Liveblog RK-synode • Spanningen lopen hoog op over vrouwelijke diakens • 'Verplichte pastorale raden'

14 uren geleden 1

Liveblog

Van 2 tot en met 27 oktober vindt in Rome de tweede zitting plaats van de historische bisschoppensynode als onderdeel van het proces waarmee paus Franciscus de Rooms-Katholieke Kerk wil vernieuwen. Vanuit Rome en Nederland doet het ND verslag.

Kort overzicht

De slotsessie van de bisschoppensynode over synodaliteit vindt plaats in Rome van 2 tot 27 oktober 2024.

10 minuten geleden
ACHTERGROND - Spanningen lopen hoog op bij slot van bisschoppensynode in Vaticaan
17 okt, 20:31
REPORTAGE - Drie vrouwelijke priesters illegaal gewijd onder de rook van het Vaticaan
16 okt, 19:13
Nederlandse theologe pleit voor representatieve pastorale raden

De Nederlandse theologe Myriam Wijlens pleit tijdens theologisch forum in kader van bisschoppensynode voor pastorale raden in parochies/bisdommen waarvan de leden niet door de bisschop worden uitgekozen, maar representatief zijn + verplichting voor bisschoppen die te raadplegen. pic.twitter.com/miZB2rsg5t
— Hendro Munsterman (@HendroM) October 16, 2024
16 okt, 15:53
Theologie van het Volk van God als ‘grondmelodie voor een synodale kerk’

Vandaag waren vier theologische experts bij de bisschoppensynode uitgenodigd voor de dagelijkse persconferentie.
Dat was een bijzondere samenloop van omstandigheden, want bronnen binnen de synode-hal meldden deze krant dat vandaag voor het eerst ook een van de theologische experts tot de plenaire verzameling van de synode kon spreken. Het reglement geeft die mogelijkheid, maar daarvan was vorig jaar geen gebruik gemaakt en ook dit jaar nu pas.
De Canadese hoogleraar Gilles Routhier gaf volgens onze bronnen de kardinalen, bisschoppen en nadere synodeleden uitleg over de plaats van bissschoppenconferenties en mogelijkheden om deze ook leerstellige autoriteit te schenken, zoals paus Johannes Paulus II dat ook reeds toestond.
werken aan een synodale cultuur
Tijdens de persconferentie legde de Roemeense theologe Klara-Antonia Csiszar de nadruk op ‘de theologie van het Volk van God als grondmelodie voor een synodale kerk’.
De theologie leert volgens deze decaan van de theologische faculteit in het Oostenrijkse Linz om ‘om enerzijds haar rol in een synodale kerk te articuleren en anderzijds een belangrijke bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een nieuwe synodale stijl, een nieuwe synodale cultuur’.
Volgens haar zijn theologen geroepen ‘om oriëntatie te bieden waar er opstoppingen zijn, om motivatie te bevorderen waar kansen misschien niet meer worden gezien en er vaak uitputting optreedt, en ook om kritiek te leveren waar soms gevreesd wordt dat iets wel eens de verkeerde weg zou kunnen zijn’.

Beeld: Hendro Munsterman
Een theologie van het Volk van God ziet volgens Csiszar alle gelovigen als ‘subjecten van kerkelijke zending’. Maar deze ‘basismelodie moet vertaald worden naar een praktische uitdrukking naar de praktijk van alle dag, met alle gevolgen van dien, zoals bijvoorbeeld de rol van de bisschop in een synodale kerk of ook het pauselijk primaat’.
Theologen moeten in dat kader niet alleen onderwijzen, maar ook zelf leren. ‘Door veel te luisteren, in de synode-aula te zitten en proberen te begrijpen waar het over gaat.’
beroep doen op theologen
Csiszar leek echter ook te willen zeggen dat kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders wel eens wat vaker een beroep mochten doen op theologen. ‘Als er in de robotica onderzoek wordt gedaan en de resultaten worden gepresenteerd, zitten de leidende figuren in de robotica-industrie op de eerste rij. Zij willen weten welke ontwikkelingen er zijn in de wetenschap van hun specialisatie.’
De groep theologische experts bij de synode is volgens Csiszar ‘een wetenschappelijke gemeenschap, allemaal docerend met een kerkelijke goedkeuring uit Rome, dus voor ons hoeft men niet bang te zijn’. De synode is echter volgens haar ‘een leerweg en ook theologen leren en willen een bijdrage leveren ‘aan de geboorte van een synodale kerk’.
Oost- en West-Europa: twee werelden
Op de vraag van deze krant of er verschillen zijn in de theologie in Oost- en West-Europa zei de theologe die zowel in Oostenrijk als Roemenië doceert het volgende:
‘Het zijn duidelijk twee verschillende werelden. Als ik in Oost-Europa werk, vooral in mijn thuisland Roemenië, dan werk je met andere termen, je legt de termen anders uit als theoloog, omdat de theologische cultuur anders is dan bijvoorbeeld in de Duitstalige wereld. In de Duitstalige wereld hebben we zoveel theologisch geschoolde leken, zoals bijna nergens anders in Europa te vinden is.
En dat maakt een verschil in de dynamiek en hoe de kerk lokaal georganiseerd is. In tegenstelling tot Oost-Europa, waar leken nog steeds niet de mogelijkheid hebben om theologisch opgeleid te worden of, als ze dat wel doen, niet werkzaam kunnen worden in de kerk. Dat maakt een verschil, ook in hoe wij als leken onze rol in de kerk in Oost-Europa zien.’

Beeld: Hendro Munsterman
Volgens de theologe zijn er echter ook in voormalige communistische landen mogelijkheden die door de kerkelijke autoriteiten te weinig worden benut. ‘Aan de Roemeense universiteit waar ik ben afgestudeerd zijn er 23 faculteiten en vier daarvan zijn theologische faculteiten. Dat is uniek in Europa. Er is een orthodoxe, een Grieks-katholieke, een rooms-katholieke en een protestantse theologische faculteit.’ Volgens Cziszar zou het een laboratorium kunnen zijn. Ze hoopt dat dit ‘in een synodale kerk ook geleerd gaat worden en dat kerkelijke verantwoordelijken de moed hebben om er gebruik van te maken en ervan te profiteren’.
Vorig jaar publiceerde deze krant een uitgebreid interview met deze synode-expert. Dit is hier terug te lezen:
16 okt, 10:43
Kardinaal Eijk tegen collega-bisschoppen: ‘Herhaal niet de fouten die we in Nederland hebben gemaakt’

