Ontmoeting met geeuwend robothoofd doet rare dingen met een chimpansee

Niet alleen gaan de chimpansees met de robot meegeeuwen; ze maken zich in aanwezigheid van het geeuwende robothoofd ook klaar voor een dutje.

Dat schrijven onderzoekers in het blad Scientific Reports. Ze baseren zich op een experiment waarbij ze chimpansees in een opvangcentrum van Fundació MONA confronteerden met een – ietwat angstaanjagend – robothoofd. Dat hoofd was tot weinig in staat; het kon alleen de lippen op elkaar houden, gapen (waarbij de mond deels werd geopend) of geeuwen (waarbij de mond wagenwijd werd geopend). Maar dat is klaarblijkelijk genoeg om tot opvallende onderzoeksresultaten te komen. 

Het onderzoek
Nadat de onderzoekers het robothoofd in aanwezigheid van chimpansees lieten gapen, gebeurde er weinig. Maar dat veranderde toen het robothoofd echt ongegeneerd ging geeuwen. Toen zagen de onderzoekers namelijk iets opmerkelijks gebeuren. Zo gingen de chimpansees ook geeuwen. Maar dat niet alleen; de apen gingen vervolgens ook materiaal verzamelen om een bedje van te maken en vlijden zich neer.

Besmettelijk
Dat geeuwen ‘besmettelijk’ is, heb je misschien al wel eens ervaren. Wanneer iemand anders geeuwt, zijn mensen namelijk snel geneigd om ook te gaan geeuwen. Eerder onderzoek heeft reeds aangetoond dat ook chimpansees daar last van hebben en niet alleen wanneer ze een soortgenoot zien geeuwen. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat chimpansees ook gaan geeuwen als ze dit mensen zien doen. Die eerdere studies riepen nieuwe vragen op, zo vertelt onderzoeker Beatriz Calvo-Merino aan Scientias.nl. “Wij wilden onderzoeken of geeuwen ook besmettelijk is als iets waar organismen minder vertrouwd mee zijn of dat zelfs niet-biologisch is, geeuwt. En ziedaar, het nieuwe onderzoek was geboren. En dat onderzoek wijst nu dus uit dat ook het geeuwen van een robot besmettelijk kan zijn. 

Lekker liggen
Dat hadden de onderzoekers – ook afgaand op die eerdere studies waarin zowel geeuwende chimpansees als geeuwende mensen een chimpansee aan het geeuwen kregen – ergens wel verwacht. Verrassender was dan ook dat chimpansees zich vervolgens ook echt klaar gingen maken voor een dutje. Het hint erop dat een geeuw chimpansees niet alleen automatisch aanzet om ook te gaan geeuwen, maar door de apen tevens opgevat kan worden als een signaal dat het tijd is om rust te nemen. “Sommige chimpansees die geeuwen nadat ze de robot hadden zien geeuwen, begonnen bladeren te verzamelen en maakten zich op om te gaan liggen; dat zijn reacties die vaak geassocieerd worden met ontspanning of slaperigheid,” vertelt onderzoeker Ramiro Joly-Mascheroni, eerste auteur van het nieuwe onderzoek, aan Scientias.nl. “Deze interessante reacties suggereren mogelijk dat het waarnemen van een geeuw ook gedrag oproept dat geassocieerd kan worden met geeuwen. Het waarnemen van een geeuw lijkt dus een groot effect te hebben op de chimpansees, dat verder gaat dan alleen het na-apen ervan.”

Hoewel wij regelmatig geeuwen, weten onderzoekers eigenlijk nog altijd niet goed waarom we dat doen. Ook is onduidelijk waarom mensen – maar ook chimpansees en sommige vissen – gaan geeuwen als ze een ander dat zien doen. Onderzoekers hopen dat meer onderzoek naar geeuwen en wanneer dat besmettelijk is, uiteindelijk meer inzicht kan geven in de functie ervan.