Dat de omstreden Israëlische cantor Shai Abramson tóch welkom was in het Concertgebouw, leidde tot grimmige verdeeldheid

2 dagen geleden 3

Voor de ingang van het Concertgebouw in Amsterdam vormt zich een rij met bezoekers voor het concert. Netjes gekleed, avondje uit. ‘Fijne Chanoeka’, klinkt het bij begroetingen. Men verheugt zich op het lichtjesfeest straks, met zang op het podium van cantor Shai Abramson, maar de sfeer is bedrukt. Het nieuws over de aanslag in Sydney op een joods festival tijdens de viering van Chanoeka is flink binnengekomen. En nu, hier buiten bij de entree staat het vol politie, klinkt er luid anti-Israëlisch protest rondom het Concertgebouw, terwijl in de gangen politiehonden snuffelen en gezocht wordt naar verdachte voorwerpen of explosieven.

Er is een vak links voor de entree, met zo’n twintig Pro-Palestijnse betogers. En verderop een joelende anti-Israëlische massa op het Museumplein. „Mijn hart huilt”, zegt Debbie Nachtegall die speciaal steun komt betuigen aan de Joodse gemeenschap. „Door de aanslag in Sydney is het al zo’n zwarte dag. Wat een drama voor de Joodse gemeenschap. En dan dát”, wijst ze richting Museumplein. „Dat is puur antisemitisme.”

Waar zondagmiddag nog maar een handvol pro-Palestijnse betogers op het gras van het Museumplein achter de hekken staan, is het in de avond flink volgestroomd. Volgens lokale media staan er drie tot vierhonderd pro-Palestijnse betogers. Een poging de artiesteningang en de zij-ingang te blokkeren, om zo de aankomst van cantor Shai Abramson te blokkeren, mislukt. Het zijn de eerste aanhoudingen van de in totaal 22 die dag. Maar niet het eerste incident van het weekend. Zaterdagmiddag hangt een vreemde geur bij de entree na afloop van een ander concert. Bezoekers voelen zich na afloop misselijk. Het blijkt een stinkbom van boterzuur. De entreehal wordt tijdelijk afgesloten.

Na weken van debat en getouwtrek betreedt de omstreden Israëlische cantor Shai Abramson zondagavond alsnog het podium van het Concertgebouw voor het begin van Chanoeka. De uitverkochte vieringen, georganiseerd door de Stichting Chanukah Concert, roepen al weken veel weerstand op omdat de populaire voorzanger in nauwe verbinding staat met het Israëlische leger, de IDF. Daar is hij de belangrijkste cantor bij officiële militaire ceremonies en plechtigheden.

‘Kippenvel’

Aanvankelijk werd zijn optreden bij het jaarlijkse Chanoekaconcert door Concertgebouw-directeur Simon Reinink verboden. Maar na aanhoudend verwijten van antisemitisme, protesten en kritiek, ook in eigen huis, ging de directie overstag. Het kwam tot een compromis met de organisatie: twee besloten avondbijeenkomsten met de cantor. En het familieconcert in de Kleine Zaal op zondagmiddag ging door zonder de zanger. Dat verliep volgens een woordvoerder „rustig en als gepland.”

Zowel voor- als tegenstanders van het Chanoekafeest laten zondagavond hun stem horen. Joop van der Schaaf en Mariette Brinkman-Goudsmit die voor de eerste keer het Chanoekaconcert bijwonen (de kaartjes zijn gekocht „voor het een probleem werd”) staan met kippenvel in de rij. „Het is niet dat ik me nu bedreigd voel”, zegt Brinkman-Goudsmit, „maar dat roepen en lawaai vind ik best heftig en intimiderend”. Over de cantor hoorde ze dat het iemand was „die verschrikkelijk mooi kan zingen”. Over zijn reputatie trekt ze haar schouder op. „Iedereen moet in het leger in Israël. Volgens mij heeft hij nog nooit een geweer vastgehouden.”

„De commotie is voorspelbaar”, vult echtgenoot Van der Schaaf aan. „En demonstratierecht moet je handhaven. Maar voor dit lawaai zijn geen woorden. Wij zijn met familie in Israël zeker niet onbeoordeeld, maar de maatschappelijke discussie of het mocht doorgaan is buiten alle proportie.”

Links de joodse buitenviering van Chanoeka. Rechts pro-Palestijnse demonstranten op het Museumplein.

Foto Roman van Flymen / ANP

De joodse buitenviering van Chanoeka, een ‘solidariteitsmoment’ dat bij de ingang van het Concertgebouw zou plaatsvinden, moet van de politie uitwijken naar een paar honderd meter verderop, hoek DeLaressestraat, Hondecoetersstraat. „We zijn gewoon verdreven”, klagen twee vrouwen tegen elkaar. Zo’n tweehonderd mensen hebben zich er op de stoep verzameld met kleine lichtjes en wit-blauwe Israëlische vlaggen om de schouders.

Ook hier veel politietoezicht. Na een speech van Roger van Oordt, honorair consul van Israël („Wij laten ons licht niet doven”), een minuut stilte voor de slachtoffers in Sydney en het zingen van diverse joodse liederen (‘Sjalom Aleichem’), arriveert opperrabbijn Jacobs. Hij steekt de eerste kaars van de chanoekia, de negenarmige kandelaar, aan, en zingt het ‘Ma’oz Tsur’. Eén kaars tegen veel duisternis, dat deed hij vandaag al op vele plaatsen in het land.

Rookbommen

Ingesloten door hekken op het Museumplein zijn de pro-Palestijnse demonstranten verdeeld in twee groepen. Vooraan bij de hekken demonstreert een fanatieke voorhoede met bedekte gezichten: rookbommen kleuren de lucht rood en groen. De luidsprekers staan op tien. Er klinkt dead to the IDF (dood aan het Israëlische leger). Maar ook een bord: ‘Concertgebouw: geef genocide geen podium’.

Op het demonstratiebord van Annette Mevis (72) staat ‘Trots op AvroTros’, een verwijzing naar de Nederlandse terugtrekking van het Eurovisie Songfestival. „Omdat ik het geweldig vind dat zij wel hebben standgehouden, in tegenstelling tot de directeur van het Concertgebouw”, zegt ze. „Heel erg” vindt zij de komst van de Israëlische cantor. „Dat zo iemand voor het leger cantor is en zingt voor mensen die de Palestijnen uitmoorden. Jammer dat er toch een compromis is gezocht.” Dat vinden de Amerikaans-Nederlandse moeder en zoon Susan Peterson en Kelley van Evert ook. „Het Concertgebouw is bezweken voor de Israëlische lobby.”

Achterin het demonstratievak komen speeches vanaf het podium. De sfeer lijkt op het eerste gezicht zachter, maar uit zeker honderd kelen wordt het woord ‘kindermoordenaars’ gescandeerd. Waarnemers van Amnesty lopen overal rond om toe te zien dat het demonstratierecht niet wordt geschonden.

Voorin blijft spanning in de lucht hangen. Extra politie te paard arriveert, terwijl de mobiele eenheid zich in linie opstelt tegenover de demonstranten. Het wordt te onrustig, waarschuwt een agent. De sfeer slaat om, omstanders moeten weg. Wanneer enkele hekken worden omgeduwd en er wordt getrokken en geduwd, grijpt de politie direct in. Enkele mensen worden afgevoerd.

De oliebollenkraam aan de rand van het plein sluit snel de luiken. Maar een grote uitbarsting blijft uit. Het contrast buiten kan niet groter zijn met binnen in het Concertgebouw, waar een uitverkochte zaal feestelijk meeklapt met de muziek van de Israëlische cantor.