Te midden van de bisschoppensynode over synodaliteit geeft de Utrechtse kardinaal Wim Eijk een interview aan het theologische tijdschrift Communio over thema’s die met deze kerkhervormingssynode samenhangen.
Er staat weinig nieuws in het lange interview (‘leestijd 11 minuten’). Eigenlijk heeft Eijk alles wat hij zegt ook al meermaals gezegd aan (voornamelijk) andere buitenlandse media.
‘In Duitsland wordt soms gezegd dat de kerk de mensen pas terug kan krijgen als er eindelijk kerkelijke hervormingen zijn doorgevoerd. Wat vindt u daarvan?’, vroegen de Duitse en Nederlandse interviewers.
‘Van de kerk in Nederland kunt u leren dat het een vergissing is. Als je verwarring sticht, vervreemd je de mensen van de kerk. Zo zul je geen mensen terugkrijgen. Ik zou tegen de bisschoppen in andere landen willen zeggen: maak niet dezelfde fout als wij hebben gemaakt. In parochies waar het geloof goed verkondigd wordt en de liturgie met waardigheid wordt gevierd, zijn de kerken vol.’
seksualiteit
De interviewers vroegen de kardinaal waarom ‘binnenkerkelijke hervormingsverzoeken zo vaak met geslacht, seksualiteit en huwelijk te maken hebben’. Volgens Eijk is dat heel begrijpelijk. ‘Als je over de Verrijzenis spreekt, kunnen mensen erin geloven of niet, maar ze worden niet emotioneel. Seksualiteit gaat echter over ons persoonlijke leven, want we zijn allemaal seksuele wezens.’
En hij vervolgt: ‘Mensen die homoseksueel zijn, ervaren wat wij zeggen als discriminerend. Maar wij geloven dat het onze taak is de waarheid te verkondigen, ook wanneer deze moeilijk is. Als je dan werkelijk argumenteert zijn mensen er open voor: ze kunnen zien dat er een fundamentele visie achter steekt.’
Kardinal Willem Jacobus Eijk im COMMUNIO-Interview über Mission, Säkularisierung und die Weltsynode: "Wenn die Einheit in der Verkündigung verloren geht, verliert die Kirche ihre Glaubwürdigkeit." https://t.co/DiB4qn9Qng pic.twitter.com/fhseaRNqPs
— COMMUNIO - Internationale Katholische Zeitschrift (@CommunioOnline) October 16, 2024
Op de vraag of sommige vragen, zoals de wijding van vrouwen op regionaal niveau besloten zou kunnen worden zei Eijk dat ‘we niet van de wereldkerk moeten afwijken’. ‘Als de eenheid in de verkondiging verloren gaat, verliest de kerk haar geloofwaardigheid. In Nederland hebben we de laatste vijftig jaar zeer slechte ervaringen opgedaan met het scheppen van dubbelzinnigheid en verwarring. De mensen dachten dat de kerk het zelf ook niet meer allemaal wist.’
transparantie
Over de bisschoppensynode in Rome, waar zijn eigen hulpbisschop Ted Hoogenboom namens de Nederlandse bisschoppenconferentie aan deelneemt, zegt Eijk dat ‘de meerderheid van de deelnemers van thema’s als Gender of de wijding van vrouwen helemaal niet zo enthousiast waren’. ‘We moeten bedenken dat Europa slechts een klein en slinkend deel van de wereldkerk is. Daarnaast denken ook alle mensen in Europa en Noord-Amerika over deze vragen niet hetzelfde.’
Over thema’s als bisschoppelijke autoriteit, transparantie en accountability zegt Eijk dat het ‘in de Nederlandse kerk aan transparantie niet ontbreekt: we hebben bijvoorbeeld het thema seksueel misbruik heel transparant opgepakt en ook de financiën van het aartsbisdom zijn volledig transparant’. In Nederland zijn er volgens Eijk ‘nog slechts zeer weinig mensen die over de inhoud van de kerkelijke leer mee willen besluiten’.
Kardinaal Eijk is lid van de redactieraad van de Nederlandstalige uitgave van het theologische tijdschrift Communio dat in 1971 werd opgericht als behoudende tegenhanger van het progressieve theologische tijdschrift Concilium dat in 1965 het licht zag. Beide interviewers, Benjamen Leven en Lambert Hendriks, zijn hoofdredacteuren van de Duits- en Nederlandstalige uitgaven ervan. Hendriks is bovendien rector van de priesteropleiding Rolduc (bisdom Roermond) en voorzitter van de Stichting Katholieke Medische Ethiek, waar kardinaal Eijk ook in het bestuur zit.
16 okt, 09:29
Posters in Rome pleiten voor vrouwelijke priesters

Sinds het begin van de slotsessie van de bisschoppensynode zijn her en der in Rome posters te zien waarom gepleit wordt voor het wijden van vrouwen tot het priesterambt. Zij zijn onderdeel van de actie #OrdainWomen van de Amerikaanse organisatie Women’s Ordination Conference.

Beeld: Hendro Munsterman
15 okt, 20:54
Gehuwde priesters van tafel? En vrouwelijke diakens?

Dinsdag was kardinaal Leonardo Ulrich Steiner uit Brazilië aanwezig op de persconferentie in het Vaticaan. Het Nederlands Dagblad stelde hem de vraag waar de kwestie van het priestercelibaat in het synodale proces gebleven is:
‘In 2019 vroeg de Amazonesynode om de mogelijkheid om gehuwde mannen tot het priesterschap te wijden. In het syntheseverslag van vorig jaar stond dat de kwestie van het wijden van gehuwde mannen ‘verdere overweging vereist’. In het slotdocument van de continentale fase van Latijns-Amerika, maar ook in Oceanië en Europa, werd de vraag naar het verplichte priestercelibaat ter discussie gesteld. Maar plotseling lijkt de vraag te zijn verdwenen. Het staat niet in het werkdocument (Instrumentum Laboris) van deze synodesessie en het wordt ook niet in de tien door paus Franciscus opgerichte studiegroepen besproken, terwijl in veel delen van de katholieke kerk mensen sacramenten missen en we ons zelfs kunnen afvragen of de sacramentaliteit van de kerk niet in gevaar is. Is het celibaat van tafel of wordt er nog over gesproken? Hoe is bijvoorbeeld deze vraag in het Amazonegebied nog aanwezig?’
Dit was het antwoord van kardinaal Steiner:
‘Sommigen die deelnamen aan de Amazonesynode waren een beetje teleurgesteld over deze kwestie. Zoals ik al zei, hebben we in ons aartsbisdom ongeveer duizend gemeenschappen en 172 priesters. Hoe kunnen we voor hen zorgen? Het is echt een zorgwekkende vraag, want het gaat niet alleen om de eucharistie, het gaat om het sacramentele leven van deze gemeenschappen.
De Heilige Vader heeft de vraag niet afgesloten. Ik heb echter het gevoel dat het voor bepaalde kerkelijke realiteiten geen probleem zou zijn getrouwde mannen toe te laten tot de wijding.
Voor andere realiteiten van de kerk is het echter een groot probleem.
Misschien heeft de Heilige Vader, met zijn gevoeligheid voor de gemeenschap van de gehele kerk deze stap nog niet willen zetten. Misschien moeten we hierover in dialoog blijven en het belang van de lokale gemeenschap laten zien. Soms kijken we naar de kerk als geheel, maar we kijken niet naar de plaatselijke gemeenschap. De kerk bestaat alleen omdat deze gemeenschap er is en die kleine gemeenschap die een parochie vormt, vormt met andere parochies een bisdom en samen met andere bisdommen de universele kerk die in haar aanwezig is.
Misschien moeten we wat dieper ingaan op de verhouding tussen kerkelijk ambt en de lokale gemeenschap. Ik denk niet dat we hier genoeg stappen hebben gezet. Daarnaast denk ik dat het celibaat voor sommige culturen erg moeilijk is.’

