Hittegolven hebben niet enkel een impact op ons. Ook koeien lijden eronder, en dat betekent minder melk

Snikhete dagen zoals deze zijn voor ons al geen pretje. Maar voor melkkoeien is het nog erger.

Wetenschappers ontdekten dat extreme hitte de melkproductie van koeien met wel 10 procent kan laten zakken. Boeren zetten koelsystemen in, zoals ventilatoren en sproeiers, maar die vangen slechts de helft van dat verlies op. En alsof dat niet genoeg is, duurt het meer dan tien dagen voordat de koeien weer normaal produceren na zo’n hete dag.

Gegevens van twaalf jaar
Onderzoekers richtten hun blik op Israël om dit probleem te ontrafelen. Waarom daar? Israël heeft een zeer moderne zuivelsector en een klimaat (warm en vaak vochtig) dat lijkt op dat van veel grote zuivel producerende landen. Twaalf jaar lang verzamelden ze gegevens van meer dan 130.000 koeien.

Om te snappen hoe hitte koeien treft, gebruikten de wetenschappers een specifieke maat, namelijk de zogenoemde ‘natteboltemperatuur’. Die houdt rekening met zowel de hitte als de luchtvochtigheid. Hoe vochtiger de lucht, hoe moeilijker het voor een lichaam wordt om af te koelen via verdamping, en dat geldt ook voor koeien. 30 graden in een droge woestijn is namelijk iets anders dan 30 graden in een klamme kas. Vooral voor koeien is warmte plus vocht zeer moordend. Boven de 26 graden Celsius, bij een hoge luchtvochtigheid, kelderde de melkproductie, zo blijkt uit de studie, en het herstel sleepte zich meer dan tien dagen voort.

Koelsystemen zijn handig, maar geen wondermiddel
Gelukkig zijn er koelsystemen. Bijna alle onderzochte boerderijen hadden al ventilatie en sproeiers staan. Bij 20 graden Celsius konden die de helft van de productiedip opvangen. Maar zodra het kwik steeg naar 24 graden, zakte dat naar 40 procent. Bij nog hogere temperaturen was de impact nog groter. Kortom: hoe heter het wordt, hoe minder effectief de technologie.

Geld en koeien
Toch loont het om in koeling te investeren. Boeren verdienen de kosten binnen anderhalf jaar terug, omdat ze minder melk mislopen. Maar het is geen complete oplossing. Koeien kampen met meer dan alleen hitte, bijvoorbeeld door weinig ruimte en stress door gescheiden kalveren, en dat maakt ze extra kwetsbaar.

Een warmere wereld, minder melk
Hoe ziet de toekomst eruit? Tegen het midden van deze eeuw, als het klimaat verder opwarmt, voorspellen de wetenschappers flinke klappen. Zonder koeling verliezen de tien grootste melklanden gemiddeld 4 procent melk per dag. Tropische landen zoals India, Pakistan en Brazilië krijgen het het zwaarst te verduren, met dalingen tot 4 procent per koe per dag. Zelfs met koelsystemen blijven zuivelgiganten als de VS en China steken op verliezen van 1,5 tot 2,7 procent.

Meer dan een ventilator
Wat nu? Volgens de onderzoekers moeten beleidsmakers verder kijken dan gadgets. Minder stress en betere leefomstandigheden, zoals meer ruimte of minder abrupte scheiding van kalveren, kunnen koeien sterker maken tegen hitte. En uiteraard moet er meer gedaan worden om de klimaatproblematiek aan te pakken.