13 uren geleden
1
Een nieuw wereldwijd overzicht van klimaatdata uit berggebieden toont scherpe trends: temperaturen stijgen sneller op hoogte, sneeuwmassa’s nemen af en veranderingen in neerslag en albedo versterken opwarmingseffecten. Zo vormen bergklimaten een vroege waarschuwing voor de rest van de wereld.
Bergachtige ecosystemen zijn nog relatief weinig bestudeerd omdat het verzamelen van langjarige klimaat- en weerdata moeilijk is in onherbergzame hooggebergten. Een recent reviewartikel van meer dan twintig internationale onderzoekers brengt de klimaattrends in berggebieden van de afgelopen circa veertig jaar overzichtelijk in kaart.
“We merken veranderingen vaak eerst in bergachtige omgevingen”
Dat is hard nodig. Bergen spelen een cruciale rol in waterhuishouding, biodiversiteit en de mondiale klimaatbalans. John Knowles, assistent-professor aan de Montana State University–Bozeman en coauteur van het overzicht, benadrukt het belang van bergklimaatstudies: “We merken veranderingen vaak eerst in bergachtige omgevingen op en pas daarna in laaggelegen gebieden.”
De hoofdauteur van de review is klimaatwetenschapper Nick Pepin. Tien jaar geleden introduceerde hij het concept hoogteafhankelijke opwarming, waarmee hij aangaf dat temperaturen sneller stijgen naarmate je hoger in de bergen komt. De recente analyse bevestigt dit wereldwijd in meerdere bergketens – van de Alpen tot de Himalaya – waar klimaatverandering sterker doorwerkt op grotere hoogte.
Naast temperatuurveranderingen richtten de onderzoekers zich op verschillen in neerslagpatronen en oppervlakte-albedo, de maat voor hoe goed een oppervlak zonlicht reflecteert. Hoe hoger de albedo, hoe meer zonlicht wordt teruggekaatst en hoe lager die waarde, hoe meer warmte een gebied absorbeert. Sneeuw heeft een zeer hoge albedo; wanneer sneeuw smelt en donkere rots en aarde bloot komt te liggen, neemt de albedo af en wordt meer warmte vastgehouden. Dit versterkt lokale opwarming.
Sneeuw smelt nogal rap. Klimatologen van het WSL-Instituut voor Sneeuw- en Lawineonderzoek (SLF) en MeteoSchweiz rapporteerden dit jaar dat de gemiddelde sneeuwhoogte in delen van de Zwitserse Alpen sinds 1962 met tot acht centimeter per decennium is afgenomen, vooral op grotere hoogten.
Bergen slaan water op als sneeuw en geven dit in de zomer af aan rivieren en meren.“Watertorens van de natuur”
Naast albedo beïnvloeden ook luchtvochtigheid, wind en zonnestraling hoe snel sneeuw smelt en water door bergen stroomt. Daardoor spelen bergen een sleutelrol in de waterhuishouding. Knowles: “Ik zie bergen graag als watertorens van de natuur. Ze verzamelen en slaan de hele winter neerslag op in de vorm van sneeuw en geven die vervolgens de hele zomer door af via het druppelirrigatiesysteem van de natuur.”
Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast:
English (US) ·