Beeld: Hendro Munsterman
Op een vraag van een Spaanse journalist naar de plaats van vrouwen in de kerk en of vrouwelijke diakens een mogelijkheid zijn, antwoordde de kardinaal als volgt:
‘In het Amazonegebied hebben vrouwen een fundamentele rol. We weten allemaal dat in onze regio al meer dan 100 jaar gemeenschappen leven zonder de aanwezigheid van een priester. En de gemeenschappen bleven levend en georganiseerd: ze baden, vierden de liturgie en hadden hun eigen manier van bidden. In die zin waren het de vrouwen die de gemeenschappen vooruit brachten en vandaag brengen ze ook onze gemeenschappen vooruit. Verschillende vrouwen in ons aartsbisdom hebben een kerkelijk ambt, bijvoorbeeld de uitdeling van de Eucharistie, het verkondigen van het Woord van God, ze zijn gemeenschapsleiders. Westellen nu voor dat sommige gemeenschappen die verder weg liggen ook de mogelijkheid krijgen om een sacrament te vieren, zoals het doopsel, zonder de aanwezigheid van een priester.
Verschillende van onze vrouwen zijn dus echte diaconessen, zonder gewijd te zijn. En deze diaconessen, we zouden ze graag diaconessen willen noemen, maar om ze niet te verwarren met het gewijde ambt, hebben we nog geen geschikt woord gevonden. Maar het is bewonderenswaardig, het is bewonderenswaardig hoeveel vrouwen verantwoordelijk zijn voor onze kerk. Het is prachtig. Hoeveel van hen staan aan het hoofd van de lokale gemeenschappen, ze zijn verkondigers van het woord van God, ze brengen de gemeenschappen samen voor een moment van gebed, maar ze zijn ook heel actief, bijvoorbeeld in het gevangeniswezen, ze zijn heel actief in catechese, ze zijn heel actief in de armenhulp, zij zijn degenen die al dit werk uitvoeren. Ze zijn actief met daklozen. Onze kerk zou niet de kerk zijn die ze is zonder de aanwezigheid van vrouwen.
Wat de kwestie van de wijding betreft, wil ik u eraan herinneren dat er een commissie is die deze kwestie historisch bestudeert. Als we zien dat dit historisch aanwezig is geweest in de kerk, waarom zouden we dan niet het gewijde vrouwelijke diaconaat herstellen? Als het al heeft bestaan in de geschiedenis van de kerk, net zoals het werd gedaan na het Concilie om het permanente diaconaat voor mannen te herstellen. In ieder geval denk ik dat we niet moeten stoppen met nadenken over deze kwesties, ze uit te diepen en ons de fundamentele rol, de fundamentele zending van vrouwen in de kerk te herinneren. Maar zoals een van de vrouwen in onze groep zei: laten we er geen genderkwestie van maken, het is eigenlijk wezenlijk een kwestie van roeping, een kwestie van roeping in de kerk, de roeping van vrouwen binnen de kerk, in de kerk, in onze gemeenschappen.’

Beeld: Hendro Munsterman
14 okt, 14:53
Kardinaal Müller laat weer van zich horen

De Duitse kardinaal Gerhard Ludwig Müller was vandaag weer aanwezig bij de bisschoppensynode nadat hij wegens een hernia niet kon deelnemen aan het eerste deel van deze tweede sessie. Müller - de voormalige prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer - staat bekend als conservatieve criticus van deze kerkvernieuwingssynode.
Vanochtend nam hij gelijk ook maar het woord. Volgens bronnen binnen de synode-aula zei de kardinaal dat deze bisschoppensynode geen echte synode is.
De kardinaal hekelde het feit dat het niet meer beperkt is tot bisschoppen, maar dat ook priesters, diakens, religieuzen en leken deel kunnen nemen met stemrecht. Eerder had de Duitse kardinaal, die door paus Franciscus persoonlijk tot lid van de bisschoppensynode is benoemd, al gezegd dat het geen synode ‘maar een symposium’ is.

Kardinaal Gerhard Ludwig Müller verlaat de synode-aula via de colonnades op het Sint-Pietersplein. Hij kleedt zich net als vorig jaar heel bewust als bisschop, niet zoals vrijwel alle ander bisschoppen en kardinalen die hun bisschoppelijke kleding tot hun borstkruis beperken. Beeld: Hendro Munsterman
11 okt, 08:15
Protestanten en orthodoxen lovend over Vaticaanse synode

Aan de kerkhervormingssynode in het Vaticaan nemen ook zestien vertegenwoordigers van andere christelijke kerken deel. Donderdag deelden zij hun ervaringen. Bovendien ligt er een concreet voorstel voor een gezamenlijke paasdatum voor alle christenen, bevestigt de vertegenwoordiger van het patriarchaat van Constantinopel aan het Nederlands Dagblad. Lees het in onderstaand artikel.
10 okt, 11:02
Kardinaal Müller kan ‘helaas nog niet deelnemen’

De stoel van kardinaal Gerhard Ludwig Müller bleef de afgelopen dagen leeg tijdens de bisschoppensynode. Hij is het voormalige hoofd van de Congregatie voor de Geloofsleer en ontpopte zich de afgelopen maanden tot een van de prominentste critici van deze kerkvernieuwingssynode. Toch benoemde paus Franciscus hem tot synodelid.
‘Ik kan er helaas nog niet bij zijn vanwege een hernia’, laat de kardinaal desgevraagd aan deze krant weten. Het gaat daarbij volgens de Duitse kardinaal om ‘een voorlopige diagnose’.
Maar de kardinaal hoopt toch binnenkort acte de présence te kunnen geven en mee te praten over de toekomst van de Katholieke Kerk. ‘Ik wacht op groen licht van de dokter.’
10 okt, 09:42
Vrouwen met de rug naar de paus

Elke ochtend komen de synodevaders en synodemoeders lopend naar de synode-aula van het Vaticaan. De meesten lopen in kleine groepjes. Sommigen lopen terwijl ze de rozenkrans bidden. Bij de aankomst van het Vaticaan worden ze begroet door de Zwitserse garde en bij de ingang van de synode-aula nogmaals.

Beeld: Hendro Munsterman
Iedereen zoekt zijn tafel op. Een van de 36. Met hun persoonlijke QR-code openen ze hun tablet en beeldscherm met ingebouwde camera die aangaat als je het woord neemt zodat je gezicht tijdens het spreken op de individuele beeldschermen van de andere 368 synodeleden te zien is en je ze recht in de ogen aan kunt kijken. De dag begint met een tijd van gebed.

Beeld: Hendro Munsterman
De groepen zijn per taal ingedeeld, Engels, Italiaans, Frans, Spaans en Portugees. Er wordt tijdens deze synodesessie drie keer gehusseld zodat niet iedereen constant met dezelfde personen rond een tafel zit.
Maar wie goed kijkt ziet dat er toch een structuur is. En die is niet zo synodaal als het allemaal wel lijkt. De 60 kardinalen die deeluitmaken van de synode zitten allemaal aan dezelfde kant van de tafels (links op beeld). Zodat ze zicht hebben op de tafel waar de paus zit. Naast hen zitten aartsbisschoppen en bisschoppen.
Dat betekent echter ook dat de 53 vrouwelijke deelnemers zich altijd aan de andere kant van de tafel bevinden. Met de rug naar de paus.

De Franstalige tafel met de kardinalen De Kesel (België) en Lacroix (Canada). - Beeld: Hendro Munsterman

De tafel met kardinaal Koch (Zwitserland). - Beeld: Hendro Munsterman

De tafel met karidinaal Ouellet (Canada) - Beeld: Hendro Munsterman
9 okt, 20:15
Eerste theologisch-pastoraal forum

Voor het eerst tijdens een bisschoppenconferentie werd een theologisch-pastoraal forum georganiseerd. Kardinalen, bisschoppen en andere synodeleden luisterden samen met eveneens uitgenodigde journalisten naar theologische experts naar een thema dat met synodaliteit te maken heeft.
Een van de beide vanavond gelijktijdig georganiseerde fora ging over de plaats van de bisschop in een synodale kerk.

Beeld: Hendro Munsterman
De bisschoppen en andere aanwezigen luisterden naar theologische experts uit Canada, Argentinië, Bolivia en Italië. Zij spraken over het onderwerp vanuit het perspectief van de bijbel, de vroege kerk, het Tweede Vaticaans Concilie en de hedendaagse ‘crisis van de autoriteit’.
Hoewel de bijdragen telkens maar tien minuten bedroegen, was het voor sommige bisschoppen klaarblijkelijk toch te vermoeiend of theologisch wat hoog gegrepen om weer in de collegebanken te zitten.
Een Afrikaanse bisschop - een van de weinige bisschoppen die zich in bisschoppelijke kleding tooit - nam tijdens de discussie het woord en vroeg of ‘het bijbelse beeld van de herder en zijn schapen niet uit het zicht is geraakt’. De theologen antwoordden dat dit bijbelse beeld slechts een van de beelden is en dat elk beeld door andere beelden gecompleteerd moet worden. Bovendien heeft paus Franciscus het beeld van de herder en de schapen uitgewerkt door te zeggen dat de herder inderdaad soms voor de kudde uit loopt, soms midden loopt (’om naar de schapen te ruiken’) en soms achteraan omdat de kudde zelf ook nieuwe wegen kan ontdekken.
Ook de enige Nederlandse theologisch expert op de synode, prof. Myriam Wijlens, zat in de zaal en nam het woord om de discussie te openen over de vraag welke taken bisschoppen en priesters kunnen delen met gekwalificeerde leken.

