Voor eeuwig cirkelt een tape langs de hals van een whiskeyfles. Daarop zegt voor altijd een onbekende stem: ‘You don’t love me’

4 uren geleden 1

‘ZING! Hoe zingen mensen samenbrengt’ is de veelbelovende titel van een tentoonstelling over 500 jaar lutherse liederen in het Luther Museum in Amsterdam. Maar wie afkomt op de spannende beschrijving op hun website, staat toch wat verweesd te kijken naar het rijtje van zes tafeltjes waarop wat oude boeken met prenten en liederen van Luther liggen. Via een QR-code kun je één lied op je telefoon luisteren, maar die ligt dan weer net niet opengeslagen.

Wie al wist dat Luther ook componeerde en dat liederen in de volkstaal ook protestliederen kunnen zijn, leert niet veel. Wie dat nog niet wist, weet nu alleen dat. Bijna de helft van de tentoonstelling gaat over het ‘lijflied van de reformatie’, ‘Ein feste Burg ist unser Gott’, dat je in het origineel en vier bewerkingen wordt afgespeeld op tablets (waaronder een hysterisch vals gespeeld stukje uit de Vijfde symfonie ‘Reformatie’ van Mendelssohn) en dat het gevoel van 500 jaar moet overbrengen; wat het niet doet. Binnen een kwartier ben je erdoorheen. Op de gang kun je nog luisteren naar wat fragmentjes van zingende mensen wereldwijd; sympathiek, maar niet genoeg. Nee, voor deze tentoonstelling loop je niet om.

Dus nogal beteuterd sta je zo weer buiten, ware het niet dat een vriendelijke vrijwilliger je op een deur aan de andere kant van de gang wijst. Daar kun je verder. Verder? Er blijkt nog een tentoonstelling te zijn, die als bijzin op de poster staat: ‘I Wish This Was A Song’. Door het eigenlijke museum heen klinken ineens overal getik, gezang, stemmen, heel incongruent met de oude inrichting van de vertrekken. Tussen de schilderijen en oude boeken en voorwerpen blijken elf hedendaagse kunstwerken geplaatst. Hier is het te doen!

Ontroerende bandrecorder

Zo blijkt de zang uit 1937 te komen: het is het liedje ‘Someday My Prince Will Come’ uit Disneys Sneeuwwitje, maar dan bewerkt door Laurent Fiévet tot de video Water Bucket (2015). Daarin zingt Sneeuwwitje voortdurend voor- en achteruit: twee maten naar voren, ééntje achteruit, drie maten naar voren, vier achteruit, een halve maat naar voren, twee achteruit, enzovoort. Een onnavolgbare sequentie die niet eens zo vervelend klinkt, maar wel onbevredigend blijft en uiteindelijk tot een soort trance leidt.

De stemmen komen uit Speeches from the Factory Floor (2020) van kunstenaar Becket MWN: een mini-sculptuurtje met een kaarsje, waaruit kritische VMA-toespraken klinken van Nirvana, Fiona Apple en Kanye West met daarachter industriële geluiden gemonteerd. Maar ook uit een vreemd ontroerende bandrecorder van Pavel Büchler: een loop van een tape schuurt langs twee plekken: de afleeskop en de hals van een whiskeyfles. Tussen een hoop gepiep en gekraak in de stilte klinkt elke twaalf seconden dezelfde zin, in de jaren 70 uitgesproken door een onbekende artiest die met zwakke stem een liedje aankondigt: „This one eh... called: You Don’t Love Me.”

Zo liggen, staan en hangen er nog een paar dingen, waaronder een schilderij met daarop de tekst ‘I wish this was a song’ (2024) van Tim Ayres, waar je langer op kan blijven kauwen dan op de hele ‘hoofdtentoonstelling’ samen. Moet je ervoor naar Amsterdam? Nee dat niet. Maar ben je er toevallig al, dan is deze bijzin op de poster wél een omloopje waard.