Agressief gedrag tegen de scheidsrechter: ook in het jeugdvoetbal lijkt dat steeds normaler

De vijftienjarige Levi Kortekaas staart voor zich uit langs de lijn bij FC Lisse. Het is zaterdagmiddag, één uur. Op het veld voetballen een paar meisjes uit zijn klas. Maar Levi heeft geen oog voor de wedstrijd. In zijn hoofd speelt hij af wat eerder die dag is gebeurd, ook al wil hij daar liever niet aan denken.

Levi is clubscheidsrechter bij FC Lisse. Deze ochtend floot hij de wedstrijd van de onder 13 tegen VV Katwijk. Jochies dus nog, toch ging het helemaal mis. Zozeer, zegt hij, dat hij zich na afloop voor zijn eigen veiligheid een half uur heeft verscholen in de EHBO-kamer van de club.

Vijf mensen die aanwezig waren bij de wedstrijd, hebben tegenover NRC beschreven hoe het uit de hand liep. Daarnaast heeft NRC verklaringen kunnen inzien die FC Lisse bij voetbalbond KNVB over het incident heeft ingediend.

Het begon met harde tackles, natrappen, vasthouden. Levi floot een aantal keer af, met verwensingen als ‘kanker’ en ‘homo’ aan zijn adres tot gevolg. Nadat Lisse op een voorsprong van 3-0 was gekomen, werd de sfeer nóg grimmiger en klonken er op enig moment oerwoudgeluiden en een racistische opmerking toen een speler van Lisse op de grond viel. Levi zei er wat van, maar dat had geen effect. Begeleiders van VV Katwijk grepen niet in, zeggen enkele ouders na afloop van de wedstrijd.

Volgens de omstanders moedigde een van de coaches van VV Katwijk zijn spelers aan nog fysieker te gaan spelen. In de tweede helft liep het verder uit de hand. Aanleiding was een situatie in het strafschopgebied van FC Lisse waar Levi niet voor floot. Daarop gaf een Katwijk-speler de jonge scheidsrechter een duw. Levi wilde de speler met rood wegsturen, maar die trok de kaart uit zijn hand. „Ik kap ermee,” dacht hij, en hij floot de wedstrijd af.

Toen Levi het veld af wilde lopen, zag hij vanuit zijn ooghoek een van de coaches van Katwijk op zich af stormen. „Wie denk je wel niet dat je bent?,” bulderde de man, die wilde weten hoe hij heette. Een vader sprong tussen beiden in om de coach weg te houden. Met tranen in zijn ogen en onder begeleiding, verliet Levi het veld.

Jeugdvoorzitter Corleen Hoek van VV Katwijk bestrijdt desgevraagd deze beschrijving van het incident op verschillende punten. Volgens hem zou er niet gescholden en niet geduwd zijn en zou de rode kaart niet uit de handen van de scheidsrechter zijn gegrist. Op de andere punten gaat Hoek inhoudelijk niet in.

Trend van geweld

Het incident bij FC Lisse past in een trend van toenemend geweld in het amateurvoetbal. De KNVB meldde dit naar aanleiding van cijfers over het vorige voetbalseizoen: 1.864 wedstrijden werden gestaakt vanwege „wanordelijkheden”, een stijging van 11 procent ten opzichte van het seizoen ervoor. Het aantal tuchtzaken – variërend van schoppen tot ernstige bedreigingen – steeg met 10 procent naar 3.500. Het hoogste aantal ooit.

Reden voor de bond om het beleid aan te scherpen. Spelers moeten in het bezit zijn van een spelregelbewijs, alléén aanvoerders mogen met de scheidsrechter overleggen en bij verbaal en/of fysiek geweld richting de arbiter, worden vastgestelde wedstrijden van een team voor een bepaalde periode uitgesteld.

Daarnaast lanceerde de KNVB een landelijke campagne: ‘Week van de Scheidsrechter’. Tijdens deze week wil de bond alle scheidsrechters massaal bedanken voor hun inzet. Ook is zij een wervingscampagne begonnen.

Met ambulance afgevoerd

Precies een week eerder liep het in Alphen aan den Rijn bij een andere jeugdwedstrijd uit de hand. Het onder 15-elftal van de Leidse voetbalclub Lugdunum speelde tegen ARC. Na een conflict met de scheidsrechter haalde de Leidse trainer naar hem uit. De scheids raakte daarbij dusdanig gewond aan zijn keel dat hij per ambulance naar het ziekenhuis moest worden vervoerd. Daar werd hij geopereerd aan zijn strottenhoofd.