Prof. dr. Myriam Wijlens tijdens haar interventie. - Beeld: Hendro Munsterman
Vanuit het panel werd daarop gereageerd dat paus Franciscus al belangrijke stappen in die richting gezet heeft, onder meer door leken tot hoofden van Vaticaanse dicasteries te benoemen, en dat dit perspectieven biedt om de kwestie opnieuw theologisch te doordenken en verder te brengen.
9 okt, 20:15
Dreigt de synode te verzanden in algemeenheden?

In het Vaticaan spreekt de bisschoppensynode momenteel over kerkvernieuwing. De Rooms-Katholieke Kerk moet van een ‘piramidale manier van gezagsuitoefening naar een synodale manier’. Maar achter de gesloten Vaticaanse deuren hebben de synodevaders en -moeders er moeite mee concreet te worden. Lees het in onderstaand artikel:
9 okt, 15:50
Vraag naar vrouwelijke diakens ‘toch op tafel gekomen’

Tijdens de persconferentie van woensdag was Geert de Cubber, een permanent diaken van het Belgische bisdom Gent, een van de synodeleden die door het Vaticaan was uitgekozen om te spreken.
‘Voordat ik naar Rome kwam voor deze bisschoppensynode had ik eerst een voor-synode bij ons thuis’, vertelde hij de aanwezige journalisten in de Vaticaanse perszaal. ‘Zonder de steun van mijn gezin, mijn vrouw en mijn drie kinderen, was ik hier niet geweest. Ze hebben mijn afwezigheid gedurende twee keer een maand allevier gesteund en dat is een zegen.’
De Cubber is de enige permanent diaken in de synode, naast twee diakens uit Oosterse kerken die op weg zijn naar het priesterschap. Op de vraag of het diakenambt niet ondervertegenwoordigd is op de synode, antwoordde De Cubber bevestigend.

Beeld: Hendro Munsterman
‘Vorig jaar werd er gezegd dat er geen parochiepriesters waren en dus heeft men in het kader van de synode een ontmoeting van parochiepriesters georganiseerd. Ik denk dat het goed zou zijn om ook een aantal diakens bij elkaar te brengen.’
Wat het permanent diaconaat de kerk aan specifieke bijdrage kan brengen beschrijft De Cubber als ‘bruggen bouwen’.
‘Het is iemand die bruggen bouwt in zijn eigen gezin, met andere gezinnen, in zijn geloofsgemeenschap, maar ook met de samenleving erbuiten. Dat laatste is vooral van bijzonder belang in de Belgische situatie en in de meeste landen in de Westerse wereld waar veel ontkerkelijking en secularisatie heerst. Als diakens moeten we moedig naar die plaatsen gaan waar niemand anders van de kerk komt. Naar de mensen die geen stem hebben, die buitengesloten worden - of het nu door de kerk of door de samenleving is - en hen weer naar het hart van de kerk brengen. Het gaat over naar buiten gaan en weer naar binnen komen met elk verhaal dat de diaken heeft gehoord.’
Volgens De Cubber is het diaconaat nodig voor de kerk om in een geseculariseerde samenleving als België te overleven. Ook als het gaat om ‘de grote crisis van het seksueel misbruik waar we in België mee te maken hebben’. Hetzelfde geldt voor synodaliteit en de verandering naar een synodale kerk, zei De Cubber: ‘Er is geen ontkomen aan’.
De Vlaamse diaken pleitte ook voor het opnieuw nadenken over kerkelijke ambten. ‘We moeten diakens raadplegen over het diakonaat. En ook hun echtgenotes en hun kinderen. Die zijn wijs genoeg om iets zinnigs te zeggen over wat het diaconaat is en ook wat het niet is. Vorig jaar heb ik al gezegd tijdens de bisschoppensynode dat het diaconaat niet alleen een opstap naar het priesterschap is. Ik hou van priesters en we hebben hen nodig. Ik hou van bisschoppen en we hebben hen nodig. Maar dat is niet mijn roeping.’
vrouwelijke diakens?
Het permanent diaconaat werd zestig jaar geleden door het Tweede Vaticaans Concilie hersteld. Terwijl het in veel met name Westerse en sommige Latijns-Amerikaanse landen inmiddels gemeengoed is in veel bisdommen en parochies, zijn er ook veel landen (met name in Afrika en Azië) waar nog nauwelijks tot geen permanente diakens zijn gewijd.

Beeld: Hendro Munsterman
Precies in de landen waar diakens bestaan, klinkt ook de roep om vrouwelijke diakens. ‘Is het mogelijk om een kerk met verschillende snelheden te hebben waar sommige landen wel permanente diakens hebben en andere niet? En is het dan ook mogelijk om in sommige landen wel en in andere geen vrouwelijke diakens te hebben, zoals de Belgische bisschoppen hebben bepleit?’, vroeg het Nederlands Dagblad tijdens de persconferentie aan De Cubber en de aanwezige bisschoppen uit Chili (waar veel permanente diakens zijn) en Mozambique (waar nog nooit een permanente diaken is gewijd).
De Cubber: ‘Dat is een listige vraag omdat het niet de bedoeling was dat wij over vrouwelijke diakens zou praten op de synode. Maar het onderwerp is wel op tafel gekomen. En dat is niet meer dan normaal, ook al zullen we er geen besluit over nemen. Maar het is belangrijk dat we weten wat het wezen van het diaconaat is. En dat we beseffen dat een diaken iets heel anders is dan een priester. Het is een ambt dat de kerk dient, dat mensen dient. Op een andere manier dan een priester dat doet.
Op de vraag of het mogelijk zou zijn in sommige delen van de wereld wel en in andere delen geen vrouwelijke diakens te hebben, antwoordde De Cubber: ‘Dat hangt af van… U weet dat ik heel voorzichtig moet zijn. We willen niemand onderweg verliezen op onze weg naar… ergens. We zijn samen op een pelgrimstocht en dat is belangrijk. De enige manier om deze vraag bij de horens te vatten is de synodale weg.’
ervaringen met permanente diakens in Chili en Mozambique
Aartsbisschop Luis Fernando Ramos Pérez uit Chili - een Latijns-Amerikaans land waar veel permanente diakens zijn - vertelde daarop dat in zijn aartsbisdom meer permanent diakens dan priesters zijn. ‘Zij brengen een uitzonderlijke bijdrage aan de kerk en worden erg gewaardeerd. In ons bisdom, waar we weinig priesters hebben, heeft elke parochie naast de pastoor meerdere diakens heeft die heel belangrijk werk doen. Het is inderdaad zoals mijn broeder hier (Geert de Cubber, red.) zei, een specifieke roeping. Het is geen ‘kleine priester’ of een ‘priester met minder macht’. Het is een roeping in zichzelf die zichzelf identificeert met Christus de Dienaar. Het is een prachtige roeping dat complementair is met de roeping tot het priesterschap.’

