Nederland neemt eerste concrete stappen tegen Israël: inreisverbod voor twee ministers, ambassadeur ontboden

Het Nederlandse kabinet neemt voor het eerst een aantal concrete stappen om de druk op Israël op te voeren. Zo wil het kabinet onder andere inreisverboden instellen voor de extreem-rechtse ministers Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) en Bezalel Smotrich (Financiën). Ook wordt de Israëlische ambassadeur ontboden en zal Nederland proberen via Europa handel met Israël te beperken. Dat heeft demissionair minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) maandagvond laten weten in een brief aan de Tweede Kamer.

Veldkamp spreekt van een „catastrofale humanitaire situatie in de Gazastrook”. Israël moet daarom „onmiddellijk (…) maatregelen [nemen] die leiden tot substantiële en snelle verbetering van de humanitaire situatie in de gehele Gazastrook.”

De voorkeur blijft liggen bij Europese maatregelen, zo lijkt het. Dinsdag wordt in Brussel vergaderd over mogelijke Europese stappen. Als dan blijkt dat Israël zich niet houdt aan humanitaire afspraken met de Europese Unie, dan zal Nederland zich „inspannen” voor een opschorting van het handelsdeel van de Associatieovereenkomst tussen de EU en Israël.

Ook zal Nederland een voorstel steunen van de Europese Commissie om Israël deels uit te sluiten van een EU-onderzoeksprogramma ter bevordering van start-ups en kleine bedrijven. Hiervoor is in Europa een meerderheid van 55 procent van de lidstaten die 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen nodig.

Inreisverbod en meer voedeldroppings

Los van een „Europees spoor”, heeft het Nederlandse kabinet ook eigenhandig de extreem-rechtse Israëlische ministers Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich tot „persona non grata” verklaard, schrijft Veldkamp. Zij krijgen wegens hun gewelddadige uitspraken over onder andere de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever een inreisverbod.

Om Israël op de hoogte te stellen van de Nederlandse stappen wordt de ambassadeur Modi Ephraim ontboden op ministerieel niveau. Veldkamp had de ambassadeur van Israël al in maart op het matje geroepen, alleen was dit toen op een lager ambtelijk niveau.

Naast politieke dwangmiddelen zegt Veldkamp meer hulp op humanitair gebied toe. Zo „bekijkt” het demissionaire kabinet „de mogelijkheid om een bijdrage te leveren” aan bevoorrading via land of de lucht. Sinds afgelopen vrijdag staat Israël weer toe dat andere landen voedseldroppings verzorgen boven de Gazastrook.

Veldkamp noemt dit echter een „relatief duur en riskant hulpverleningsinstrument”. In 2024 koos Den Haag hier wel voor: toen dropte Nederland in samenwerking met andere landen medische hulpgoederen en voedselpakketten boven het belegerde gebied. Daarvoor werd een C-130 transportvliegtuig van de Koninklijke Luchtmacht ingezet.

Wel zegt Nederland geld toe om hulpverlening via land te ondersteunen. Er gaat 1,5 miljoen euro naar een VN-bureau dat bijdraagt aan een humanitaire bevoorradingsroute via Jordanië. Daarnaast kondigt Nederland een extra bijdrage van 3 miljoen euro aan aan het Nederlandse Rode Kruis, dat het werk van de Palestijnse Rode Halve Maan steunt.

Herzog boos

Eerder op maandag had demissionair premier Schoof al in een X-bericht laten weten dat het demissionaire kabinet had besloten om nationale maatregelen jegens Israël „verder te overwegen”. Tevens maakte hij bekend dat hij de kabinetsplannen telefonisch had overgebracht aan de Israëlische president Isaac Herzog.

In een reactie op Schoofs X-bericht zei Herzog dat Schoof geen eerlijke weergave van hun telefoongesprek geeft. „Deze tweet geeft de strekking en details van ons telefoongesprek niet correct weer”, aldus Herzog. Wat er precies niet klopt aan Schoofs weergave, zegt hij niet. Herzog zegt in ieder geval aan Schoof mee te hebben gegeven dat hij denkt dat sancties een „gigantische fout” zouden zijn. 

Liveblog Crisis in het Midden-Oosten

Premier Schoof belt met Israëlische president over mogelijke nationale sancties