Door de opwarming van de aarde komt er meer arsenicum in rijst. Daardoor krijgen mogelijk meer mensen kanker

Over arsenicum in rijst bestaan al langer zorgen. En nu blijkt klimaatverandering het gehalte van het gif in de plant ook nog eens te verhogen. Mogelijk een groot probleem, menen onderzoekers van Columbia.

De combinatie van een opwarming van meer dan 2 graden en stijgende CO2-uitstoot zorgt voor hogere concentraties arsenicum in rijst. Dat leidt tegen 2050 mogelijk tot grotere gezondheidsrisico’s voor de zeker 2 miljard mensen, die van het voedsel afhankelijk zijn.

Meer mensen ziek
Tot nu toe is het gecombineerde effect van CO2-uitstoot en hogere temperaturen niet zo gedetailleerd onderzocht. “Onze resultaten tonen aan dat deze toename in arseenniveaus het aantal gevallen van hartaandoeningen, diabetes en andere ziektes aanzienlijk kunnen verhogen”, reageert onderzoeker Lewis Ziska van Columbia University.

“Aangezien rijst in veel delen van de wereld het hoofdbestanddeel van het dieet is, kunnen deze veranderingen tot een aanzienlijke stijging leiden van het aantal mensen met kanker, hart- en vaatziekten en andere arseengerelateerde gezondheidsproblemen.”

Veranderde bodemchemie
Ziska legt uit dat de hogere arseenniveaus waarschijnlijk te wijten zijn aan veranderingen in de bodemchemie, veroorzaakt door klimaatverandering. “Vanuit gezondheidsperspectief zijn de toxicologische effecten van chronische blootstelling aan arsenicum wel bekend. Het vergroot onder meer de kans op long-, blaas- en huidkanker en hartaandoeningen. Opkomend bewijs laat ook zien dat blootstelling aan arseen in verband wordt gebracht met diabetes, problemen bij pasgeboren kinderen, neurologische afwijkingen en effecten op het immuunsysteem.”

“In feite is het eten van rijst in regio’s als Zuid-China en Zuidoost- en Zuid-Azië al een belangrijke bron van arseen en kankerrisico’s”, aldus Ziska, wiens studie is gepubliceerd in The Lancet Planetary Health. En dat probleem wordt dus alleen maar groter.

Vooral in China meer kanker
De onderzoekers komen tot die conclusie door de effecten van stijgende temperaturen en CO2 te meten bij 28 rijststammen gedurende 10 jaar. Zo konden ze het gezondheidsrisico bepalen voor zeven landen: Bangladesh, China, India, Indonesië, Myanmar, de Filippijnen en Vietnam. Schattingen van de beschikbaarheid van rijst in 2021 per land, zoals gerapporteerd in de voedselbalans van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), werden gebruikt als uitgangspunt voor het schatten van de rijstinname.

De vooruitzichten zijn weinig rooskleurig. Tegen 2050 wordt een sterke toename van het aantal kankergevallen verwacht, met name voor long- en blaaskanker. In China is de grootste stijging te zien. Daar krijgen naar schatting 13,4 miljoen mensen kanker door blootstelling aan arsenicum in rijst.

Maatregelen
Maar er is iets aan te doen, denkt Ziska. “Denk aan inspanningen op het gebied van plantenveredeling om de opname van arseen te minimaliseren, verbeterd bodembeheer in rijstvelden en betere verwerkingspraktijken. Dergelijke maatregelen kunnen, samen met volksgezondheidsinitiatieven gericht op consumentenvoorlichting en blootstellingsmonitoring, een cruciale rol spelen in het verminderen van de gezondheidseffecten van klimaatverandering op rijstconsumptie.”

Maar benadrukt de onderzoeker: dan moet er wel wat gebeuren. “Onze studie onderstreept de dringende behoefte aan actie om de blootstelling aan arseen in rijst te verminderen, vooral omdat de klimaatverandering de wereldwijde voedselzekerheid blijft beïnvloeden.”

Hoe gevaarlijk is arsenicum in rijst?
Arsenicum in rijst is een reëel gezondheidsrisico, vooral bij langdurige inname. Onderzoek toont aan dat rijst relatief veel anorganisch arsenicum kan bevatten, een giftige vorm die in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op kanker, hartziekten en ontwikkelingsproblemen bij kinderen. Dit komt doordat rijst arsenicum uit de bodem en het irrigatiewater gemakkelijker opneemt dan andere granen. Volgens de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kan regelmatige consumptie van rijst, vooral bij jonge kinderen, leiden tot een verhoogde blootstelling. Zilvervliesrijst bevat vaak meer arsenicum dan witte rijst, omdat het vliesje waarin arsenicum zich ophoopt behouden blijft. Hoewel eenmalige inname weinig kwaad kan, adviseren experts om te variëren in graansoorten, rijst goed te wassen en bij voorkeur te koken met extra water dat wordt afgegoten.