De sprekers tijdens de persconferentie, v.l.n.r.: Sheila Pires (secretaris van informatie-commissie van de synode), Geert de Cubber (België), aartsbisschop Luis Fernando Ramos Pérez (Chili), aartsbisschop Inácio Saure (Mozambique) en Paolo Ruffini (prefect van het Vaticaanse Dicasterie voor Communicatie). - Beeld: Hendro Munsterman
Aartsbisschop Inácio Saure uit Mozambique - een land waar sinds het herstel van het diaconaat zestig jaar geleden nog geen enkele permanente diaken is gewijd - zei dat de Katholieke Kerk daar ‘momenteel niet klaar is om diakens op te leiden’, hoewel hij de mogelijkheid ervan niet uitsloot. ‘De opleiding van priesters vraagt veel van ons, ook financieel. En ook gelovigen moeten erop worden voorbereid, want zij begrijpen het verschil tussen een priester en een diaken niet.’
8 okt, 21:11
Libanon is een kwetsbaar mozaïek

Een van de synodevaders is de Libanese bisschop Mounir Khairallah van de Maronitische Kerk. Tegen het Nederlands Dagblad en onze Franse partnerkrant La Croix vertelde hij over zijn land, zijn leven sinds zijn ouders voor zijn eigen ogen werden vermoord en welke rol het christendom in Libanon moet spelen.
Dinsdag, daags na het interview, werd bisschop Khairallah door de bisschoppensynode gekozen tot een van de selecte groep schrijvers van het slotdocument.
6 okt, 09:09
Tweede ronde begonnen. ‘Niet meer over het wat, maar over het hoe’

‘Vorig jaar hebben we vooral gepraat over wàt een synodale kerk is, dit jaar gaat het over hoe we een synodale kerk moeten worden’, zegt de Utrechtse hulpbisschop Ted Hoogenboom als hij vanochtend aankomt bij de synodezaal. ‘Daarom moeten we nu als synode met concrete voorstellen op tafel komen die we aan het eind aan de paus kunnen voorleggen’, zegt hij, ook toegevend dat het niet voor alle synodeleden altijd even gemakkelijk is om concreet te worden.
Van woensdag tot en met zaterdag boog de synode zich over deel een van het werkdocument. Ook Hoogenboom heeft zich bij de microfoon gemeld. ‘Ik heb gesproken over het belang van de lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid’, vertelt de hulpbisschop, verwijzend naar de Catechismus van de Katholieke Kerk (n° 2447).

Grafiek: Hendro Munsterman
Van een piramidale naar een synodale manier
Na de opening van deze tweede sessie afgelopen woensdag, hebben de synodevaders en -moeders tot en met zaterdag gesproken over de Inleiding van het werkdocument (’Foundations’). Vanaf vandaag, tot en met woensdag, zullen zij spreken over deel I (’Relaties’). Daarna zullen ook de delen II (’Wegen’) en III (’Plaatsen’) worden besproken.
Doel is ‘wegen te vinden die de fundamenten van een synodale kerk die we de afgelopen dagen hebben onderzocht belichamen in de dagelijkse praktijk, in het leven en praktijk van lokale gemeenschappen, zodat ze concreet worden voor het Volk van God’, zei kardinaal Jean-Claude Hollerich tijdens de opening.
Het is volgens de Luxemburgse aartsbisschop die ‘relator’ (coördinator) van de bisschoppensynode is, ‘te simpel om op een algemeen niveau te blijven praten’. Want de katholieke gelovigen ‘verwacht van ons aanwijzingen om onze synodale visie concreet ervaarbaar te maken’.
Twee vragen die hierbij gesteld moeten worden zijn volgens de kardinaal: ‘Waartoe nodigt de heilige Geest ons uit om de relaties binnen onze kerken transparanter en harmonischer te maken, zodat ons getuigenis geloofwaardig wordt? en: Waartoe nodigt de Heilige Geest ons uit om over te gaan ‘van een piramidale manier van gezagsuitoefening naar een synodale manier?’ (de laatste vraag staat letterlijk in het werkdocument).
6 okt, 14:29
21 nieuwe kardinalen

Paus Franciscus heeft vandaag na het angelusgebed aangekondigd op 8 december 21 nieuwe kardinalen te zullen creëren. Het is de tiende keer dat paus Francsicus een consistorie aankondigt voor de creatie van nieuwe kardinalen. Dit keer is het bovendien een opvallend jonge lichting.
Onder hen de bekende Engelse dominicaan Timothy Radcliffe (die overigens geen bisschop is, als de paus geen uitzondering maakt moet hij tussen nu en 8 december tot bisschop worden gewijd).
Ook de 99-jarige Angelo Acerbi, die van 1997 tot 2001 pauselijk nuntius in Nederland was, is onder de nieuwe dragers van de kardinaalshoed, maar omdat hij de tachtig jaar al is gepasseerd, kan hij niet deelnemen aan een volgend conclaaf. Hij is de enige van de nieuwe kardinalen boven de tachtig jaar.
De Belgische Franciscaan Dominique Joseph Mathieu, die aartsbisschop in Teheran (Iran) is, is ook onder de nieuwe dragers van de rode hoed. Net als de bekende Franse dominicaan Jean-Paul Vesco die aartsbisschop is in Algerije. Een andere opvallende naam is die van Ladislav Nemet, de aartsbisschop van Belgrado (Servië), die zich binnen de Europese bisschoppenconferenties ontpote als groot aanjager van de synodaliteitsgedachte, niet zelden tegen de argwaan ertegen bij veel van zijn Oost-Europese collega’s in.
Negen van de twintig kiesgerechtigde kardinalen nemen deel aan de nu lopende bisschoppensynode (hieronder aangegeven met een ster *).
Dit is de lijst met 20 namen van kiesgerechtigde kardinalen:
1. Carlos Gustavo CASTILLO MATTASOGLIO (74, aartsbisschop van Lima, Peru)
2. Vicente BOKALIC IGLIC C.M. (72, aartsbisschop van Santiago del Estero, Argentinië)
3. Luis Gerardo CABRERA HERRERA, O.F.M. (69, aartsbisschop van Guyaquil, Ecuador) *
4. Fernando Natalio CHOMALÍ GARIB (67, aartsbisschop van Santiago, Chili)
5. Tarcisio Isao KIKUCHI, S.V.D. (65, aartsbisschop van Tokyo, Japan) *
6. Pablo Virgilio SIONGCO DAVID (65, aartsbisschop van Kalookan, Filipijnen) *
7. Ladislav NEMET, S.V.D. (68, aartsbisschop van Belgrado-Smederevo, Servië) *
8. Jaime SPENGLER, O.F.M. (64, aartsbisschop van Porto Allegre, Brazilië) *
9. Ignace BESSI DOGBO (63, aartsbisschop van Abidjan, Ivoorkust) *
10. Jean-Paul VESCO, O.P. (62, aartsbisschop van Alger, Algerije)
11. Paskalis Bruno SYUKUR, O.F.M. (62, bisschop van Bogor, Indonesië)
12. Dominique Joseph MATHIEU (61, aartsbisschop van Teheran Ispahan, Iran) *
13. Roberto REPOLE (57, aartsbisschop van Turijn, Italië) *
14. Baldassare REINA (53, hulpbisschop van Rome, Italië)
15. Francis LEO (53, aartsbisschop van Toronto, Canada)
16. Rolandas MAKRICKAS (52, aartspriester coadjutor van de pauselijke basiliek Santa Maria Maggiore te Rome, afkomstig uit Litouwen)
17. Mykola BYCHOK, C.Ss.R (44, Oekraïense Grieks-katholieke bisschop in Melbourne)
18. Timothy Peter Joseph RADCLIFFE, OP (79, Engelse dominicaan en theoloog) *
19. Fabio BAGGIO (59, Italië, ondersecretaris van de sectie voor migranten en vluchtelingen van het Vaticaanse Dicasterie voor de Algehele Menselijke Ontwikkeling)
20. George Jacob KOOVAKAD (51, India, in Vaticaans Staatssecretariaat verantwoordelijk voor de organisatie van pausreizen)
En daarnaast een kardinaal van boven de tachtig en dus niet meer kiesgerechtigd:
1. Angelo Acerbi (99, Italië, apostolisch nuntius)
Met de nieuwe kardinalen erbij geteld zal het kardinalencollege er op 8 december als volgt uitzien:

