Ook met Amerikaanse hulp kan Israël zijn bevolking niet volledig beschermen tegen Iraanse raketten

Iron Dome, het gelaagde Israëlische anti-raketschild van luchtverdedigingssystemen tegen projectielen over de korte, middellange en lange afstand, geldt voor veel landen als voorbeeld van een bijna waterdichte bescherming tegen raketaanvallen. De praktijk van het afgelopen jaar wijst uit dat de gelaagde ‘veiligheidskoepel’ de Israëlische bevolking inderdaad beschermt tegen de meeste aanvallen van buitenaf, maar niet onfeilbaar is.

Sommige van de ongeveer 350 ballistische raketten die Iran volgens Israël sinds vrijdag in verschillende aanvalsgolven van zo’n zestig projectielen per keer lanceerde, wisten door te dringen tot de steden. Maandagochtend vroeg kwamen acht mensen om het leven bij raketaanvallen op Tel Aviv en Haifa. Het totale Israëlische dodental sinds vrijdag ligt inmiddels op 24.

De meeste Iraanse raketaanvallen waren tot nu gericht tegen deze twee dichtbevolkte stedelijke gebieden. Dat maakt de kans op slachtoffers vanzelf groter. Iron Dome, dat is ontwikkeld door verschillende combinaties van Amerikaanse en Israëlische defensiebedrijven, hoort volgens de woordvoerder van de Israëlische strijdkrachten, brigadegeneraal Effie Defrin, tot de beste luchtafweersystemen ter wereld, maar hij erkent dat ze „geen hermetische” bescherming bieden.

Volgens de Israëlische strijdkrachten ‘lekt’ het omvangrijke luchtverdedigingssysteem nog altijd zo’n 5 tot 10 procent van de ballistische raketten die vanuit Iran worden afgevuurd. Daaronder vallen volgens het leger ook de raketten die de Israëliërs bewust niet proberen neer te halen omdat ze neerkomen op een plek waar ze geen schade kunnen aanrichten. Maar in oktober vorig jaar braken verschillende Iraanse raketten ook al door de Israëlische luchtafweer heen, onder meer bij de luchtmachtbasis Nevatim.

Ballistische raketten

Ballistische raketten vormen het grootste gevaar voor Israël. Deze projectielen worden, anders dan ‘vliegende’ kruisvluchtwapens, aangedreven tot buiten de atmosfeer, waarna ze met grote snelheid terugvallen richting hun doelwit. Ze kunnen doelen bestoken over meer dan duizend kilometer afstand, en slaan een paar minuten na hun lancering vanaf mobiele lanceerinstallaties in. Onderschepping van dit kaliber raketten kan alleen met de meest geavanceerde luchtverdedigingssystemen, zoals het Amerikaanse Patriot-systeem. Oekraïne is er voor een groot deel afhankelijk van, in zijn verdediging tegen Russische aanvallen met hypersonische ballistische raketten. Maar het bereik van het Patriot-systeem is beperkt tot zo’n 160 kilometer.

Israël leunt sterk op de Arrow 3-luchtafweerraketten, die samen met de Amerikanen werden ontwikkeld. Die zijn in staat inkomende ballistische raketten buiten de atmosfeer te onderscheppen over afstanden van meer dan tweeduizend kilometer. Daarmee reiken ze veel verder dan de Patriot-afweerraketten.

Defensiespecialisten gaan er vanuit dat Teheran nog over honderden ballistische raketten beschikt die Israël kunnen bereiken, mogelijk zelfs tweeduizend. Elke raket draagt een explosieve lading tussen de driehonderd en zevenhonderd kilo.

Aanval op lanceerinstallaties

Ook Israël weet niet precies hoe groot het Iraanse arsenaal nog is. Dat hangt af van de schade die de Israëliërs de afgelopen dagen hebben aangericht aan wapendepots waar de raketten liggen opgeslagen, en de installaties waarmee de projectielen worden gelanceerd. De omvang van de aanvallen wordt bepaald door het aantal lanceerinstallaties die Iran nog heeft.

