Bouwplaats in Pompeï onthult hoe de Romeinen beton maakten

Opgravingen van een tweeduizend jaar oude werkplaats in Pompeï geven nieuwe inzichten in de bouwtechnieken van de Romeinen. Ze tonen ook aan hoe duurzaam het beton van het Romeinse rijk was.

Archeologen hebben een bouwplaats in Pompeï opgegraven, die door de uitbarsting van de Vesuvius in 79 n.Chr. bevroren raakte in de tijd. Door deze vondst weten we nu hoe de Romeinen hun beton maakten.

Pompeï, bij het huidige Napels in Italië, werd tweeduizend jaar geleden bedolven onder vulkanisch as. Daardoor is de stad goed bewaard gebleven. De opgravingen op de bouwplaats begonnen in de jaren 1880, maar lagen stil tot begin 2023, toen een groot nieuw opgravingsproject van start ging.

LEES OOK

'Als burger houd ik mijn hart vast'

Wat is de invloed van AI op de verkiezingen? 'Dat weten we niet precies en dat is wat het zo spannend maakt', zegt Claes de V ...

Archeologen ontdekten toen een bijna perfect bewaard gebleven betonwerkplaats, compleet met markeringen op de muren die werkschema’s en materiaalaantallen aangeven. Ze vonden ook gereedschap, voorraden ongebluste kalk en gerecyclede dakpannen.

Uitzonderlijk goed bewaard

Scheikundige Admir Masic van de Amerikaanse universiteit MIT zegt dat het team versteld stond van hoe ‘uitzonderlijk goed bewaard’ de vindplaats was. De vondst bood een kans om de Romeinse betontechnieken te begrijpen op een manier ‘die geen enkel laboratorium ooit zou kunnen evenaren.’

‘De materialen lagen er precies bij zoals ze lagen op het moment dat de uitbarsting de stad in de tijd bevroor’, zegt Masic. ‘Het voelde echt alsof ik terug was gereisd naar het jaar 79 en naast de arbeiders stond terwijl ze hun beton mengden en stortten.’

Andere methode

De bevindingen van het team wijzen erop dat we ons idee over hoe de Romeinen beton maakten moeten herzien. Historische teksten melden dat de Romeinen gebluste kalk – calciumhydroxide – gebruikten om beton te maken. Ze mengden de kalk eerst met water voordat ze die toevoegden aan andere ingrediënten, zoals vulkanisch as.

Maar chemische analyses van de droge, voorgemengde voorraden in de werkplaats van Pompeï laten zien dat de Romeinse betonmakers in werkelijkheid een hete mengmethode gebruikten met ongebluste kalk, of calciumoxide. Daarbij mengden ze de kalk met alle andere ingrediënten, waaronder vulkanisch as of mineralen, voor ze het water toevoegden. Een chemische reactie verwarmde vervolgens een deel van het beton terwijl het uithardde.

‘Onze vondst laat zien dat ongebluste kalk de hoofdrol speelde in het constructiebeton’, zegt Masic. ‘Gebluste kalk gebruikten ze vooral voor het afwerken van het fijne betontype mortel en pleisterwerk, waar bewerkbaarheid en een glad oppervlak essentieel waren.’

Herstellen

Een van de voordelen van de hete mengmethode is dat stukjes kalk, zogenaamde klasten, in het beton achterblijven zodra het is uitgehard. Ze zorgen ervoor dat kleine scheurtjes en andere lichte structurele beschadigingen zichzelf kunnen herstellen.

‘Deze klasten van kalk werken als calciumreservoirs. Ze lossen op en kristalliseren opnieuw in poriën en scheuren, of reageren met vulkanisch as om de microstructuur van het beton te versterken’, zegt Masic. Een moderne betonwerker zou het Romeinse proces in Pompeï meteen begrijpen en zo de werkplaats kunnen binnenstappen en direct aan de slag kunnen gaan, zegt hij. ‘De chemie is oud, maar het ambacht is herkenbaar.’