Grafiek: Hendro Munsterman
5 okt, 15:52
Canadese theoloog over de ervaringen van de eerste week. Afwezigheid van diocesane synodes ‘verontrustend en verbijsterend’

‘Er is een prachtige openheid en sfeer van gebed’ zei de Canadese synodemoeder Catherine Clifford tijdens de persconferentie van vandaag. ‘Dat is volgens mij het gevolg van ons samenzijn vorig jaar tijdens de eerste sessie. Het was alsof we oude vrienden hebben ontmoet en dat leidt tot een zeker gemak in de gesprekken en ook een vrijheid om een aantal grote, grote uitdagingen eerlijker onder ogen te zien. We zijn op weg in dit proces’.
De hoogleraar systematische en historische theologie aan Saint Paul University in Ottawa (Canada) vertelde dat de onderwerpen tijdens deze eerste week van de slotsessie ‘een beetje abstract en theologisch’ zijn, maar dat deze ‘een kader willen geven waarbinnen we later een aantal zeer concrete kwesties kunnen aanpakken’. En ze voegde eraan toe: ‘Ik heb het gevoel dat we die richting inmiddels opgaan.’
Vanochtend deden alle 36 ronde tafels ‘hele praktische, concrete aanbevelingen’ die naar het synodesecretariaat zijn gestuurd en die de rest van de synodesessie zullen bepalen. ‘De vragen of de lokale kerken worden steeds belangrijker en we moeten naar de verhalen van alle verschillende sociale en pastorale contexten luisteren.’
oecumene en theologie
Volgens Clifford, die namens het Vaticaan deelnemer is aan de officiële dialoog tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Wereldfederatie van Methodisten, is de grotere aanwezigheid van oecumenische waarnemers (zestien dit jaar ten opzichte van twaalf vorig jaar) ‘een hele positieve ervaring’.
‘Zij leveren een zeer doordachte bijdrage aan onze interacties en gesprekken. Vanochtend hadden we aan mijn eigen ronde tafel de oecumenische afgevaardigde die suggesties deed
om ons eigen verslag te verbeteren. En dus voelen ze zich behoorlijk thuis bij ons, en ik denk dat dat een heel goed teken is. En ze voelen ook dat deze ervaring van onze synodaliteit gevolgen heeft voor hun eigen kerken.’
Clifford was ook te spreken over ‘de belangrijke aanwezigheid en een actievere rol voor theologen en adviseurs tijdens deze tweede sessie’. Vorig jaar werd hun rol volgens meerdere deelnemers nogal bescheiden gehouden.
‘Dat is een heel behulpzaam en constructief element in ons proces en we werken dit jaar veel nauwer met hen samen. Dat is heel motiverend.’
Noord en Zuid
De verschuiving van het christendom van het Noorden naar het Zuiden is volgens Clifford een onderschatte uitdaging: ‘Tijdens de retraite voorafgaand aan deze synode, heeft Timothy Radcliffe ons Westerse gelovigen en gelovigen van het noordelijk halfrond uitgedaagd door te zeggen dat de wereldorde radicaal aan het verschuiven is. Het centrum ligt niet langer in de Westerse cultuur, maar veel Westerlingen hebben dat nog niet begrepen. En dat geldt ook voor de kerk.
De meerderheid van de katholieken leeft nu al in het Zuiden. Twee derde op dit moment. In 2050 zal driekwart van alle christenen op het Zuidelijk halfrond wonen. Dat is iets wat we heel serieus moeten nemen. De kerk is heel dynamisch in veel plekken en wij moeten leren van elkaar te ontvangen. We weten ook dat er niet één enkel model van synodaliteit zal zijn dat overal opgedrongen gaat worden. De verschillende lokale kerken hebben hun eigen context en uitdagingen en zullen hun eigen vorm van synodaliteit moeten ontdekken.’
Diocesane synodes
In verschillende landen zijn sinds het Tweede Vaticaans Concilie ervaringen opgedaan met diocesane synodes. Dat zijn synodes waar op het niveau van een bisdom door de bisschop samen met zijn priesters, diakens en alle andere gelovigen wordt nagedacht over de toekomst van het bisdom. Maar in andere landen is daarvan nog geen werk gemaakt. Ook in Nederland niet. Toen bisschop Tiny Muskens in 2002 zo’n diocesane synode wilde organiseren werd hem dat zelfs door Rome verboden.
‘Iemand merkte op dat diocesane synodes in het werkdocument niet worden genoemd. Dat is voor mij erg verontrustend en verbijsterend’, zei Clifford. ‘Misschien is het omdat de meerderheid van de bisdommen in de wereld nog geen ervaringen met een lokale, diocesane synode hebben gehad in de zestig jaar sinds het Tweede Vaticaans Concilie.
We moeten ons afvragen waarom dat is. We moeten opnieuw nadenken hoe wezenlijk dit is en structurerend voor het Volk van God in elke plek ter aarde om samen te komen, samen met zijn herders en na te denken over de uitdagingen die zij samen moeten aangaan. Ik denk dat we veel gesprekken zullen hebben over wat het doel, de vorm en de frequentie van synodes moet zijn. Daarover zullen de we komende weken praten.’
5 okt, 15:07
Paustweet

‘De synode is een reis waarin de Heer de geschiedenis, de dromen en de hoop van een groots volk van broeders en zusters met gedeeld geloof in onze handen legt. Mogen we samen met en voor hen zoeken te begrijpen hoe we kunnen gaan waar hij ons wil leiden.’
The #Synod is a journey in which the Lord places in our hands the history, dreams, and hopes of a great people composed of our brothers and sisters in the same faith. May we seek, with them and for them, to understand how to arrive where He seeks to lead us.
— Pope Francis (@Pontifex) October 5, 2024
5 okt, 14:53
Synode laat zich niet muilkorven, zelfs niet door de paus

