‘Deze storing laat zien hoe erg we afhankelijk zijn internet. We gedragen ons als kippen zonder kop’

Opeens doen de stoplichten het niet meer. Op een kruispunt in de wijk Delicias in de Spaanse hoofdstad Madrid ontstaat om klokslag twaalf uur totale verkeerschaos. Er wordt veel getoeterd en geschreeuwd door voetgangers die bijna worden aangereden. De elektriciteit in de straat is uitgevallen, denken buurtbewoners dan nog. „Heb jij bereik op je mobiel?”, vraagt buurvrouw Sara. „Nee, geen service.”

Miljoenen inwoners in Spanje en Portugal werden maandagmiddag getroffen door een stroomstoring die beide landen compleet stillegt. Het vliegveld van Lissabon werd geëvacueerd, treinstations in beide landen werden overspoeld met gestrande reizigers, metro’s met passagiers zatten vast in tunnels. In Madrid klinken de loeiende sirenes van hulpdiensten de hele dag door. Maandagavond riep de Spaanse minister van Binnenlandse Zaken voor delen van het land de noodtoestand uit. Falende beveiliging kan leiden tot plunderingen, zo is de vrees.

„Dit is een uitzonderlijk incident”, zegt Eduardo Prieto, directeur van netbeheerder Red Eléctrica, in een eerste verklaring. Over de oorzaak kunnen ze nog niets zeggen, behalve dat het tussen de zes à tien uur zal duren voordat de stroom weer terug is. De onduidelijkheid over de oorzaak zorgt op de vroege middag voor onrust bij de bevolking. „Madre mia, is dit een cyberaanval?”, roept de 38-jarige Mariano die op de bus staat te wachten. Een oudere man knikt voorzichtig en laat het schermpje van zijn mobiel zien. „Dat is wat El País schrijft. Ik hoop dat ze zich vergissen.”

Die vermoedens worden verder aangezwengeld wanneer de Portugese minister Manuel Castro Almeida zegt dat het vermoedelijk om een cyberaanval gaat. De cyber-tak van de Spaanse inlichtingendienst CNI onderzoekt of er inderdaad sprake is van buitenlandse aanvallen. Maar volgens de Spaanse en Portugese regering lijkt het er toch sterk op dat het om een technisch probleem gaat. Door extreme temperatuurverschillen zouden de hoogspanningslijnen beschadigd zijn geraakt.

Rolluiken omlaag

Bij een locatie van de Guarda Civil in Madrid snellen agenten in en uit het gebouw met satelliettelefoons en walkietalkies in de hand. Een agent probeert een ongeruste bewoonster die voor de poort staat, te kalmeren. „We weten nog niet wat er precies aan de hand is, maar blijft u kalm. U kunt misschien beter naar huis gaan”, zegt de agent tegen de bejaarde vrouw die met haar rollator op weg was naar de supermarkt verderop in de straat. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland waar veel essentiële gebouwen voorzien zijn van noodgeneratoren, is dat in Spanje anders. Alle supermarkten zijn dicht, ambtenaren lopen ministeries uit, luxe hotels zoals het Ritz en The Palace zijn pikkedonker. Grote ketens als McDonalds, KFC en Starbucks hebben de rolluiken omlaag. Alleen ziekenhuizen functioneren nog.

Het is zo bizar dat we altijd connected zijn met de wereld en nu niets eens weten wat in ons eigen land speelt

In het beroemde Retiropark lijkt er in eerste instantie niets aan de hand. Mensen maken een wandeling, hardlopers maken hun dagelijks rondje. Maar buiten de poort bij Puerta de Alcala is het hysterisch gefluit van de politie hoorbaar. Ze proberen het verkeer in goede banen te leiden. De terrasjes rondom de Arc zitten normaliter bomvol, maar doordat pinnen niet mogelijk is en alle keukenapparatuur het niet doet, zijn de tafels leeg.

Mensen met kleingeld kunnen een flesje water kopen. „Of warme frisdrank”, lacht kioskmedewerker Alfonso. „Maar tegenwoordig gaat alles met de pin of telefoon. Deze storing laat zien hoe erg we afhankelijk zijn internet. Een paar uur zonder stroom en we gedragen ons al als kippen zonder kop.”

Avond in het duister

Spoorbeheerder Adif heeft voor de rest van de dag het treinverkeer in het hele land opgeschort en verzoekt alle reizigers om niet meer naar stations te komen. Ook de dienst voor het wegverkeer verzoekt mensen om zoveel mogelijk binnen te blijven en de auto te laten staan.

In de regio’s Galicië, Baskenland en Catalonië is in de namiddag in sommige delen de stroom teruggekeerd, maar Madrid maakt zich klaar voor een avond in het duister.

In de wijk Palos de la Frontera heeft een groep van zo’n vijftig mensen zich verzameld rondom een wit Hyundai busje. De bestuurder heeft de radio hard aangezet, zodat mensen het laatste nieuws kunnen horen. Omdat het internet niet goed functioneert, is niet iedereen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

De 21-jarige Susana Gomez enhaar twee vriendinnen rennen terug wanneer ze de radio horen. „Het is zo bizar dat we altijd verbonden zijn met de wereld en nu niets eens weten wat er in ons eigen land speelt”, zegt ze. „Het maakte me een beetje angstig, maar gelukkig helpen mensen elkaar en stelt de eigenaar van het busje zijn radio beschikbaar voor de buurt om zo op de hoogte te blijven.”

Een verslaggever van de publieke omroep doet vanaf vliegveld Madrid Barajas verslag. „Vluchten naar Tanger, Amsterdam, Parijs en Brussel zijn gecanceld.” Presentatrice Pilar Garcia adviseert daarna de luisteraars om de batterijen van mobiele telefoons en andere apparatuur op te sparen. „Maak verstandig gebruik van uw mobiel en het internet, want anders stort ook het laatste beetje wat we hebben in.”