Kan gebeuren: NASA heeft mogelijk jarenlang over een 21 kilometer grote vulkaan heen gekeken

Een opmerkelijke ontdekking op Mars. Daar denken wetenschappers op relatief kleine afstand van NASA’s marsrover Perseverance op een flinke vulkaan te zijn gestuit.

De Jezero-krater staat te boek als één van de best bestudeerde gebieden op Mars. Het is te danken aan het feit dat NASA’s Marsrover Perseverance hier alweer een aantal jaren rondrijdt en onderzoek doet. Je zou dan ook denken dat de krater weinig geheimen meer voor ons heeft. Maar niets is minder waar, zo suggereert nieuw onderzoek, verschenen in het blad Communications Earth & Environment. Op de rand van de krater denken onderzoekers nu namelijk een 21 kilometer brede vulkaan te hebben ontdekt: Jezero Mons.

Wijdverspreid
Dat op Mars vulkanen te vinden zijn, is op zichzelf niet nieuw. De planeet staat er zelfs om bekend de grootste vulkaan in het zonnestelsel te herbergen: de 25 kilometer hoge Olympus Mons. Het nieuwe onderzoek hint er volgens de wetenschappers echter op dat de rode planeet veel meer vulkanen herbergt dan tot nu toe werd aangenomen. “De Jezero-krater is één van de best bestudeerde gebieden op Mars,” vertelt onderzoeker James Wray. “Als we hier nu pas een vulkaan ontdekken, stel je dan eens voor hoeveel meer vulkanen er nog op Mars zouden kunnen zijn. Vulkanen kunnen weleens veel wijdverspreider op Mars voorkomen dan we dachten.”

Eerste aanwijzingen
De eerste aanwijzingen voor een vulkaan op de rand van de Jezero-krater ontdekte Wray reeds in 2007. Hij boog zich toen over de – op dat moment net ontdekte – Jezero-krater en spotte een berg op het randje ervan, die wel heel veel weghad van een vulkaan. “In mijn ogen leek het op een vulkaan, maar het was moeilijk om aanvullende beelden ervan te krijgen,” zo vertelt hij. Er werden wel veel foto’s van de krater gemaakt, maar de focus lag daarbij juist op de andere kant van de krater, waar sedimenten waren gespot die erop hintten dat in de krater ooit water had gestaan. De voormalige aanwezigheid van water – een belangrijk ingrediënt voor leven zoals wij dat hier op aarde kennen – zette NASA er vervolgens toe aan om marsrover Perseverance naar de Jezero-krater te sturen. Groot was de verbazing toen die rover – eenmaal aangekomen in de krater – in eerste instantie niet op door water afgezette sedimenten, maar juist op stollingsgesteente stuitte. Wray vermoedde wel te weten waar dat gesteente zijn oorsprong vond, maar kon het in die tijd niet hard maken. Toch liet het hem niet los, zo blijkt uit het nieuwe onderzoek waar Wray aan meewerkte.

Data van orbiters
Voor het nieuwe onderzoek verzamelden Wray en collega’s gegevens, vergaard door de Mars Odyssey Orbiter, de Mars Reconnaissance Orbiter, Trace Gas Orbiter en Marsrover Perseverance. “We kunnen niet naar Mars reizen en onomstotelijk bewijzen dat Jezero Mons een vulkaan is, maar we kunnen wel aantonen dat deze dezelfde eigenschappen heeft als bestaande vulkanen – zowel hier op aarde als op Mars,” vertelt Wray. En dat is exact wat wetenschappers met behulp van data van verschillende orbiters en Perseverance hebben gedaan.

Jezero-krater wordt nog interessanter
Als de onderzoekers het bij het juiste eind hebben en Jezero Mons inderdaad een vulkaan is, is de Jezero-krater zojuist nog interessanter geworden dan deze al was. De krater mocht zich al in veel aandacht verheugen vanwege het overtuigende bewijs dat er ooit water heeft gestroomd, want – zo redeneren onderzoekers – waar water is geweest, zou ook leven kunnen zijn ontstaan. Die redenering maakte de Jezero-krater reeds tot dé plek om te zoeken naar sporen van buitenaards leven. Dat er nu, zo dicht bij de plek waar ooit water stroomde, mogelijk ook een vulkaan is ontdekt, maakt de krater nog boeiender. De aanwezigheid van een hittebron – in de vorm van een vulkaan – zo dicht bij een plek waar water stroomde, kan de Jezero-krater namelijk nóg geschikter hebben gemaakt voor het ontstaan en de instandhouding van leven.

Wat de mogelijke ontdekking van een vulkaan op het randje van de Jezero-krater verder interessant maakt, is dat Marswagentje Perseverance relatief dichtbij druk bezig is de kraterbodem te bemonsteren. De verzamelde monsters legt de rover vervolgens op het Marsoppervlak, zodat ze op een later moment door een ruimtevaartuig kunnen worden opgehaald en voor analyse op aarde kunnen worden afgeleverd. Het betekent dat het goed mogelijk is dat Perseverance zo en passant ook reeds materiaal heeft verzameld en klaargelegd dat lang geleden door Jezero Mons is uitgespuugd. Als dat zo is, zou dat onderzoekers in de toekomst in staat moeten stellen om voormalige uitbarstingen van een buitenaardse vulkaan te dateren. En dat zou een primeur zijn. Helaas moeten we wat dat betreft wel een stevige slag om de arm houden; de Amerikaanse president Donald Trump vindt de zogenoemde Mars Sample Return-missie – begroot op zo’n 11 miljard dollar – te duur en stelde eerder dit jaar voor deze te schrappen.