VVD-leider Yesilgöz zegt op het partijcongres vooral wat ze níét wil: ze haalt uit naar PVV én GroenLinks-PvdA

Op het partijcongres van de VVD zaterdag is vooral duidelijk wat de partij niet wil. Niet samenwerken met de „weglopers” van de PVV, én niet met de „wegkijkers” van GroenLinks-PvdA, zegt partijleider Dilan Yesilgöz. De VVD-voorvrouw kan in de zaal in Nieuwegein rekenen op luid applaus en gejoel bij het wegzetten van haar politieke tegenstanders.

Wat Yesilgöz óók niet wil, zo blijkt uit haar speech, is dat de volgende verkiezingen over asiel gaan. Dat onderwerp ontwijkt ze vrijwel geheel. In haar toespraak gaat het over defensie, over geopolitiek, over de economie. Maar tot concrete plannen komt ze niet echt.

Vorige week sloot Yesilgöz definitief uit dat ze opnieuw met de PVV wil regeren, nadat Geert Wilders begin deze maand het kabinet liet vallen. Die stap kan rekenen op brede steun vanuit haar achterban: in een peiling die RTL Nieuwspanel de afgelopen dagen onder VVD-stemmers hield, was 78 procent ervoor.

Maar in Nieuwegein heerst het gevoel dat de partij van de regen in de drup dreigt te komen. Als de PVV geen optie is, dan lijkt GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans gezien de peilingen de logische partner om een meerderheid te behalen. Maar op een opmerking uit de zaal over Timmermans antwoordt Yesilgöz: „Ik zou het pure armoede vinden als de keuze bestaat uit PVV en Timmermans”.

‘Links-radicale activisten’

Yesilgöz doet zelf geen moeite om een mogelijke samenwerking met GroenLinks-PvdA makkelijker te maken. Enkele dagen na de kabinetsval zei ze nog in het Financieele Dagblad dat GroenLinks-PvdA een „normale partij” is. Daarmee leek ze de deur op een kier te zetten. Nu blijft ze vooral herhalen dat de PvdA is uitgeleverd aan het „extreme links-radicale activistische deel van de achterban van GroenLinks”. Toch wil Yesilgöz geen campagne die „hard en lelijk is”. Ze zegt het alsof ze er zelf geen aandeel in heeft.

Er zit wel een wezenlijk verschil tussen haar afkeer tegen de PVV en haar afkeer tegen GroenLink-PvdA. Met de PVV is het „onmogelijk” om te regeren, met GroenLinks-PvdA slechts „héél ingewikkeld”. Bij de VVD hebben ze last gehad van de samenwerking met de PVV, klinkt het vanuit de fractie. Een Kamerlid dat anoniem wil blijven memoreert: „Ik heb zoveel shit gepikt de afgelopen maanden. Dan zei Faber weer dat Zelensky een dictator is en daar móét je weer wat mee.”

‘Nog maar zeven weken’

De geschiedenis wordt in Nieuwegein ook een beetje herschreven. Toen het kabinet nog zat, was het verhaal van de VVD dat je met de PVV goed afspraken kon maken – anders dan bijvoorbeeld met NSC. Maar nu zeggen VVD’ers dat de PVV op ongeveer elk gebied onbetrouwbaar was.

Lees ook

Column: Is er nou niemand bij de VVD die dit gênant vindt?

Voor de VVD is het nu zaak om zo snel mogelijk zoveel mogelijk van de maatregelen uit het regeerakkoord door te voeren, met name op gebied van asiel. Kamerlid Wendy van Eijk zegt: „Eigenlijk hebben we nog maar zeven weken, want straks is het zomerreces en kort daarop alweer verkiezingsreces.” Het belangrijkste voor de partij is de asielnoodmaatregelenwet, waar voormalig asielminister Marjolein Faber van de PVV volgens de VVD veel te lang over deed.

Dat de VVD’ers nu niet meer hoeven te werken met Faber en de PVV is volgens sommigen een bevrijding, klinkt het. Maar de rechtse meerderheid is verdwenen, en veel VVD-plannen zijn ineens moeilijk door de Kamer te krijgen. Kamerlid Claire Martens zegt: „Het is balen, je werkt aan plannen, in mijn geval voor de economie, en die dreigen vertraging op te lopen. Met de economisch linkse PVV was dat al uitdagend en wie weet hoe de uitslag er straks uitziet?” Wendy van Eijk had net een „modus operandi” gevonden om met de PVV-Kamerleden te werken. Nu zijn ze weer onvoorspelbaar, zegt ze.

Pro-Israël

Wat betreft Israël en de oorlog in Gaza zit Yesilgöz nog altijd in een lastige positie: zijzelf is altijd ferm pro-Israëlisch geweest, terwijl de leden steeds kritischer worden richting de regering van premier Benjamin Netanyahu. Mondjesmaat wordt Yesilgöz kritischer, ook op het congres. Ze zegt dat het „leed van de Palestijnen” haar niet onberoerd laat. „Ik steun het bestaansrecht en recht op zelfverdediging van Israël, terwijl ik kritisch ben over het kabinet van premier Netanyahu. Laten we niet van elkaar eisen dat we een-dimensionaal worden.”

Het sterk pro-Israëlische deel van de partij is zeer aanwezig tijdens het congres. De fractie gebruikt „GroenLinks-retoriek” zegt VVD-lid Florentijn van ’t Verlaat over de Israël-kritiek. Wanneer een VVD’er van Yesilgöz vraagt om te beloven nooit deel te nemen aan een coalitie die sancties oplegt aan Israël, pareert ze de vraag. De VVD is niet voor „sancties tegen Israël als geheel” maar is niet tegen gerichte sancties tegen individuen zoals ministers van extreemrechtse partijen.

Yesilgöz weet ook dat ze na de verkiezingen waarschijnlijk zal moeten praten met partijen die veel kritischer zijn op Israël dan zijzelf. „Geef me alsjeblieft niet allerlei rode lijnen mee voordat de formatie überhaupt is begonnen”, zegt ze tegen Van ’t Verlaat. De VVD-leider kijkt al vooruit naar het leven na de verkiezingen op 29 oktober.