Van Kentucky naar Ter Apel: deze Amerikaanse trans personen zijn gevlucht voor het beleid van Trump

9 uren geleden 1

De Amerikaanse trans man Elliot Hefty (37), uit Kentucky, legt zijn telefoon op het houten keukentafeltje in het asielzoekerscentrum in Ter Apel. „Kijk”, zegt Hefty en toont een foto van een flyer ondertekend door de Ku Klux Klan. ‘Go away or get deported!’ staat er in dikke zwarte letters op de flyer die een aantal maanden geleden op de voordeur van Hefty werd geplakt. „We waren de enigen in onze straat die zo’n briefje kregen.”

Hefty zit met landgenoten en trans personen Jane Arc (47, software ontwikkelaar) en Veronica Clifford Carlos (28, beeldend kunstenaar) in een gehorig keukentje in het ‘pinkhouse’ in het azc van Ter Apel, het grootste asielzoekerscentrum van Nederland. Het pinkhouse is een gebouwtje achter op het terrein, bedoeld voor tientallen migranten die op grond van hun seksuele geaardheid en gender asiel aanvragen. Het keukenraam kijkt uit op een hek met prikkeldraad en een slootje. Daarachter begint het Groningse boerenland.

Arc en Clifford Carlos (allebei uit Californië) en Hefty hebben elkaar leren kennen in Ter Apel. Ze vroegen afzonderlijk van elkaar asiel aan, omdat ze zich in de Verenigde Staten niet meer veilig voelen. Sinds de beëdiging van president Trump begin dit jaar zijn er wetten ingevoerd waardoor de overheid nog maar twee seksen erkent: ‘X’ is geen categorie meer. De financiering van transgenderzorg is voor jongeren opgeschort. En transgender jongens en meisjes mogen niet meer meedoen aan sportwedstrijden in de categorie van het gender waarmee ze zich identificeren.

Er was gebeld dat er een man in de vrouwenkleedkamer rondliep

Ook eist de regering-Trump van onderzoeksinstituten dat zij termen als ‘transgender’, ‘gender’ ‘transseksueel’, ‘lhbti’ en ‘non-binair’ schrappen uit hun onderzoeken. Verschillende onderzoeksorganisaties haalden duizenden pagina’s offline en verwijderden de termen. Met deze woorden wordt, volgens Trump, geprobeerd „de biologische realiteit van sekse te ondermijnen”.

Asielaanvragen

De Nederlands belangenorganisatie LGBT Asylum Support staat sinds Trump is aangesteld circa twintig Amerikaanse trans personen bij die een asielaanvraag hebben lopen. In eerdere jaren kwam dit niet voor, volgens de organisatie. Arc en Hefty kwamen eenmaal in Nederland in contact met LGBT Asylum, Clifford Carlos al voor vertrek uit de VS.

Volgens de immigratiedienst IND hebben de eerste helft van dit jaar 33 Amerikanen een asielaanvraag ingediend. In de jaren ervoor schommelde het aantal tussen de vijf en achttien. Volgens de IND „valt niet met zekerheid te zeggen” dat de toename verband houdt met aangescherpte wetten in de VS. LGBT Asylum Support is na de inauguratie van Trump benaderd door vijftig trans personen uit de VS en dit kwam „overduidelijk” door de aangescherpte wetgeving, volgens de belangenorganisatie.

Al tijdens zijn verkiezingscampagne bleek dat Trump het voorzien had op transgender personen. Hij wilde de „transgendergekte uit onze scholen bannen en mannen uit de vrouwensport weren”. Want, uit peilingen bleek dat Amerikanen vonden dat rechten voor trans personen waren doorgeschoten.

Voor de tweede termijn van Trump was het ook al onveilig voor trans mensen, benadrukken Arc, Hefty en Clifford Carlos. Arc was een triatlonner en trainde tientallen uren per week; ze was dagelijks in de sportschool te vinden. Tot in 2022 in de kleedkamer van de sportschool een agent onverwachts haar ID-kaart vroeg. De politieman bleek te zijn getipt, zegt Arc. „Er was gebeld dat er een man in de vrouwenkleedkamer rondliep.” De agent sloeg Arc in de boeien, zegt ze. Hij liet haar uiteindelijk gaan toen ze haar paspoort toonde. „In mijn paspoort staat dat ik een vrouw ben.”

Maar Arcs paspoort verloopt over minder dan een jaar. Ze vreest dat ze in haar nieuwe paspoort wordt teruggezet naar haar geboortegeslacht – man. „Als ik dan weer gecontroleerd word in de kleedkamer ga ik de gevangenis in.”

Omslagpunt

Hefty merkte tijdens zijn werk, voor een organisatie die voedsel en medische hulp verstrekt aan arme gezinnen, dat de herverkiezing van Trump een omslagpunt was. Hij en collega trans personen werden voor hun gevoel gedegradeerd naar „niet zichtbare plekken” op het kantoor, zoals de klantenservice. En Clifford Carlos, die zich identificeert als vrouw, vluchtte toen de overheid haar in haar paspoort uiteindelijk toch als man registreerde, terwijl ze bij andere instellingen al langer als vrouw geregistreerd staat.

Op Schiphol vroegen ze alle drie politiek asiel aan. Veronica Clifford Carlos reisde met haar vader. Die ging na een paar dagen weer terug naar de Verenigde Staten, zegt ze. Jane Arc nam haar witte hondje Noa mee, die Arcs medicijnen tegen epilepsie om haar nekje meedraagt. Alle drie waren nog nooit in Nederland geweest, zeggen ze, maar lazen online dat de rechten van trans personen er goed beschermd worden.

Het leven in een asielzoekerscentrum valt mee, zeggen ze. Ze delen de bovenverdieping van het huisje met lhbti+-ers uit Colombia, Iran en Koeweit. Op de begane grond wonen Oegandezen, Nigerianen en Ghanezen, die wegens hun seksuele geaardheid asiel hebben aangevraagd in Nederland. Hun dagen slijten ze vooral op het terrein van het asielzoekerscentrum, en soms erbuiten.

Ik besef nu hoe slecht ik het had

Veronica Clifford Carlos: „Ik loop naar Ter Apel, ga met de bus naar Emmen, met de trein naar Groningen. Ik groet mensen en zeg ‘goedemorgen’. Ik besef nu hoe slecht ik het had.” Jane Arc gaat voor behandeling van haar migraine om de paar weken naar Hoogeveen. „Het is een bevrijding hier te zijn.” Samen roken Cliffford Carlos en Arc af en toe een joint.

Onveilig

Het COA-personeel is vaak vriendelijk en behulpzaam, en beveiligers en politieagenten zijn begripvol, zeggen ze. Clifford Carlos: „In de VS leer je bang te zijn voor de politie, hier hoeft dat niet.”

Toch is het asielzoekerscentrum soms ook onveilig. Als Hefty in het gras gaat zitten, vertelt hij, roepen moeders hun kinderen bij zich. En, voegt hij toe, staren mannen hem aan.

Clifford Carlos werd door een onbekende bewoner in de buurt van het washok bij haar borsten gegrepen. Opvangorganisatie COA kon hier weinig tegen doen, volgens haar, omdat het buiten het zicht van de camera’s gebeurde. Na aandringen door LGBT Asylum Support kreeg ze een plekje in het huis voor lhbti+-ers.

Er wordt gejoeld voor het pinkhouse. Clifford Carlos kijkt naar buiten. Lhbti+-asielzoekers uit Oeganda, Nigeria en Sierra Leone sprinten op een man op sandalen af. „Daar zul je Sandro hebben”, zegt Clifford Carlos. Sandro Kortekaas van LGBT Asylum Support is een bekendheid in de lhbti+-gemeenschap van asielzoekers, hij ondersteunt ze al jaren tijdens de asielprocedure.

De Afrikaanse queer asielzoekers maken om de beurt een selfie met Kortekaas. „De selfies zijn voor hun asieldossier”, legt Hefty uit: „Door op de foto te gaan met Sandro willen ze de IND laten zien dat ze actief zijn in de gay gemeenschap.”

