Tarievenoorlog: Brussel kiest opnieuw niet voor de aanval, maar zitten we wel bij de juiste man aan tafel?

Niemand in Brussel durft vroeg te juichen over positieve signalen uit Washington. Vanuit de Europese Commissie werd vorige week voorzichtig de hoop de wereld in geslingerd over een deal op hoofdlijnen ’binnen enkele dagen’.

Volgens bronnen ligt er eind vorige week na een marathon van stevige onderhandelingen tussen Brusselse bureaucraten en Amerikaanse ambtenaren een principeakkoord. De ’oogst’ zorgt voor gemengde gevoelens in Europa: de importbelasting van 10 procent is een blijvertje, maar de deur staat op een kier voor uitzonderingen voor onder andere vliegtuigen, auto’s en alcoholische versnaperingen.

’Trump is onberekenbaar en onvoorspelbaar’

Maar bij alles wat neigt naar positief, klinkt direct een waarschuwing voor de grillen van Donald Trump. „Het kan nog alle kanten op. Trump is dol op tarieven”, zegt een diplomaat vrijdag op voorwaarde van anonimiteit. Een ander zegt over de bewoner van het Witte Huis: „Hij is onberekenbaar en onvoorspelbaar.”

De winstwaarschuwingen getuigen van voldoende Trump-kennis in Brussel: op zaterdag hoort de hele Europese Unie het dreigement van een importbelasting van 30 procent op onze goederen. „Dit is zorgelijk en niet de weg vooruit”, reageert demissionair premier Dick Schoof bescheiden. Vanuit het bedrijfsleven klinkt een duidelijkere conclusie: dit is rampzalig.

Tarievensoap

De 30 procent komt voor Brussel volkomen uit de lucht vallen. Even terugspoelen: Trump begint zijn mondiale tarievenstrijd op 2 april. Tijdens ’Liberation Day’ kondigt hij een extra importbelasting van 20 procent aan op veel goederen uit de EU. Na een bloedbad op de beurs en de ontdekking dat het best lastig is om met de hele wereld tegelijkertijd te onderhandelen, drukt de president op de pauzeknop. Voor een periode van 90 dagen krijgt de EU een tarief van 10 procent. Op onder meer staal en auto’s blijven tarieven tot 50 procent.

De Europese Commissie besluit in reactie op Trump ’pauze’ om tegenmaatregelen – extra tarieven op Amerikaanse producten – uit te stellen tot komende maandag.

Onduidelijk wat Trump wil

Maar begin vorige week heeft Trump plots de spelregels aan gepast: de deadline voor deals is nu 1 augustus. Brussel blijft volhouden dat er eerder een akkoord mogelijk is en rept niet veel later over ’een paar dagen’.

Trump besluit anders: hij wil door met onderhandelen en voert de druk op door te dreigen met nog hogere tarieven. Onduidelijk is op welke onderdelen Brussel moet bewegen.

Het roept vooral de vraag op of Brussel de afgelopen weken wel bij de juiste mensen aan tafel heeft gezeten in Washington. De Europese Commissie, die namens alle 27 lidstaten mag onderhandelen over handelsdeals, heeft alles volgens het boekje gedaan.

Eurocommissaris Maroš Šefčovič (Handel) vloog af en aan naar Washington om met de Amerikaanse handelsminister Howard Lutnick een deal te smeden. Maar de wereld van Trump werkt niet volgens het boekje. „Het resultaat gaat naar een hoger niveau (de president, red.) waar niemand grip op heeft”, zegt een diplomaat. Met andere woorden: Trump speelt zijn eigen spel.

Duivels dillema

Voor Brussel zorgt de nieuwe zet van Trump voor een duivels dilemma. Vanuit Frankrijk komt er direct de oproep om snoeihard terug te slaan. Maar vanuit andere industrielanden – die met grote handelsstromen naar de VS – klinken juist oproepen tot de-escalatie. „Het is essentieel om gefocust te blijven op onderhandelingen en polarisaties te vermijden die het bereiken van een akkoord complexer maken”, reageert het kantoor van de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Nederland zit op diezelfde lijn.

EU-kopstuk Ursula von der Leyen hakt zondag de knoop door: tegenmaatregelen van Brussel worden uitgesteld tot ’begin augustus’.

Tegelijkertijd waarschuwt ze Washington dat de Europese Commissie een besluit heeft genomen over een tweede pakket aan tegenmaatregelen. De EU-lidstaten moeten zich hier nog over buigen en de exacte inhoud is nog niet bekend. Het conceptvoorstel heeft volgens ingewijden betrekking op een handelsstroom met een waarde tussen de 70 en 75 miljard euro. „We zijn op alle scenario’s voorbereid”, aldus Von der Leyen. Haar grootste wapen, maatregelen tegen de Amerikaanse dienstensector, zijn volgens haar ’nog niet’ aan de orde.

Handelsdeals met andere landen

Een ander wapen showt ze zondag, door een persconferentie te geven met de Indonesische president Prabowo Subianto: de EU wil minder afhankelijk worden van de VS en gaat daarom meer zaken doen met opkomende landen. Von der Leyen heeft met staatshoofd van Indonesië een politiek akkoord bereikt over vrijhandelsdeal.

Voor Nederland kan dit lucratief worden, gezien de historische handelsrelatie met de voormalige kolonie. De onderhandelingen lopen al 10 jaar, maar door Trump lijken dit soort deals nu veel sneller te kunnen worden gesloten. De hele wereld is op zoek naar nieuwe handelsroutes.

Landenblok eensgezind

Deze maandag komen EU-handelsministers bijeen voor een al reeds geplande vergadering in Brussel. Blijft het landenblok eensgezind over de-escalerende aanpak van de Europese Commissie? Een aantal EU-diplomaten hoopt van wel. „We hebben gezien hoe het met tegenmaatregelen van China is gegaan, Trump deinst er niet voor terug om heel hard terug te slaan”, zegt een van hen. Wellicht komt de suggestie nog langs om de onderhandelingen te verplaatsen naar het hoogste niveau: is het niet beter om Von der Leyen naar het Witte Huis te sturen?