Lees ook

Israëls aanval op Irans nucleair programma is een gok

Israël heeft tijdens zijn openingsaanval van vrijdag al volop geanticipeerd op Iraanse tegenaanvallen: bij geheime operaties die maanden waren voorbereid door de Mossad, zouden Israëlische agenten zich volgens de The Wall Street Journal niet alleen hebben gericht op de Iraanse luchtverdediging, maar ook op lanceerinstallaties en munitiedepots.

Hoe succesvol die Israëlische operatie was, is niet bekend. Wel werd in Israëlische inlichtingenkringen gesuggereerd dat rekening was gehouden met zwaardere Iraanse aanvallen. „We verwachtten veel meer”, zei Sima Shine, voormalig inlichtingenofficier van de Mossad. „Maar dat betekent niet dat we vandaag of morgen veel meer kunnen krijgen.”

Maar vleugellam is Teheran allerminst, bleek zondag bij de aanval op het Weizmann Institute of Science in Rehovot, een vermaard wetenschappelijk instituut dat een belangrijke rol speelt bij de technologische ondersteuning van de krijgsmacht.

Amerikaanse hulp

Israël staat er in de verdediging van zijn grondgebied niet alleen voor. Bij een Iraanse aanvalsgolf in april vorig jaar kreeg Israël hulp van onder meer Franse, Britse, Jordaanse en Amerikaanse afweersystemen. Nu zijn het opnieuw de Amerikanen die een helpende hand bieden. Vanaf een marineschip op de Middellandse Zee werden de afgelopen dagen Iraanse raketten op weg naar Israël onschadelijk gemaakt, maar ook vanaf de grond, erkennen Amerikaanse regeringsfunctionarissen tegenover The Wall Street Journal.

Op verschillende militaire bases in het Midden-Oosten zetten de Amerikanen onder meer Patriot-systemen in om Iraanse raketten te onderscheppen. Ook hebben de Amerikaanse strijdkrachten sinds vorig jaar tenminste één batterij van het geavanceerde THAAD-luchtafweersysteem van Lockheed Martin op Israëlische bodem gestationeerd. De interceptoren van dit afweersysteem (Terminal High Altitude Area Defense) kunnen ballistische raketten binnen of buiten de atmosfeer onderscheppen. Eerder werden ze in Israël ingezet om inkomende ballistische raketten van de Houthi’s vanuit Jemen te helpen onderscheppen. Maar de aanvallen van de Houthi’s beperken zich meestal tot één raket per dag.

Vooral de hoeveelheid ballistische raketten die Iran tegelijk afvuurt vormt een probleem voor Israël. Een simultaan uitgevoerd salvo van tientallen raketten en drones, zo leerde Teheran van de talrijke Russische ervaringen in het Oekraïense luchtruim, vergroot de kans om de radar- en luchtverdedigingssystemen te verzadigen aanzienlijk.

Russisch voorbeeld

Aangezien Moskou de afgelopen drie jaar in zijn oorlog tegen Oekraïne uitvoerig mocht leunen op de Iraanse levering van ballistische raketten en duizenden Shaheed-drones, lijkt het meer dan aannemelijk dat de Iraanse strijdkrachten in ruil voor hun geleverde diensten ‘les’ hebben gekregen van de Russen in het uitvoeren van succesvolle raket- en drone-aanvallen, merkte de Australische militair analist generaal Mick Ryan, vorig jaar al eens op.

De Iraanse Revolutionaire Garde liet maandag volgens Reuters weten dat de aanval van maandagochtend met een ‘nieuwe methode’ werd uitgevoerd; die zou ertoe hebben geleid dat verschillende Israëlische luchtafweersystemen vooral elkaar bestookten, in plaats van de Iraanse raketten. Details gaf Teheran niet.