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken paste nadat Trump opnieuw president werd haar reisadvies naar de Verenigde Staten aan, speciaal voor de lhbti+ gemeenschap. Die moet, volgens het ministerie, in de VS rekening houden met wetten die afwijken van wat in Nederland geldt, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg.

De eerste asielaanvragen zijn afgewezen omdat de VS, volgens het ministerie en immigratiedienst IND, nog steeds veilig is

De eerste asielaanvragen van Clifford Carlos en Hefty zijn inmiddels afgewezen omdat de Verenigde Staten, volgens het ministerie en immigratiedienst IND, nog steeds veilig is. De IND baseert zich hiervoor op het ‘ambtsbericht over de VS’ van Buitenlandse Zaken. Hefty is inmiddels verplaatst naar de ‘uitzetlocatie’ op het terrein en Clifford Carlos verhuist deze week naar het opvangcentrum in Heerlen. Hefty en Clifford Carlos zijn in beroep tegen het besluit van de immigratiedienst.

Oude informatie

Het IND-oordeel is gebaseerd op oude informatie, vinden Hefty, Clifford Carlos en Kortekaas, die inmiddels ook in het keukentje staat. „Die informatie stamt nog uit de tijd voor Trumps’ eerste termijn uit 2016”, volgens Kortekaas. Hij heeft daarom deze maand een brief geschreven aan demissionair minister David van Weel (Asiel en Migratie, VVD) waarin hij stelt dat Nederland het „inhumane en discriminerende beleid” van Trump negeert. In een reactie op de brief schrijft de directeur Migratiebeleid van het ministerie van Justitie weliswaar dat de „ontwikkelingen” in de VS „zorgwekkend” zijn voor trans personen, maar dat er „geen gegronde vrees” is voor „vervolging. Voor een „herbeoordeling” van de VS „als veilig land van herkomst”, is volgens het ministerie nu geen aanleiding.

Maar dat klopt volgens Arc, Clifford Carlos en Hefty niet. Clifford Carlos: „Ik vrees het moment dat de persoon die me fagot [mietje] noemt een pistool trekt en me neerschiet.” Haar advocaat vindt dat ze een goede zaak heeft, zegt Clifford Carlos. Kortekaas knikt.

Arc wacht ondertussen op een uitnodiging met de immigratiedienst, voor haar eerste gesprek. Medewerkers van Vluchtelingenwerk Nederland zeggen dat ze haar medische dossier op orde moet maken, maar wat ze daarmee bedoelen blijft vaag, zegt ze. „Trans personen zijn medisch goed gedocumenteerd: elk stapje wordt bijgehouden.” Maar haar dossier beslaat „tienduizenden pagina’s”, zegt Arc. „Ik heb geen idee welke documenten relevant zijn voor de IND.”

Arc, Hefty en Clifford Carlos maken mogelijk ook als ‘hoogopgeleide migrant’ of ondernemer kans op papieren in Nederland zonder politiek asiel aan te vragen, maar dat vinden ze nu niet de juiste route. „Ik word achtervolgd door mijn buren en door de overheid en loop gevaar in mijn eigen land”, zegt Jane Arc. „Dat is een goede reden voor politiek asiel.”

Terug naar de Verenigde Staten willen ze alle drie niet. Hefty: „In Amerika heb ik geen huis, geen werk en geen gezondheidszorg – de publieke gezondheidszorg voor trans personen is onbetaalbaar geworden.” Eind 2024 betaalde Hefty nog 16 dollar voor zijn pillen, zegt hij, een paar maanden later was dat gestegen naar 180 dollar.

„Hé”, zegt Sandro Kortekaas „dat is een goed voorbeeld voor mijn speech op de pride, lekker concreet.”

Als Clifford Carlos uiteindelijk niet meer in beroep kan, zal ze Nederland verlaten, zegt ze. Een leven onder de radar, zonder papieren, wil ze niet. Ze verhuist dan misschien naar de Filipijnen. Daar woont familie van haar.