De bisschoppensynode neemt synodaliteit serieus. Zij laat niet met zich sollen en heeft synodesecretariaat en de paus vanochtend gedwongen tot meer transparantie en dialoog.
Wat is er aan de hand?
Paus Franciscus besloot afgelopen maart dat een flink aantal onderwerpen die tijdens de eerste sessie van vorig jaar waren besproken niet meer ter tafel komen tijdens de tweede sessie.
Daarbij gaat het onder meer over heikele kwesties als het diaconaat voor vrouwen, de inspraak van gelovigen bij bisschopsbenoemingen, de rol van een nuntius, criteria voor bisschopsbenoemingen, en welke vruchten de Katholieke Kerk van de oecumenische dialoog zou kunnen plukken bijvoorbeeld als het gaat over gemengde huwelijken waar een van beide echtgenoten niet de communie kan ontvangen omdat hij of zij protestant is.
De paus richtte voor deze en een flink aantal andere onderwerpen in totaal tien studiegroepen op om de zaken theologisch uit te diepen en hem te adviseren. Deze onderwerpen waren dus weliswaar niet geheel van tafel, en het Vaticaan roept constant geruststellend dat zij ‘nog steeds deel uitmaken van het synodaal proces’, maar zij kwamen zo wel in de handen van experts en de paus zelf te liggen.
passieve toeschouwers
Deze studiegroepen presenteerden afgelopen donderdagavond de voortgang van hun werkzaamheden en hun ideeën tot nu toe. (De komende dagen zullen we op dit liveblog een samenvatting geven van de presentatie van elk van deze tien werkgroepen.)
Maar de presentaties leidden tot de nodige onrust bij de synodeleden. Een aanzienlijk aantal synodeleden stoorde zich aan het feit dat zij feitelijk op belangrijke onderwerpen door de paus buitenspel zijn gezet. Dat de studiegroepen een presentatie hielden, inclusief gelikte video’s, maar er van dialoog of zelfs discussie geen sprake was, stoorde ook velen onder hen, vertellen ingewijden deze krant. Zij voelden zich tot passieve toeschouwers gemaakt.
Daarnaast was er bij meerdere synodeleden teleurstelling over studiegroep 5 die de deur naar vrouwelijke diakens in ieder geval voorlopig gesloten leek te willen houden. Kardinaal Fernandez - het hoofd van het Dicasterie voor de Geloofsleer - liet bovendien tijdens zijn presentatie niet zien wie er precies over deze kwestie meepraat. De andere negen commissies toonden wel transparant wie de leden van de commissie zijn.
Paus Franciscus had namelijk de studie naar vrouwelijke diakens niet bij een nieuwe commissie neergelegd, maar bij het Dicasterie voor de Geloofsleer. En transparantie is bij dat Vaticaanse departement traditioneel ver te zoeken. Tot onvrede van de synode dus, waarvan een deel ook betreurt dat de boel telkens maar weer op de lange baan wordt geschoven.
paus om groen licht gevraagd
De teleurstelling en boosheid was volgens ingewijden - de gesprekken tijdens de synode vinden achter gesloten deuren plaats - vooral bij leden uit West-Europa, Australië en Latijns-Amerika te vinden.
De onrust over het gebrek aan transparantie en dialoog liep binnen en buiten de synodezaal zo hoog op dat het synodesecretariaat wel moest reageren. Temeer omdat er een voorstel op tafel kwam voor een dialoog met deze tien studiegroepen tijdens deze synodesessie die tot 27 oktober duurt. De bisschoppensynode wil niet dat dit alles volledig buiten haar om wordt bekokstoofd.
Hoewel verschillende synodeleden - met name zij op de meer conservatieve flank - zo’n dialoog met de bisschoppensynode probeerden te vermijden, voelde het synodesecretariaat zich gedwongen om een stemming over het voorstel in overweging te nemen. ‘De kritiek was te groot, te veel, te luid!’, zegt een insider.
Het synodesecretariaat raadpleegde daarop de paus die groen licht voor de stemming gaf. ‘Als dat niet gebeurd zou zijn, als deze vraag om dialoog was afgewezen, was het hele synodale proces voorbij geweest’, zegt een van de synodeleden.
meer dan driekwart
De uitslag van de stemming was overduidelijk, zo meldde het hoofd van de Vaticaanse communicatie, Paolo Ruffini, zojuist tijdens de dagelijkse persconferentie: 265 stemmen (78,2 procent) voor en 74 stemmen tegen.
Op 18 oktober, tijdens de enig overgebleven vrije middag, staat nu die dialoog over de heikele onderwerpen gepland. ‘Circulariteit’ behoort immers ook tot ‘synodaliteit’, vindt het overgrote deel van de synodeleden.
4 okt, 17:58
Australische bisschop: vraag naar vrouwenwijding is een ‘Westers niche-probleem’ dat anderen wordt opgedrongen

De Australische bisschop Antony Randazzo noemde tijdens de persconferentie van vrijdag de vraag naar de wijding van vrouwen ‘een Westers niche-probleem’. Randazzo, die voorzitter is van de federatie van katholieke bisschoppen in Oceanië, zei onder meer het volgende:
‘Oceanië beslaat ongeveer een derde van onze planeet. Het grootste deel ervan is water. Er wonen 41 miljoen mensen in dat gebied, maar als we over Oceanië praten, denken mensen vaak aan Westerse en moderne landen als Australië en Nieuw-Zeeland. Maar er is veel meer: de Pacifische landen, Papoea-Nieuw-Guinea en de Salomon eilanden.
Ik had het geluk vorige maand in Port Moresby te zijn voor het bezoek van paus Franciscus. Ik zag de vreugde op de gezichten van de mensen. Het was niet alleen vrolijkheid, het was diepe vreugde. Dat ze niet vergeten waren, dat de Heilige Vader de tijd had genomen om hen te bezoeken vanuit Rome.
De kwetsbaarheid van het gebied is vooral ecologisch. Het is een gebied waar veeel natuurlijke rijkdommen te vinden zijn en veel landen kijken er hongerig naar. Ze komen met grote cadeau’s die de arme landen in de regio moeilijk kunnen weigeren om zo mineralen en dure metalen aan de regio te kunnen onttrekken. Deze gebieden worden financieel en economisch uitgebuit door rijke landen. Maar we moeten ook aan de mensen denken die er wonen, zoals paus Francscus ons heeft laten zien.
Het afgelopen jaar heb ik veel gebieden mogen bezoeken in het kader van de voorbereiding van de synode. Het probleem van migratie is groot. Velen komen naar Australië en Nieuw-Zeeland. Niet omdat ze naar welvaart verlangen, maar omdat ze hun huizen moeten verlaten vanwege stijgende zeespiegel en zinkende eilanden.
Het is gemakkelijk om jezelf comfortabel te voelen in Europa of Noord-Amerika. Maar we vergeten dat we buren in Afrika, Azië, Zuid-Amerika hebben. En in de meest kwetsbare plaats van onze planeet: Oceanië. Ik wil vandaag een pleidooi houden voor de mensen die vaak worden vergeten.’
Lees verder onder de afbeelding.
En de bisschop vervolgde: ‘Het concept van synodaliteit is in deze gemeenschappen niet iets nieuws dat door paus Franciscus is bedacht en nu wordt geïmporteerd. Het is iets wat voor hen heel natuurlijk is: deze gemeenschappen zitten samen, luisteren naar elkaar op een respectvolle manier, spreken en gaan de dialoog aan.
Ik heb deze mensen die ik ontmoet heb ook zo open over hun geloof horen praten. Zo vaak wanneer we bij ons over synodaliteit spreken, gaat het over ‘niche-kwesties’ die in Europa of Amerika belangrijk gevonden worden, in kerken met veel geld en toegang tot technologie. En deze zaken slurpen alle aandacht op, zodanig dat ze opgedrongen worden aan mensen die het soms lastig hebben om hun gezinnen eten te geven, om te strijden tegen de zeespiegel die stijgt, of gevaarlijke boottochten moeten ondernemen om op nieuw land te gaan wonen.
Dit is een nieuwe vorm van kolonialisme, waar de meest kwetsbaren onder lijden. En het heeft ook weinig te maken met het verkondigen van de blijde boodschap.
Natuurlijk moeten we luisteren naar wat mensen (in het Westen) te vertellen hebben, maar dat is niet zo belangrijk dat het de gehele agenda mag bepalen. Omdat mensen met geld en macht besluiten dat dit de belangrijkste onderwerpen zijn. Temeer omdat als zij erover spreken we de naam van Jezus niet horen en het goede nieuws van Christus ook niet.
Daarbij gaat het bijvoorbeeld over de plaats van vrouwen in de kerk. Er is de vraag naar de wijding van vrouwen. Die vraag wordt al jarenlang gesteld. De paus heeft al meermaals commissies opdrachten gegeven om dat te onderzoeken en momenteel wordt er opnieuw onderzoek gedaan.
Maar terwijl wij praten over vrouwen in de kerk, als heet hangijzer, worden vrouwen die in veel plekken in de kerk en in de wereld behandeld worden als tweederangs burgers volledig vergeten. Dat is een schandaal in de kerk en in de wereld, en alleen omdat een kleine minderheid met een grote, machtige Westerse mond, geobsedeerd zijn door het wijdingsvraagstuk.
Ik heb er geen probleem mee dat dit bestudeerd wordt, zoals de Heilige Vader, terecht heeft gezegd. Maar ten koste van de waardigheid van vrouwen in kerk en wereld? Zeker niet!
Vrouwen worden naar de zijkanten gedrongen, naar plekken waar armoede heerst, en geweld. Ze worden uitgesloten van deelname in hun gemeenschappen en in de kerk. En dat is een schandaal tegen het evangelie.
Laat er onderzoek gedaan worden naar die andere onderwerpen (wijding, red.), maar in Gods naam, kunnen we ook kijken naar deze vrouwen?’
4 okt, 16:50
Meer dan een kwart niet-bisschoppen met stemrecht op bisschoppensynode

