Cannabis tegen de pijn: werkt het echt of valt het tegen?

Cannabis als pijnstiller klinkt voor veel mensen als muziek in de oren. Maar helpt het ook echt? Een grote nieuwe analyse toont aan: een beetje, maar vooral dankzij de psychoactieve stof THC. En je moet nogal wat bijwerkingen op de koop toe nemen. CBD, de populaire ‘niet-stoned-makende’ variant, slaat ondertussen geen deuk in een pakje boter.

Cannabis wordt steeds populairder als natuurlijk alternatief voor pijnstillers. In coffeeshops en apotheken vliegen de flesjes olie, gummy’s en capsules over de toonbank. Als je ernstig ziek bent, kun je in Nederland in aanmerking komen voor medicinale cannabis oftewel mediwiet. Je kunt het bij de apotheek krijgen op recept van de huisarts. Het idee is dat je minder pijn hebt zonder de nadelen van zware medicatie. Maar hoe goed onderbouwd zijn die claims eigenlijk?

THC werkt

Onderzoekers van de Oregon Health & Science University (OHSU) namen tientallen studies onder de loep en kwamen tot de volgende conclusie: cannabisproducten met relatief veel THC zijn in staat om de pijn op korte termijn iets te verminderen, maar veroorzaken ook duidelijk meer bijwerkingen. En er rolt nog een verrassende boodschap uit de studie: producten die vooral of uitsluitend CBD bevatten, zijn nutteloos. Ze hebben niet of nauwelijks effect op de pijn.

De psychoactieve stof tetrahydrocannabinol, beter bekend als THC, is verantwoordelijk voor de high van cannabis. En THC kan inderdaad een kleine verlichting van pijn geven, blijkt uit de meta-analyse. Orale producten, zoals capsules, werken het best. Maar de winst is helaas vrij beperkt. “We hebben het over een verbetering van ongeveer een half tot een punt op een pijnschaal van tien”, zegt hoofdonderzoeker Roger Chou. “Dat is meetbaar, maar niet spectaculair.”

Daar komt bij dat THC-gebruik gepaard gaat met een hoge kans op bijwerkingen. Duizeligheid, slaperigheid en misselijkheid kwamen in de onderzochte studies veel vaker voor dan bij een placebo. Met andere woorden: je voelt wat minder pijn, maar betaalt daar vaak een flinke prijs voor. Je bent minder alert en kunt je flink oncomfortabel gaan voelen.

CBD: populair, maar nutteloos

Misschien wel de grootste verrassing uit het onderzoek is dat cannabidiol (CBD), de niet-psychoactieve stof in cannabis die zo de hemel in wordt geprezen, vrijwel niets blijkt te doen tegen pijn. “Dat zal veel mensen verbazen”, zegt Chou. “De gangbare gedachte is dat CBD een veelbelovende pijnbestrijder is. Het heeft geen euforisch effect, maar zou wel een geneeskrachtige werking hebben. Maar in onze analyse zagen we geen enkel pijnbestrijdend resultaat optreden na gebruik van cannabidiol.”

Toch zijn CBD-producten overal verkrijgbaar en enorm populair. Volgens Chou laat dat vooral zien hoe groot de kloof kan zijn tussen persoonlijke ervaring en wetenschappelijk bewijs. “Veel mensen gebruiken deze producten en zijn ervan overtuigd dat ze helpen. Wij willen met dit onderzoek een wetenschappelijke basis bieden om betere keuzes te maken.”

Geen simpele pil zoals ibuprofen

Een belangrijk probleem bij cannabisonderzoek is de enorme variatie aan producten. De cannabisplant bevat naast THC en CBD nog tal van andere stoffen, die afhankelijk van teelt, verwerking en toedieningsvorm enorm kunnen verschillen. “Cannabis is ingewikkeld”, vertelt Chou. “Het is niet te vergelijken met een standaarddosering ibuprofen. Het komt uit een plant en die complexiteit maakt het lastig om harde conclusies te trekken.” In de analyse werden producten onder andere ingedeeld op basis van de verhouding tussen THC en CBD, of ze synthetisch of plantaardig waren en op welke manier je ze inneemt.

Artsen blijven verdeeld

Ook binnen de medische wereld is er grote verdeeldheid over dit topic. Zo weigerde het American College of Physicians onlangs om het roken van cannabis aan te bevelen bij niet-kankergerelateerde pijn. Tegelijkertijd gaf een ander expertpanel een voorzichtige aanbeveling voor mensen met chronische pijn als reguliere behandelingen niet het gewenste effect hebben. Het team benadrukt dat er dringend meer langetermijnonderzoek nodig is naar de medicinale werking van cannabis. Hun hoofddoel is om een beter overzicht te krijgen van de effectiviteit van de producten die mensen nu ophalen bij de apotheek en kopen bij de coffeeshop of smartshop. Maar voor nu is de boodschap duidelijk: cannabis is geen wondermiddel. THC kan iets doen tegen pijn, maar er kleven nogal wat nadelen aan mediwiet en THC-olie. En CBD? Dat is vooral een dure hype die zijn kracht slechts haalt uit het placebo-effect.