Als de ervaren bondscoach Pia Sundhage iets in haar hoofd heeft, dan gebeurt het

Pia Sundhage, bondscoach van EK-thuisland Zwitserland, was in de aanloop naar het toernooi hoofdpersoon in een mediastormpje. Er zou onrust zijn in haar selectie, omdat ze de duimschroeven had aangedraaid, ook bij geblesseerde speelsters. Wilden die niet meedoen aan een oefenduel? Jammer, maar dan verspeelden ze hun kans op EK-deelname.

Vooral Blick was kritisch. Sundhage „houdt koppig vast” aan een systeem met vijf verdedigers, schreef de Zwitserse krant. De bondscoach had „geen duidelijk plan”. Waarom maakte ze pas zo laat haar definitieve selectie bekend, en riep ze maar liefst 36 speelsters op in de voorbereiding?

Hoe anders is de stemming voor de kwartfinale tegen Spanje, vrijdagavond. ‘Land viert feest nadat de ploeg zich voor het eerst voor EK-kwartfinales heeft geplaatst’, schreef Blick. Er was lof voor het feit dat Sundhage in de tweede helft van het laatste groepsduel tegen Finland met speelsters als Leila Wandeler (19) en Sydney Schertenleib (18) voor de aanval ging bij een achterstand. Dat werd bekroond met een cruciale gelijkmaker in blessuretijd.

Tijdens een diner voorafgaand aan de WK-finale speelde Pia op haar gitaar. Ik dacht: die is helemaal zichzelf

Zo’n instelling is typisch voor de 65-jarige Sundhage, weten mensen die met haar hebben gewerkt. De in Zweden geboren coach heeft lef en volgt nadrukkelijk haar eigen koers.

Zo was ze als meisje al, vertelt haar zes jaar oudere zus Ingalill Sundhage, een voormalig journalist, vanuit Zweden. „Zeiden mijn ouders dat ze iets niet mocht, wat overigens niet vaak voorkwam, dan ging ze dat júist doen. Als Pia iets in haar hoofd had, dan kreeg ze het voor elkaar, op wat voor manier dan ook.”

Ondanks die grote dadendrang is Sundhage „altijd menselijk en bescheiden gebleven”, zegt goede bekende Moya Dodd, oud-international van Australië, die haar voor het eerst ontmoette tijdens het WK van 2007, toen Sundhage assistent-coach was van het Chinese elftal. „Ik weet nog goed dat ze op haar gitaar speelde en zong tijdens een diner voorafgaand aan de finale. Ik dacht: die durft, ze is helemaal zichzelf.”

‘Ik sprak gewoon de waarheid’

In de aanloop naar het EK van 2013, als bondscoach van Zweden, verbaasde Sundhage journalisten met uitspraken over haar sterspeelster Lotta Schelin. Alleen als die „een handvol doelpunten” zou maken, kon Zweden ver komen op het toernooi, zei ze. Haar tactiek werkte; Schelin scoorde vijf keer, Zweden eindigde als derde. „Ik sprak gewoon de waarheid” zei Sundhage.

Als bondscoach van de Verenigde Staten, tijdens het WK van 2011 in Duitsland, koos Sundhage in de kwartfinale tegen Brazilië voor de aanval, toen een van haar speelsters in de 65ste minuut rood kreeg. Alles of niets, was haar devies. Het pakte goed uit, Amerika won na een strafschoppenserie. „Vanuit tactisch oogpunt was dit de beste beslissing van mijn carrière”, zei Sundhage later. „Wie anders had dit gedaan?”

Een paar jaar later vroeg Rogério Caboclo, voorzitter van de Braziliaanse bond, of Sundhage interesse had de vrouwenploeg te leiden. Ze sloot een tweejarig contract en werd in 2020 gepresenteerd. Sundhage liet meteen doorschemeren dat de ploeg die in 2007 nog WK-finalist was, maar in 2015 en 2019 niet verder dan de achtste finales kwam, moest veranderen om weer mee te doen om de prijzen. „Verandering die het verschil maakt”, benadrukte ze.

Dieptepunt

Haar tijd in Brazilië vormt een van de dieptepunten in haar decennialange coachingcarrière. Een jaar na haar aanstelling werd Caboclo op non-actief gesteld wegens seksueel overschrijdend gedrag naar medewerksters van de bond. Het nieuws greep de speelsters aan, vertelde Sundhage, en had effect op de voorbereiding op de Olympische Spelen, die kort erop in Tokio gehouden werden.

In Japan kwam Brazilië niet verder dan de kwartfinale, en op het WK van 2023 bleef de ploeg steken in de groepsfase. „We konden onze mooie, vermakelijke speelstijl niet volhouden”, zei Sundhage na de 2-1 nederlaag tegen Frankrijk.

Als het aan Pia had gelegen was ze doorgegaan als bondscoach van Brazilië

Begin 2024 werd Sundhage ontslagen, volgens haar op een „wrede” manier. De inhoud van het gesprek met vier medewerkers van de Braziliaanse bond, onder wie de voorzitter, wilde ze niet prijsgeven, maar het had haar pijn gedaan, zei ze tegen journalisten. In het begin had de bond haar gesteund, maar gaandeweg werd er steeds minder geld beschikbaar gesteld om haar werk goed te kunnen uitvoeren.

Hoewel sterspeelster Marta zich na het toernooi beklaagde dat ze niet genoeg speeltijd had gekregen op het WK, lag Sundhage volgens haar zus heel goed in de ploeg. „Speelsters liepen met haar weg. Als het aan Pia had gelegen was ze doorgegaan in Brazilië, want ze vond het niveau hoog, en was trots op de ontwikkeling die de speelsters hadden doorgemaakt. Maar ja, er moesten koppen rollen hè?”

‘Mijlpaal voor Zwitserland’

Kort erna kreeg ze een contract bij de Zwitserse bond, met als doel de ploeg in eigen land succesvol door het EK te loodsen. Haar aanstelling werd „een mijlpaal voor het Zwitserse vrouwenvoetbal” genoemd. Trots zette de Zwitserse bond al haar sportieve wapenfeiten op een rij. Als topscorer had Sundhage met Zweden in 1984 het EK gewonnen. Als coach van het Amerikaanse team won ze twee keer olympisch goud, in 2008 en 2012. Met Zweden won ze olympisch zilver in 2016.

Vrijdag staat Sundhage voor de zware taak om Spanje te verslaan, dat op het WK van 2023 met 5-1 van Zwitserland won in de achtste finales, om vervolgens wereldkampioen te worden. „Het is een enorme opdracht”, zegt Moya Dodd. „Maar niemand moet Pia onderschatten.”