‘Economisch vliegdekschip’ China bereidt zich in vijfjarenplan voor op ‘razende stormen’ in de wereld

In China loopt de politieke kalender voor het maken van beleid niet tot de volgende verkiezingen, maar tot het volgende vijfjarenplan. Donderdag bracht de Chinese Partijtop, na een beraad van vier dagen in een hotel in noordelijk Beijing, een voorstel naar buiten voor China’s beleidsagenda voor de periode 2026-2030.

Daarin staan geen grote verrassingen. China wil zich ook de komende vijf jaar richten op „het bouwen van een modern industrieel systeem” en technologische innovatie, om daarmee het hoofd te kunnen bieden aan „de hevige winden, hoge golven en zelfs razende stormen” van de huidige wereldpolitiek.

Het lijstje met plannen, waarin de economie centraal staat maar dat ook gaat over landbouw, cultuur en het „creëren van een steeds mooier China”, is officieel nog een kladversie. Volgend jaar maart, tijdens het volgende Volkscongres, volgt een uitgewerkte versie en gaat de periode van vijf jaar van start.

Gevaren in het buitenland

Het is de derde keer dat er een nieuw vijfjarenplan wordt ontwikkeld onder president en partijsecretaris Xi Jinping, die gelooft dat de planningscyclus „een belangrijk politiek voordeel” is van het Chinese politieke systeem. De eerste keer dat Xi de planning leidde, in 2015, lag de focus op binnenlandse problemen, zoals het aanpakken van armoede en het beëindigen van het eenkindbeleid. Maar in 2020, tijdens de eerste presidentstermijn van Donald Trump, verschoof de aandacht van van interne Chinese problemen naar de gevaren in het buitenland, en de noodzaak om die „actief” weerwoord te bieden.

Lees ook

Chinese exporteurs voelen gemis Amerikaanse markt, maar passen zich aan

Sindsdien staan nationale veiligheid en het creëren van meer autonomie centraal. Dat blijft zo in de nieuwe plannen, die erop gericht zijn om China minder kwetsbaar te maken ten opzichte van met name de Verenigde Staten, waarmee het land in handelsoorlog is. Het Volksdagblad, China’s voornaamste staatskrant, beschrijft China als een „economisch vliegdekschip”, dat dankzij technologische innovatie het hoofd weet te bieden aan heffingen en exportrestricties.

Opvallend is een opmerking over hoe China ‘kansen’ met de hele wereld wil delen

Tegelijk groeit het besef bij China’s leiders dat een sterke economie ook meer investeringen in de bevolking vereist. Thema’s als de arbeidsmarkt, inkomensongelijkheid en sociale verzekeringen komen ook terug in de plannen, al krijgen ze fiks minder aandacht dan de investeringen in technologie en „wetenschappelijk talent”.  

Aanhoudende machtsstrijd

Opvallend is een opmerking over hoe China „kansen” met de hele wereld wil delen. Dat is een nieuwe formulering, die gericht lijkt op het wegnemen van zorgen in het buitenland dat China’s dominante economische positie de ontwikkeling van andere landen te veel in de weg zit.

Naast het bespreken van de beleidsplannen was de partijbijeenkomst, één van de zeven ‘plenums’ die de ruwweg 370 leden van het centraal comité van de Chinese Communistische Partij per termijn houden, een belangrijk moment voor het afhandelen van personeelszaken. De afgelopen paar jaar en ook recent zijn er opnieuw een aantal partijbonzen uit beeld verdwenen, vaak om onduidelijke redenen.

Generaal He Weidong, over wie net vorige week bekend werd gemaakt dat hij verdacht wordt van „ernstige misdaden”, werd vervangen. Over wat er speelt rond de prominente diplomaat Liu Jianchao, China’s nummer twee op het gebied van buitenlandse zaken die in juli verdween na terugkomst van een werkreis naar Noord-Afrika, werd niets gezegd.

Deze tekenen van een aanhoudende machtsstrijd, die vooral binnen het Chinese leger hevig lijkt, leidden tot geruchten over president Xi’s positie. Maar hoewel vrijwel niemand informatie heeft over wat er precies speelt binnen de notoir gesloten partij-elite, zijn er weinig aanwijzingen dat Xi het moeilijk heeft.

Lees ook

Zo gemakkelijk legt Trump China zijn eisen niet op

Een analyse van het Asia Society Policy Institute stelt dat de aanhoudende politieke zuiveringen juist passen bij de focus op een autonoom China in dit vijfjarenplan: „De recente politieke zuiveringen weerspiegelen Xi’s kracht, niet zijn zwakte. Door hooggeplaatste kaders en generaals te ontslaan, laat Xi zien dat hij de controle heeft over zowel de Partij als het leger.”

Ook vormde het plenum een moment voor speculatie over Xi’s eigen toekomst. Zou hij misschien een opvallende promotie geven aan een mogelijke opvolger? Uit de berichtgeving valt daar tot nu toe niets over op te maken. In het andere, minstens zo waarschijnlijke scenario blijft Xi, die in 2022 aan een ongebruikelijke derde termijn als staatshoofd begon, in 2027 zelf nog vijf jaar zitten.