De Raad van State is uiterst kritisch op de nieuwe stikstofwet

2 dagen geleden 4

De Raad van State is uiterst kritisch op een nieuwe wet die de stikstofemissie in Nederland moet terugbrengen. In de wet ontbreken volgens de Raad voldoende garanties dat de stikstofemissie ook echt gaat dalen. De regering wordt daarom geadviseerd om het wetsvoorstel niet in deze vorm bij de Tweede Kamer in te dienen.

In het maandag gepubliceerde advies maakt de Raad van State duidelijk dat de wet alleen als doel heeft dat in 2035 de stikstofemissie aanzienlijk verminderd moet zijn. Hoe die vermindering bereikt moet worden, is helemaal afhankelijk van nadere uitwerking, bijvoorbeeld op het gebied van de landbouw.

Daarmee wordt de verplichting om de staat van de natuur niet verder te laten verslechteren vooruitgeschoven. Dit is volgens de Raad van State in strijd met de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Die verplicht EU-lidstaten direct in te grijpen als de natuur verslechtert, zoals nu in bepaalde gebieden nog het geval is.

Het voorstel voor de zogeheten spoedwet Vervangen omgevingswaarde stikstof is afkomstig van demissionair minister Femke Wiersma (Landbouw, BBB). Doel van de wet is onder meer een einde te maken aan de centrale rol voor de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW). Dat is de maximale hoeveelheid stikstofneerslag die een specifiek natuurgebied aankan. Wordt de stikstofbelasting hoger dan die waarde, dan loopt het natuurgebied schade op.

Die KDW is nu nog de basis voor alle concrete doelen om de stikstofemissie terug te brengen. Volgens de huidige wet moet in 2035 74 procent van de Natura 2000-gebieden zich onder de KDW bevinden. Voor 2030 is dat 50 procent. Begin dit jaar won Greenpeace nog een rechtszaak van de staat waarbij de KDW centraal stond. Als de staat er niet in slaagt om het doel van 2030 te halen, dan moet die een dwangsom betalen van 10 miljoen euro.

Andere meetmethode

Wiersma wil in plaats van de KDW voor 2030 en 2035 emissiedoelen invoeren, in plaats van de daadwerkelijke neerslag (depositie) in de stikstofgevoelige natuurgebieden. Gedachte daarbij is dat boeren zelf de uitstoot van hun bedrijf kunnen beïnvloeden, maar dat zij veel minder invloed hebben op de stikstofdepositie. Die kan bijvoorbeeld ook voor een deel van een nabijgelegen snelweg komen. De wens om op een andere meetmethode over te stappen vindt daarom bij een groot deel van de Tweede Kamer gehoor.

De Raad van State is ook kritisch over het uit de wet halen van de KDW. Zo wordt het belang om voortaan op emissies te sturen niet duidelijk gemotiveerd. Daarnaast biedt de huidige wetgeving genoeg mogelijkheden, stelt de Raad, om zo’n nieuwe methodiek in te voeren. Hoe die methodiek eruit gaat zien, is nog niet duidelijk.

Ook de belangenorganisatie LTO voor boeren en tuinders was in een advies deze zomer heel kritisch over de voorgestelde wet, omdat die de agrarische sector te weinig duidelijkheid geeft over de noodzakelijke ambities. LTO stelde in een consultatieronde voor de reductieopgave voor de landbouw in tonnen uitstoot concreet vast te leggen.

De Raad van State toont in haar advies ook haar verbazing over de term spoedwet die Wiersma heeft gebruikt. In Nederland bestaat geen afzonderlijke procedure voor een spoedwet. „Uit de inhoud (…) blijkt ook niet dat er bijzondere redenen zijn voor deze benaming.”

Het kritische oordeel van de Raad van State is wederom slecht nieuws voor Wiersma in korte tijd. Vorige week zorgde een breed aangenomen Tweede Kamermotie ervoor dat zij geen eigen mestbeleid meer mag voeren. Daardoor gaan haar plannen om meer bemesting toe te staan in de ijskast. Ook haar voorstel voor een soepeler rekengrens voor stikstofdepositie, die vanaf 1 januari zou gaan gelden, moet worden uitgesteld, zo bleek na de ministerraad afgelopen vrijdag. Daarvoor is nog nader juridisch onderzoek nodig.

Het is sterk de vraag of de wet van Wiersma wordt ingevoerd. In het het tussenverslag van de partijleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA), dat mogelijk als basis dient voor een nieuw kabinet, komt het stikstofbeleid uitvoerig aan de orde. Volgens dat verslag is de KDW „een nuttig meetinstrument”, maar zegt het „niet alles over de echte staat van de natuur”. In de plannen voor het nieuwe kabinet zou de KDW vervangen moeten worden „door een juridisch houdbaar alternatief dat wel stuurt op de reductie van emissies en op natuurherstel”.