Kabinet koerst af op extra defensie-miljarden, zorgen over steun Wilders en Timmermans

Het kabinet koerst volgens Haagse bronnen op extra miljarden voor Defensie. De NAVO vraagt om 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) voor militaire doeleinden en 1,5 procent voor uitgaven waarvan defensie meeprofiteert. Volgens ingewijden mikken bewindslieden er, ondanks de kabinetsval, op die wensenlijst vrijdag in de ministerraad te omarmen.

Geen hamerstuk tijdens ministerraad

Zo is de Nederlandse inzet voor de NAVO-top in Den Haag vastgesteld. Daarbij wordt opgemerkt dat het vrijdag tijdens de ministerraad geen hamerstuk is, maar nog serieus moet worden besproken. Toch klinkt breed de verwachting dat bewindslieden zich achter de nieuwe NAVO-norm scharen. „De toewijding is er”, weet een bron. „Steun van het kabinet wordt geen probleem”, denkt een ander.

Toch ligt er nog een struikelblok in het verschiet: ook de Tweede Kamer moet akkoord gaan met de Nederlandse inzet voor de NAVO-top, om premier Schoof, minister Brekelmans (Defensie) en minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) met een mandaat richting de top en de Amerikaanse president Trump te sturen. Daarover debatteert de Kamer volgende week.

Wilders altijd kritisch over extra miljarden naar defensie

In kabinetskringen klinkt twijfel over eventuele steun van PVV-leider Wilders en PvdA/GL-voorman Timmermans. Wilders is altijd kritisch geweest over extra miljarden naar defensie en lijkt zich door de val van het kabinet nog minder te committeren aan die inzet. De PVV-leider reageert niet op vragen of hij de nieuwe NAVO-doelen omarmt. Zijn defensie-woordvoerder Pool reageerde onlangs afhoudend. Hij zei nog niet over een nieuwe norm te willen praten.

PvdA/GL stemde de afgelopen tijd tegen een motie om de uitgaven te verhogen naar 3,5 procent van het bbp, al gaf Timmermans eerder wel aan te willen praten over het verhogen van de NAVO-norm. „We verwachten een serieus voorstel van het kabinet. Want voor een hoger defensiebudget is breed draagvlak nodig, zeker nu het kabinet demissionair is”, zegt Timmermans daar nu over. „We nemen onze veiligheid bloedserieus.”

Hij wil wel een ’serieus investeringsplan’: „We schrijven geen blanco cheque uit, want met deze regering betalen gewone mensen keer op keer de rekening, met bezuinigingen op zorg en onderwijs en lastenverzwaring voor de middenklasse.”

Nederland wil als gastheer van NAVO-top goed voorbeeld geven

Betrokken bewindslieden proberen met stoom en kokend water te voorkomen dat Nederland een modderfiguur slaat als onder toeziend oog van de hele wereld de NAVO-top op 24 en 25 juni in Den Haag neerstrijkt. Een van de belangrijkste doelen van die top is om de neuzen dezelfde kant op te krijgen als het gaat om extra defensie-uitgaven om het bondgenootschap tot de tanden toe te bewapenen.

Als gastheer niet het goede voorbeeld geven wordt in kabinetskringen gezien als een regelrechte afgang. Na lang de kat uit de boom kijken en steggelen wil het kabinet in ieder geval de nieuwe NAVO-doelen omarmen.

Het gaat volgens betrokkenen nog slechts om het committeren aan het doel, waardoor er nog niet hoeft te worden bedacht waarvan dat allemaal moet worden betaald. Daarmee is het meningsverschil tussen VVD-ministers Brekelmans (Defensie) en Heinen (Financiën) voorlopig in de ijskast gezet. De schatkistbeheerder had er moeite mee om zich vast te leggen aan het uitgeven van vele extra miljarden euro’s aan defensie zonder dat duidelijk is waar dat geld vandaan moet komen.

Overlaten aan formatie

Ook zal nog niet worden vastgesteld binnen welke tijd Nederland dat doel precies moet halen, klinkt het achter de schermen. „Zeker nu het kabinet is gevallen past op dat gebied terughoudendheid”, weet een ingewijde. „Daar moet het in de verkiezingscampagne en de formatie dan maar over gaan”, zegt een ander.

De zoektocht naar extra geld zal niet eenvoudig zijn. Nederland moet jaarlijks 16 tot 19 miljard euro extra gaan uitgeven aan defensie om aan de nieuwe NAVO-eisen te voldoen. In totaal komen de benodigde militaire uitgaven dan neer op 3,5 procent van het bruto binnenlands product, terwijl dat nu 2 procent is. Dat bedrag komt boven op de 2 procent van het bbp die nu al beschikbaar is, aldus Brekelmans. Dat percentage komt overeen met ruim 20 miljard euro.

Grootste herbewapeningsprogramma sinds Koude Oorlog

NAVO-bondgenoten hebben vorige week in Brussel ingestemd met het grootste herbewapeningsprogramma sinds de Koude Oorlog. Ook Nederland moet fors investeren in meer luchtverdediging, munitie en manschappen.

NAVO-chef Rutte noemde de stap ’historisch’. Militaire planners hebben jarenlang gewerkt aan de nieuwe capaciteitsdoelen. Per land is precies vastgesteld wat ze in huis moeten halen om de Russen buiten de deur te houden en zich te beschermen tegen dreiging van China en terrorisme.