Bij de start van IBD slaat de darmflora opvallend snel om

Mensen die last hebben van inflammatoire darmziektes (IBD) blijken al heel vroeg grote veranderingen in hun darmflora te ondergaan.

Dat laat een nieuwe internationale studie zien, gepubliceerd in Gastroenterology. De onderzoekers hopen dat deze vroege signalen in de darmflora kunnen helpen bij het krijgen van een eerdere diagnose en bij de ontwikkeling van nieuwe behandelingen.

Vage klachten

IBD is een verzamelnaam voor chronische ontstekingen in de darm, waaronder de bekendste vormen: de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Klachten kunnen in het begin vaag blijven: denk aan het voelen van buikpijn, of last hebben van vermoeidheid. Vaak duurt het daardoor even voordat duidelijk is wat er aan de hand is.

Daarom is het belangrijk om te begrijpen wat er in het lichaam gebeurt aan het begin van de ziekte, zodat vroeger ingegrepen kan worden. Dat is precies waar deze studie op focust. Het team, geleid door onderzoekers van de University of Birmingham, combineerde voor het eerst ruwe data uit meerdere (voorgaande) onderzoeken.

Onaangetaste data

In totaal analyseerden ze gegevens van meer dan 1.700 kinderen en volwassenen uit 11 landen. Het ging om mensen die pas net de diagnose IBD hadden gekregen en nog niet met een behandeling waren begonnen. Daardoor konden de onderzoekers heel gericht kijken naar veranderingen die al bij de start van de ziekte zichtbaar zijn, en nog niet zijn aangetast door het gebruik van medicijnen.

Het belangrijkste resultaat: bij de start van IBD verdwijnen bacteriën die helpen met het voorkomen van infecties. Die zijn vooral anaerobisch, wat betekent dat ze geen zuurstof nodig hebben om te overleven. Tegelijkertijd zagen de onderzoekers een toename van bacteriën die wel zuurstof nodig hebben om te overleven. Opvallend is dat een deel van die bacteriën normaal vooral in de mond voorkomt, maar nu in de darm terug te vinden is. Het gaat onder meer om families zoals Granulicatella en Haemophilus.

Belangrijke stap vooruit

Volgens arts Peter Rimmer, werkzaam bij de University of Birmingham, symboliseert dit onderzoek een belangrijke stap vooruit. Rimmer zegt: “Eerder onderzoek suggereerde al dat er bij IBD een verschuiving kan zijn naar bacteriën die beter tegen zuurstof kunnen en dat gunstige anaerobe soorten verdwijnen. Dit is de eerste studie die deze veranderingen zo duidelijk laat zien bij het begin van de ziekte, en dan ook nog in meerdere internationale datasets.”

De resultaten sluiten aan bij de zogeheten ‘oxygen hypothesis’ die al langer bestaat. Volgens die hypothese verandert de leefomgeving voor bacteriën als er meer zuurstof beschikbaar komt in of vlak bij de darmwand. Anaerobe bacteriën, die vaak ontstekingen remmen, hebben daar last van en nemen af.

Leestip: Darmbacteriën kunnen mogelijk MS versnellen door je immuunsysteem voor de gek te houden

Zuurstoftolerante soorten krijgen hierdoor meer ruimte. De onderzoekers denken dat die veranderde omstandigheden het makkelijker maken voor bacteriën uit de mond om zich permanenter in de darm te vestigen. Dat kan mogelijk bijdragen aan de toename in ontstekingen.

Flinke verschillen

Het is ook belangrijk te noemen dat de gevonden samenstellingen van het microbioom onderling flink verschilden. De onderzoekers zagen de grootste verschillen tussen monsters die ‘naderhand’ waren verzameld en stukjes ontlasting die direct uit de darm werden gehaald. Daarnaast bleken er ook grote verschillen te zitten tussen volwassenen en kinderen met IBD.

Ook geografie speelde een belangrijke rol: patronen in het microbioom verschilden per regio. Dat betekent dat je dus niet zomaar één ‘algemene samenstelling’ kunt opstellen, maar dat het belangrijk is om eerst te kijken naar de achtergrond van een patiënt. Nog een belangrijk punt: de gebruikte studies bleken onderling veel verschillende methoden te gebruiken om het microbioom mee te meten en te analyseren. Daardoor werd het lastig om de gevonden resultaten direct met elkaar te vergelijken.

Volgens de onderzoekers laat dit zien dat het veld baat heeft bij meer standaardisatie, zodat resultaten beter naast elkaar te leggen zijn en sneller kunnen leiden tot klinische toepassingen. De onderzoekers zijn in ieder geval hoopvol gestemd. Teamlid Morris Gordon zegt: “als het veld verder standaardiseert zien we kansen voor nieuwe behandelmethoden en technieken die al heel vroeg IBD op kunnen sporen.”

We schreven vaker over dit onderwerp, lees bijvoorbeeld ook Darmbacteriën kunnen een stof produceren die type 2-diabetes verlicht en Grote Cambridge-studie toont aan: flink aantal pesticiden mogelijk schadelijk voor darmflora . Of lees dit artikel: Romeinse soldaten in Brittannië kampten waarschijnlijk massaal met darmparasieten .

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: