Ook de helpers van een gezin in kerkasiel voelen zich bedreigd door de nieuwe asielwetten

Voor soesjes, plakken cake, Merci-chocolaatjes, koffie en thee moeten kerkgangers van de Open Hof in Kampen vrijdagmiddag bij Henk en Ria Kouwenhoven zijn. Het stel uit Sneek, allebei 67 jaar, allebei pas gepensioneerd en met een gebloemd shirt aan, verzorgt de ontvangst bij het kerkasiel dat het gezin Babayants geboden wordt. De familie verblijft illegaal in Nederland en dreigt te worden uitgezet naar Oezbekistan, een land dat onbekend is voor de kinderen van het gezin. Een continue kerkdienst, die inmiddels zeven maanden dag en nacht gaande is, moet dat verhinderen. „In een schathemeltje rijk land als Nederland kunnen we hen niet in de kou laten staan, het zijn onze systemen die falen”, zegt Henk Kouwenhoven.

Het gezin Babayants en duizenden andere mensen zonder geldige verblijfsdocumenten worden strafbaar, als het aan de Tweede Kamer ligt. Die stemde donderdagavond laat in met twee controversiële asielwetten, waar ook het PVV-amendement over het strafbaar stellen van illegaliteit onder valt. De Eerste Kamer moet de voorstellen nog goedkeuren. Het gezin kiest voor rust en praat vrijdag niet met de pers. Ook hulp bieden aan mensen in illegaliteit wordt volgens de nieuwe wet verboden. Hoe valt dat bij het kerkasiel in Kampen?

Dit is de teloorgang van medemenselijkheid, de democratie en de rechtsstaat

Ria Kouwenhoven is er „heel boos” over, „het is krankzinnig dat we tot crimineel worden verklaard”. SGP en NSC hebben zich volgens haar met een „ongehoorde” Kamerbrief, waarin demissionair asielminister David van Weel (VVD) belooft advies van de Raad van State af te wachten, „met een kluitje in het riet laten sturen”. „Onze drie dochters hebben zes kleinkinderen. Zij groeien niet meer op in een sociaal Nederland waarin het normaal is dat je elkaar helpt.” Henk heeft „geen zorgen” dat het „een rechter die menselijk is”, hen ooit zou veroordelen. Bovenal maakt het hem „strijdlustig”.

Opkomen voor kwetsbaren

Dat geldt ook voor predikant Wilfrieda Stam uit Almelo. Ze wandelt de grote zaal met kaarsen en witte stoelen uit waarin ze vier uur lang voorganger is geweest. Stam doet haar toga af („hè hè, zo warm”) en stopt ‘m in een felrood koffertje. „Ik ben ontzet over deze wet, maar ik weiger om machteloos te zijn. God vraagt me om op te komen voor wie niet gezien wordt, zoals voor kinderen die hier geworteld zijn en het land uit moeten.”

Een van de eindeloos voortgaande reeks kerkdiensten in de Open Hof in Kampen. Foto Wouter de Wilde

Toen een meerderheid van de Tweede Kamerleden zich donderdagavond achter de asielwetten schaarde, zat Herman Stomphorst (52) uit Gouda met zijn vrouw op de publieke tribune. Stomphorst, imterim-manager van beroep, heeft een dagtaak aan de praktische kant van het kerkasiel, zoals de roosters met vrijwilligers regelen. „De SGP is jarenlang het staatsrechtelijk geweten van de Kamer geweest, wat is daar nog van over?” Op terugweg uit Den Haag hadden hij en zijn vrouw nog maar weinig tegen elkaar te zeggen, zo verslagen waren ze volgens Stomphorst.

Er zit zo’n tiental mensen in de ruimte waar de dienst doorgaat. In een vergaderzaaltje daarnaast beschouwen Stomphorst en Kasper Jager (66), de dominee van Open Hof, de politiek. Jager ervaart „een gevoel van rouw” over „dit wrede asielbeleid”. „Dit is de teloorgang van medemenselijkheid, de democratie en de rechtsstaat.” Bovendien, zeggen zowel Stomphorst als Jager, mensen die hulp bieden strafbaar stellen is erg, maar leidt af van waar het werkelijk om gaat: de mensen zonder papieren „die een leven hebben dat je niemand gunt”. De asielwetten „rukken gezinnen uit elkaar” en „bieden mensen geen enkel perspectief”, verwacht Stomphorst. „Ze mogen er gewoon niet zijn”, ziet Jager met lede ogen. „Partijen als NSC komen pas in actie als het om mensen uit eigen kring gaat, zoals vrijwilligers.”

Het plein voor de kerk

Ook op het plein voor de kerk, voorzien van paarse bloembakken, een snackbar en een supermarkt, zijn de asielwetten onderwerp van gesprek. Alie Bosch (65), die net een „een lekker toetje, maar géén ijs of chocola” heeft gekocht, laadt haar boodschappen in de auto. De nieuwe asielwetten vindt Bosch „schandalig”. „Je moet gewoon medemenselijk blijven.” Haar kinderen wonen in Bremen en nabij Barcelona. „Zij worden daar geaccepteerd, dat gun je mensen hier ook.” Het maakt haar afkerig van de politiek, bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen stemde Bosch al niet meer.

Met haar boodschappentas in de hand aarzelt administratief medewerker Alice (52), die niet met haar achternaam in de krant wil, of ze het gaat zeggen. Dan komt het er toch uit: „De vorige keer heb ik PVV gestemd, voor het eerst, om te zorgen dat links niet aan de macht komt.” Op Wilders zijn „chaos” is ze afgeknapt, ze twijfelt nu tussen VVD en CDA. De ene partij stemde wel in met de asielwetten, de ander niet. Alice snapt dat de vrijwilligers bij het kerkasiel „hun stinkende best” doen, „die hoef je niet te straffen”. Maar het asielbeleid moet „wel strenger”. Over haar stem bij de komende Kamerverkiezingen besluit ze: „Ik heb nog een paar maanden.”