Sinds de eerste sessie van deze 16e bisschoppensynode vorig jaar oktober hebben ook een aantal niet-bisschoppen stemrecht op de bisschoppensynode. Paus Franciscus heeft daarvoor de regels veranderd. Daarom zijn er ook niet alleen ‘synodevaders’, maar ook ‘synodemoeders’. Zo ziet de synodevergadering er tijdens deze tweede sessie uit (slechts heel licht gewijzigd met vorig jaar):

Grafiek: Hendro Munsterman
3 okt, 18:42
Vaticaan houdt deur naar vrouwelijke diakens toch open. Maar nu nog even niet, ten behoeve van vrouwen

Verwarring alom in het Vaticaan. Kardinaal Víctor Manuel Fernández - het hoofd van het Dicasterie voor de Geloofsleer - las woensdagavond tijdens de opening van de slotsessie van de bisschoppenconferentie een tekst voor. Alleen, die blijkt niet overeen te komen met de tekst die aan journalisten en synodeleden is uitgedeeld.
De gepubliceerde tekst lijkt de deur naar vrouwelijke diakens te sluiten. Maar wat Fernández uitsprak, blijkt van geheel andere orde. Wat vindt de Katholieke Kerk nu? Lees het hier:
2 okt, 20:03
Paus opent slotsessie van kerkhervormingssynode. ‘Geen vernieuwing zonder verrassingen’

Gaan de komende weken het gezicht van de Rooms-Katholieke Kerk grondig wijzigen? In Rome is woensdag het sluitstuk van de kerkhervormingssynode geopend door paus Franciscus. Wat valt van deze synode te verwachten? ‘Het piramidemodel is helaas nog steeds aanwezig.’
Lees het verslag van de openingssessie:
2 okt, 19:54
Paus geeft tekst van 4e eeuwse christelijke schrijver cadeau

Paus Franciscus heeft aan de opening van de slotsessie van deze bisschoppensynode aan alle deelnemers ter inspiratie een tekst van een onbekende 4e eeuwse christelijke schrijver gegeven. Hij verwees er in zijn toespraak ook naar.
2 okt, 19:34
Nederlandse theologe en initiator van ‘Luisterend op weg’ zichtbaar tijdens openingssessie

Tijdens de videopresentatie van een van de tien studiegroepen die paus Franciscus oprichtte, kwam ineens in de synode-aula de foto van Laetitia van der Lans, Nederlands theologe en kerkbladenmaakster, voorbij (links op het screenshot hieronder).
Van der Lans is een van de initiatiefnemers van de synodale werkgroep Luisterend op weg, het samenwerkingsverband van het bisdom Den Bosch, de Konferentie Nederlandse Katholieken (KNR) en het Netwerk van Katholieke Vrouwen (NKV). Aan de oorsprong ervan lag het initiatief van Van der Lans om Nederlandse katholieke vrouwen actief uit te nodigen mee te praten tijdens de synode en de toekomst van de kerk.
2 okt, 16:11
Eerste zitting geopend

De eerste zitting van de slotsessie van de 16e bisschoppensynode is zojuist met gebed geopend. Deze is publiek en via youtube te volgen, vanaf morgen zal het overgrote deel van de ber0aadslagingen achter gesloten deuren plaatsvinden.
Net als vorig jaar wordt er aan 36 ronde tafels gesproken. Lees hier opnieuw waarom deze nieuwe gespreksmethode zowel hoogtechnisch als spiritueel is:
2 okt, 10:17
Paus opent slotsessie van bisschoppensynode met eucharistieviering

Op het Sint-Pietersplein is paus Franciscus samen met de 386 synodevaders en -moeders bijeen, begleid door de 155 personen die de synode met hun expertise begeleiden (theologische adviseurs, vertegenwoordigers van andere kerken, geestelijk begeleiders, enz.). Samen met duizenden aanwezige gelovigen vieren zij de eucharistie.
Tijdens de preek zei paus Franciscus tot de synodemoeders (een op de zeven leden van deze bisschoppensynode is vrouw) en -vaders: ‘De synode vraagt ons, gezien het belang ervan, in zekere zin om ‘groot’ te zijn - in geest, in hart, in visie - omdat de kwesties die moeten worden aangepakt ‘groot’ en delicaat zijn, en de scenario’s waarin ze zich afspelen uitgestrekt en universeel. Maar juist daarom kunnen we het ons niet veroorloven onze ogen af te wenden van het kind dat Jezus in het middelpunt van onze bijeenkomsten en werktafels blijft plaatsen, om ons eraan te herinneren dat de enige manier om ‘waardig’ te zijn aan de taak die ons is toevertrouwd, is onszelf klein te maken en elkaar in nederigheid te accepteren zoals we zijn’.
En hij gaf hen als advies: ‘Laten we de Heer in deze Eucharistie vragen om de komende dagen te leven in het teken van luisteren, wederzijdse zorg en nederigheid, om te luisteren naar de stem van de Geest, om ons met liefde welkom en verwelkomd te voelen en om nooit de vertrouwende, onschuldige en eenvoudige ogen van de ‘kleinen’ uit het oog te verliezen, wiens stem we willen zijn en door wie de Heer een beroep blijft doen op onze vrijheid en onze behoefte aan bekering’.
2 okt, 07:17
NIEUWS - Paus en kardinalen vragen vergeving voor lange lijst van kerkelijke zonden. ‘Vertrouwen is verbrijzeld’

Een groot aantal ‘kerkelijke zonden’ - tegen onder meer armen, vrouwen, inheemse volkeren en misbruikslachtoffers - werden woensdagavond in Rome door paus Franciscus en zeven kardinalen opgebiecht. Dat gebeurde op de vooravond van de opening van de slotsessie van de kerkvernieuwingssynode die woensdag in Rome begint.
30 sep, 17:32
Retraite voor synodedeelnemers begonnen

In het Vaticaan is de tweedaagse retraite ter voorbereiding op de slotzitting van de bisschoppensynode vanochtend begonnen.
Meer dan 300 synodedeelnemers (de synode telt in totaal 368 leden, maar nog niet iedereen is in Rome gearriveerd) luisteren naar de Engelse dominicaan Timothy Radcliffe en de Italiaanse benedictines Maria Grazia Angelina die net als vorig jaar de spirituele inleidingen verzorgen.
Twee verschillen met vorig jaar - toen de eerste sessie van de bisschoppensynode plaatsvond - is dat de retraite nu twee in plaats van drie dagen duurt en dat zij in het Vaticaan plaatsvindt en niet meer in een bezinningscentrum buiten de stad.
De retraite vindt plaats in de ‘oude’ synode-aula die niet meer als synode-aula dienst doet omdat de methode van de synode door paus Franciscus volledig is veranderd. Ook dit jaar zullen de gesprekken weer aan tientallen ronde tafels worden gevoerd. De oude aula lijkt meer op een bioscoop of een collegezaal. De synodale synode van Franciscus vraagt om ‘geestelijke onderscheiding’ en meer interactie tussen alle deelnemers. Daarom worden beide sessies van de huidige synode in de aula Paulus VI gehouden.

AIGAV Pool
30 sep, 15:03
ANALYSE - Hoe komen de Nederlandse bisschoppen hun koudwatervrees te boven?
26 sep, 21:19
REPORTAGE - Paus maakt in ‘het land van Willibrord’ reclame voor zijn ‘synodale kerk’ voor iedereen
24 sep, 08:00
NIEUWS - Hulpbisschop: ‘Nederlandse bisschoppen voerden nog nooit een synodaal gesprek’