Nieuw-Zeeland bevriest steun aan Cookeilanden vanwege samenwerking met China

Nieuw-Zeeland schort zijn financiële steun aan de Cookeilanden voorlopig op vanwege hun nauwere samenwerking met Beijing. Het gaat om een bedrag van 18,2 miljoen Nieuw-Zeelandse dollar, omgerekend ruim 9 miljoen euro. Dat is onderdeel van zo’n 100 miljoen euro aan totale steun, die Nieuw-Zeeland uitgesmeerd over drie jaar aan de eilanden zou geven.

De Cookeilanden hebben een sterke relatie met Nieuw-Zeeland. Ze werden in 1965 onafhankelijk, maar Nieuw-Zeeland is nog altijd mede verantwoordelijk voor defensie en het buitenlandbeleid. De ruim vijftienduizend bewoners van de archipel in de Grote Oceaan hebben een Nieuw-Zeelands paspoort. Nieuw-Zeeland is ook de grootste financier van de eilandstaat.

Maar de relatie is de laatste tijd stroef. De huidige regering van de Cookeilanden, onder leiding van premier Mark Brown, zinspeelde eerder op de invoering van een eigen paspoort – wat Nieuw-Zeeland zag als een stap naar verdere onafhankelijkheid – al lijkt dat plan van de baan.

Maar het grootste pijnpunt is de groeiende samenwerking met China. In februari sloot Brown een reeks overeenkomsten met Beijing. Niet alle details daarvan zijn bekendgemaakt, maar zeker is dat China zou gaan investeren in groene technologie, toerisme, infrastructuur – waaronder scheepswerven – en studiebeurzen. Ook gaan de twee samen in kaart brengen of er in de grote exclusieve economische zone van de archipel diepzeemijnbouw mogelijk is, al zouden er geen afspraken zijn gemaakt over de exploitatie.

De premier van de Cookeilanden Mark Brown. Foto Charlotte Graham-McLay/AP Photo

Toerisme

Voor de Cookeilanden is zulke economische samenwerking aantrekkelijk. De eilandengroep is volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling sinds 2020 officieel geen ontwikkelingsland meer, en krijgt – behalve de steun van Nieuw-Zeeland – nauwelijks meer buitenlandse hulp. Het zoekt daarom naar andere inkomstenbronnen, naast het toerisme dat nu bijna twee derde van de economie uitmaakt. Het bleek een wankele basis toen de coronapandemie vlak na de intrekking van de ontwikkelingsstatus van de eilandstaat, uitbrak.

Toch leidden de afspraken met China op de eilanden tot onrust. Onder druk van protesten van bezorgde burgers maakte de regering-Brown in februari meer details bekend over de samenwerking. Zo maken veiligheid of defensie geen deel uit van de afspraken, liet Brown toen weten.

China heeft de laatste jaren de banden met eilandstaten in de Grote Oceaan geprobeerd aan te halen. Daarmee vergroot het zijn maritieme aanwezigheid in het militair-strategisch en economisch belangrijke Grote Oceaangebied.

Lees ook

Salomonseilanden zijn China’s sleutel tot de Pacific: ‘We zijn een slaaf van de grootmachten’

Zo sloot het eerder een omstreden akkoord met de Salomonseilanden, waarmee allerlei miljoeneninvesteringen gemoeid zijn, maar ook een afspraak die stelt dat China politieagenten en militairen naar de eilanden mag sturen om zijn burgers en belangen te beschermen. Ook verbrak de regering in de hoofdstad Honiara de diplomatieke banden met Taiwan, tot dan een van haar belangrijkste partners. Het leidde tot hevige ongeregeldheden, waarbij boze burgers de lokale Chinese wijk platbrandden.

Pikant moment

In de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington werd in februari bezorgd gereageerd op de toenadering tussen de Cookeilanden en China. Nieuw-Zeeland was geërgerd dat het niet in de afspraken was gekend.

Die ergernis blijkt nu gevolgen te krijgen: nadat een lokale krant op de Cookeilanden het nieuws in een begrotingsdocument hadden ontdekt, bevestigde een woordvoerder van de Nieuw-Zeelandse buitenlandminister Winston Peters dat het land zijn financiële steun eerder deze maand had gepauzeerd „totdat de Cookeilanden concrete stappen zetten om de relatie en het vertrouwen te herstellen”.

De kwestie komt op een pikant moment: de Nieuw-Zeelandse premier Christopher Luxon is momenteel in Beijing voor een ontmoeting met president Xi Jinping. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken liet donderdag weten dat Nieuw-Zeeland en de Cookeilanden „allebei belangrijke partners zijn” en dat de samenwerking met de eilandstaat „niet is gericht tegen derde partijen en daar ook niet door moet worden verstoord of gehinderd”.