De 40-jarige jeugdcoach uit Leiden werd een dag later aangehouden en wordt door het Openbaar Ministerie verdacht van zware mishandeling, met zwaar lichamelijk letsel tot gevolg, aldus een woordvoerder van het OM tegenover het Leidsch Dagblad.

Dat een week na het incident in Alphen aan den Rijn een scheidsrechter bij FC Lisse eveneens door een elftalbegeleider wordt belaagd noemt Paul Heister „diep triest”. Heister (60) is ook scheidsrechter bij FC Lisse. Te meer, zegt Heister, omdat zijn jeugdige collega Levi Kortekaas „zo jong en enthousiast” is. „Scheidsrechters zijn keihard nodig, zowel op onze club als in het nationale Nederlandse voetbal.”

De sport kampt volgens de KNVB al jaren met een tekort. In 2016 telde de bond nog 34.000 arbiters, in 2024 waren dat er nog 27.000. Elk weekend worden ongeveer 32.000 wedstrijden gespeeld. Bij elke afmelding ontstaat direct een logistiek probleem, op elk niveau.

Paul Heister, scheidsrechter bij FC Lisse, fluit nadat hij gewond raakte alleen nog ,,leuke wedstrijden’’, zoals dames onder 17. ,,Maar ja, zelfs in de jeugd gaat het fout.”Foto Annabel Oosteweeghel

Paul Heister floot die zaterdagmiddag de wedstrijd van de meiden onder 17. Het fluiten van de dames en jeugd is een weloverwogen keuze. Vijf jaar geleden was hij zelf slachtoffer van geweld. De wedstrijd die hij floot liep in de laatste tien minuten uit op een vechtpartij. Heister probeerde een van de spelers tegen te houden. „Dat had ik nooit moeten doen.” Hij liep verwondingen op aan zijn gezicht en vermeed het voetbalveld een maand lang. Nu fluit hij alleen nog wat hij noemt „leuke” wedstrijden. „Bij de dames of jeugdwedstrijden is er meestal minder gedoe.” Hij adviseert Kortekaas hetzelfde te doen, „maar ja, zelfs in de jeugd gaat het fout”.

Welke gevolgen het incident bij FC Lisse heeft voor de betrokkenen is nog niet bekend. Wel staat vast dat Levi aankomende zaterdag „gewoon weer moet fluiten”, zegt Yolanda Richter, voorzitter van de arbitragecommissie bij FC Lisse. De club zal een officiële klacht indienen bij de tuchtcommissie van de KNVB tegen VV Katwijk en „kritisch kijken” naar welke wedstrijden Levi voortaan fluit. „Meer dan dat kunnen we niet doen.”

VV Katwijk wil niet reageren hoe er gevolg wordt geven aan dit incident bij de club. Ook Lugdunum wil niet delen wat de concrete gevolgen zijn na de aanval op de scheidsrechter bij ARC in Alphen aan den Rijn.

De KNVB zal naar aanleiding van de klachten die FC Lisse heeft ingediend beoordelen of er een tuchtzaak wordt opgezet, aldus een woordvoerder van de bond.

Niet te voorkomen

Na het eerdere geval van agressie in Alphen aan den Rijn liet de KNVB weten dat incidenten op het voetbalveld niet te voorkomen zijn. „Elk incident is er één te veel”, schreef de bond in een verklaring, „maar met 1,2 miljoen voetballers en honderdduizenden vrijwilligers en bezoekers is het niet realistisch dat we op nul incidenten kunnen uitkomen.” Op de vraag hoe de bond specifiek wil optreden tegen geweld tegen scheidsrechters wilde de KNVB niet ingaan. Op X bestempelde directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee de aanval op de scheids bij ARC als „een krankzinnige actie”, waar de bond „zeker werk” van gaat maken. „Je blijft altijd van de scheidsrechter af. Als je dat niet snapt dan heb je niets in het voetbal te zoeken.”

Levi Kortekaas is het daarmee eens. „Ik hoop dat dit soort figuren in de toekomst niet meer welkom zijn.” Dat een vijftienjarige jonge een volwassen man moet corrigeren op zijn gedrag, vindt hij „de omgekeerde wereld”.

Tegelijk is Kortekaas kritisch op zichzelf. Hij pauzeert even en zegt dan: „Ik had de coach een rode kaart moeten geven, maar dat durfde ik niet.” Of het commentaar op scheidsrechters ooit zal stoppen, vraagt hij zich af, maar het houdt hem niet tegen. Zijn droom is om KNVB-scheidsrechter te worden, een trapje hoger en professioneler dan een ‘clubscheidsrechter’. Vol overtuiging zegt hij: „Laat ze maar lullen, ik fluit.”