De eerste bouwstenen van ‘de kathedraal van de motorsport’

3 uren geleden 1

Het is een verrassend detail op een van de eerste pagina’s van het tweeënhalve kilo zware fotoboek 100 jaar TT Assen: een knijptoeter op een racemotor naast de Norton van Piet van Wijngaarden. De zwart-witfoto is gemaakt voor de schuur van een boer waar de 26-jarige coureur uit Papendrecht zijn intrek had genomen voor de eerste TT (toen nog T.T.) op Nederlandse bodem, op zaterdag 11 juli 1925. Van Wijngaarden was eigenaar van een rijwiel- en autobandenhandel die zou uitgroeien tot Het Motorpaleis in Rotterdam.

Op het Britse eiland Man werd in 1907 de eerste Tourist Trophy gehouden, op een stratencircuit. Racen in Nederland op de openbare weg mocht pas nadat de Tweede Kamer in 1924 de Motor- en Rijwielwet had aangenomen. De Motorclub Assen en Omstreken maakte er dankbaar gebruik van en organiseerde de eerste wegrace in Nederland – nota bene in een van de stilste provincies van Nederland. De club was opgericht in 1922 en had als doel het bevorderen van de motorsport. Drijvende kracht: voorzitter Hendrik Dieters, actief in de autobranche.

‘Uw leven in de waagschaal’

Die eerste race in juli 1925 werd met de klok mee verreden op de 28,4 kilometer lange wegendriehoek tussen de Drentse dorpen Rolde, Borger, Schoonloo en Grolloo – op een zandweg nabij Borger mochten de coureurs niet inhalen.

Uit een aankondiging twee maanden vóór de race in het tijdschrift Het Motorrijwiel en de Kleinauto: „Bij den finish staan duivenklokken, waarin de rijders hun nummer hebben te deponeren, zodat alles zelfregistreerend wordt opgenomen.”

De commissaris van de koningin, Jan Tijmens Linthorst Homan, sprak de coureurs toe, vlak voordat hij het startsein gaf: „Ik bewonder u, waar gij tot zekere hoogte uw leven in de waagschaal stelt.”

Ik bewonder u, waar gij tot zekere hoogte uw leven in de waagschaal stelt

Hoewel ook daar op het Drentse platteland de tijd niet heeft stilgestaan, kun je je met een beetje fantasie nog voorstellen hoe de 27 deelnemers, uitsluitend Nederlanders, daar een eeuw geleden rondscheurden op motoren in drie verschillende klassen, de 250, 350 en 500 cc.

Oerend hard, voor die tijd: de snelste ronde kwam op naam van Bertus van Hamersveld uit Soesterberg, de enige op een Harley-Davidson, met een gemiddelde van 104 kilometer per uur. De autocoureurs Tom en Tim Coronel zijn begiftigd met zijn genen: Van Hamersveld was hun opa. Hij zette weliswaar de snelste ronde neer, maar de eerste TT in de koningsklasse werd gewonnen door Piet van Wijngaarden, op een Norton.

Zandpad te gevaarlijk

Dicht bij start en finish van die ‘Eerste Nederlandsche Motorsnelheidswegwedstrijd’ in Rolde staat nog een stille getuige van dat evenement: de korenmolen aan de Grote Brink. Het was toen ook meteen de laatste motorrace op dat stratencircuit. Omdat de gemeente Borger een zandpad waar de kans op ongelukken groot was uit financiële overwegingen weigerde te verharden, weken de organisatoren van de TT voor de tweede editie uit naar een nieuw en bijna zestien kilometer lang stratencircuit, tussen Assen en Hooghalen. Start en finish van de race in 1926, toen in buurtschap De Haar, liggen nog steeds op dezelfde plek. De naam van de straat waaraan ‘de kathedraal van de motorsport’ ligt is niet toevallig: De Haar.

De herinnering aan dat eerste stratencircuit wordt nog altijd levend gehouden: zaterdag 12 juli, honderd jaar en één dag na de geboorte van de eeuweling, gaat bij de molen van Rolde een historische parade van start, met (soms zeer) oude motoren, als eerbetoon aan de eerste TT en de durfals die er aan deelnamen.