Spanje dreigt unanimiteit bij NAVO-top te verstoren: 5-procentsnorm is ‘onredelijk en contraproductief'

6 uren geleden 1

„Een verhoging van 5 procent is onredelijk en contraproductief”, schrijft de Spaanse premier Sánchez in een brief aan NAVO-baas Mark Rutte. De Spaanse premier Pedro Sánchez dreigt het streven van de NAVO om de militaire uitgaven te verhogen naar 5 procent van het bruto binnenlands product te blokkeren tijdens de top volgende week in Den Haag. In de brief aan Rutte pleit hij voor een flexibeler en vrijwillig systeem.

Het voorstel van Rutte voor een verhoging legt forse druk op de lidstaten van de NAVO. Geen enkel land, zelfs de Verenigde Staten niet, haalt momenteel de beoogde 5 procentsnorm. Daarvan zou 3,5 procent aan militaire zaken uitgegeven moeten worden en 1,5 procent aan veiligheidsgerelateerde onderwerpen zoals infrastructuur en cybersecurity.

Voor Spanje zou het betekenen dat het jaarlijkse defensiebudget met 80 miljard euro moet stijgen, bijna de helft van de uitgaven aan pensioenen. Sánchez benadrukt in zijn brief dat een dergelijke verhoging onverenigbaar is met het Spaanse sociale model. „Het zou betekenen dat we belastingen moeten verhogen voor de middenklasse, publieke diensten moeten inkrimpen en sociale voorzieningen moeten afbouwen”, schrijft hij. Daarnaast zou het ook de groene transitie en ontwikkelingssamenwerking onder druk zetten.

De premier stelt dat Spanje momenteel op koers ligt om in 2025 het huidige NAVO-streefdoel van 2 procent van het bbp te halen. Een verhoging naar 5 procent vindt hij niet alleen onhaalbaar, maar ook ongewenst.

Alternatief voorstel

In plaats van een harde norm, stelt Spanje voor om de gezamenlijke NAVO-deal te voorzien van een ‘vrijwillig’ uitgavenpercentage, met ruimte voor lidstaten om op eigen wijze invulling te geven aan hun defensieverplichtingen. De Spaanse regering wil zelf toewerken naar een defensiebudget van 2,1 procent van het bbp. Sánchez heeft het afgelopen jaar al ruim tien miljard geïnvesteerd in defensie, een recordbedrag in het afgelopen decennia.

Met het uitblijven van Spanje bestaat het risico dat de bondgenoten geen eenheid uitstralen

Hoewel ook andere landen, zoals Portugal twijfels hebben over het 5 procent-doel, is Spanje het meest uitgesproken in zijn verzet. Toch benadrukt Sánchez dat het niet zijn doel is om de uitkomst van de NAVO-top geheel te blokkeren. „We willen het akkoord niet tegenhouden voor landen die het 5 procent-doel wél willen nastreven. Maar wij kiezen er bewust voor die richting niet op te gaan,” verklaart hij.

Zo vlak voor de top is dit een groot probleem, omdat er in principe binnen de NAVO met consensus besluiten genomen worden. Met het uitblijven van Spanje bestaat het risico dat de bondgenoten in Den Haag geen eenheid zullen uitstralen. De angst bestaat dat andere twijfelaars, zoals Portugal, zich achter Spanje gaan scharen.

Spanningen

De brief van Sánchez onderstreept de groeiende spanningen binnen de NAVO over de koers van de alliantie, zeker nu de dreiging vanuit Rusland voortduurt en de Amerikaanse druk toeneemt. Onder invloed van Trump wordt het idee van ‘Europese zelfredzaamheid’ op defensiegebied steeds vaker gekoppeld aan hogere uitgaven.

Toch wijzen landen als Spanje en Portugal, die ver staan van de Russische dreiging, op bredere veiligheidsuitdagingen, zoals instabiliteit in het Middellandse Zeegebied, migratie en cyberdreigingen waar ook investeringen nodig zijn.

De harde taal van Sánchez’ zo vlak voor de top is opvallend. De premier, leider van de Spaanse socialistische partij, vecht op dit moment voor zijn politieke leven. Zijn minderheidsregering wankelt door een corruptieschandaal binnen zijn partij en de oppositie voert de druk op. Defensie-uitgaven zijn bovendien al jaren een gevoelig thema in Spanje, waar linkse coalitiepartners fel gekant zijn tegen forse verhogingen. In de aanloop naar de NAVO-top moet Sánchez dus ook rekening houden met zijn positie op het binnenlandse toneel.