LIVE | Rutte: NAVO overweegt nog steeds Tomahawk-raketten voor Oekraïne

NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte heeft gezegd dat hij de eventuele levering van Tomahawk-raketten aan Oekraïne met de Amerikaanse president Donald Trump heeft besproken en dat de kwestie nog steeds wordt onderzocht.

"De president en ik hebben het natuurlijk met name over de Tomahawks gehad. De kwestie wordt nog steeds door de president onderzocht en het is wederom aan de VS om te beslissen," zei Rutte tijdens een persconferentie in Londen.

Hij zei dat het aan elk NAVO-lid is om te beslissen welke wapens het aan Oekraïne wil leveren en dat de Verenigde Staten een breed scala aan wapens blijven leveren.

Rutte reisde naar Londen om de leiders van de zogenoemde coalitie van bereidwilligen te ontmoeten, een groep westerse landen die Oekraïne steunt.

Premier Dick Schoof vindt dat de Europese Unie de Amerikaanse en Britse sancties tegen Russische oliebedrijven moet kopiëren om de druk op de Russische president Vladimir Poetin op te voeren de oorlog in Oekraïne te beëindigen.

"Het zou goed zijn als de EU de sancties van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk tegen Lukoil en Rosneft zou kopiëren", zei hij na een bijeenkomst in Londen van de zogenoemde coalitie van bereidwilligen, een groep westerse landen die Oekraïne steunt.

"We moeten ook meer doen om de Russische schaduwvloot te ontmantelen", zei Schoof ook. "Nederland zal zijn steentje bijdragen als het gaat om de Noordzee."

Volgens de Britse premier Keir Starmer is er tijdens een bijeenkomst in Londen van de zogenoemde coalitie van bereidwilligen "absolute duidelijkheid" gekomen dat er snel vooruitgang moet worden geboekt met het gebruik van bevroren Russische tegoeden ter ondersteuning van Oekraïne.

"Donderdag heeft de EU een zeer belangrijke stap voorwaarts gezet, en tijdens de bijeenkomst van vanmiddag (vrijdag) was er absolute duidelijkheid dat we die vooruitgang op korte termijn moeten zien te boeken", zei Starmer tegen verslaggevers, die hij samen met Europese leiders, NAVO-chef Mark Rutte en de Oekraïense president Volodimir Zelenski te woord stond.

Starmer verwees naar het 19e sanctiepakket van de Europese Unie, dat de import van Russisch vloeibaar aardgas verbiedt en zich richt op uiteenlopende partijen, van Chinese raffinaderijen en Centraal-Aziatische banken tot een Russische gevangenisarts. 

Frankrijk zal in "de komende dagen" extra Aster-luchtdoelraketten leveren aan Oekraïne, evenals Mirage-straaljagers, zo kondigde de Franse president Emmanuel Macron vrijdag aan de Oekraïense bondgenoten aan via een videoconferentie.

"We zullen de komende dagen extra Aster-raketten, nieuwe trainingsprogramma's en nieuwe Mirage-straaljagers leveren", zei hij vanuit Parijs, zonder verdere details te geven.

Tot nu toe heeft Frankrijk drie van de zes beloofde Mirage 2000's aan Oekraïne geleverd, grotendeels vanwege de trainingsbehoeften van Oekraïense piloten. Eén van de vliegtuigen werd in juli neergeschoten.

De Aster 15- en 30-raketten, gezamenlijk geproduceerd door Parijs en Rome, werken met het SAMP/T MAMBA-systeem, een Frans-Italiaans luchtverdedigingssysteem dat vergelijkbaar is met de Amerikaanse Patriot. De twee landen hebben een onbekend aantal van deze raketten aan Oekraïne geleverd voor hun luchtverdediging. 

"Het is erg belangrijk om onze inspanningen voort te zetten om Oekraïne te steunen en druk uit te oefenen op Rusland", benadrukte Emmanuel Macron tegenover de leiders van de Coalitie van de Bereidwilligen, die 26 voornamelijk Europese landen verenigt.

De bijeenkomst wordt gezamenlijk voorgezeten door de Britse premier Keir Starmer, de Oekraïense president Volodimir Zelenski vanuit Londen en de Franse president.

De 21-jarige leider van een groep jongeren die in 2024 brand stichtte in een pakhuis met voor Oekraïne bestemde apparatuur in Londen, is veroordeeld tot zeventien jaar gevangenisstraf. Het OM sprak in de aanklacht van een "terreur- en sabotagecampagne op Britse grond".

Naast dat de groep bedrijven op het oog had die Starlink-internetontvangers naar Oekraïne verscheepten, had de kring rond Dylan Earl ook plannen om een topman van betaalapp Revolut te ontvoeren en een Tsjechisch pakhuis in brand te steken. Earl zou in contact hebben gestaan met het Russische huurlingenleger Wagner, in wiens opdracht de brandstichting zou zijn uitgevoerd.

Naast Earl stond ook de 23-jarige Jake Reeves terecht, die eveneens schuld heeft bekend aan de brandstichting. Reeves kreeg twaalf jaar gevangenisstraf opgelegd.

"Onze ouders en grootouders hadden een simpele term voor wat Dylan Earl en Jake Reeves hebben begaan: verraad", zei rechter Bobbie Cheema-Grubb.

De Britse premier Keir Starmer vindt dat de bondgenoten van Oekraïne meer langeafstandswapens moeten leveren. Dat zei hij vrijdag toen hij de Oekraïense president Volodimir Zelenski ontving op Downing Street. Zelenski is in Londen voor overleg met de zogenoemde 'Coalition of the Willing'.

Starmer zei dat het Verenigd Koninkrijk een trouwe bondgenoot blijft van Oekraïne, maar erkende dat westerse landen meer langeafstandswapens kunnen leveren. Daar vraagt Zelenski al lange tijd om. De wapenleveringen zijn een van de thema's die aan bod zullen komen tijdens de vergadering met Europese leiders. Onder meer de Nederlandse premier Dick Schoof en NAVO-chef Mark Rutte reizen ook naar Londen voor de bijeenkomst.

Italië komt mogelijk nog eind dit jaar met een twaalfde militair steunpakket voor Oekraïne. Volgens Bloomberg, dat zich baseert op ingewijden, zou het pakket bijna rond zijn. Waar het pakket uit bestaat, is niet bekendgemaakt; de inhoud van de leveringen is staatsgeheim. Volgens Bloomberg zou het gaan om munitie en luchtverdedigingsraketten voor de twee SAMP/T-lanceerinstallaties die het land Oekraïne eerder stuurde.

De Russische gezant Kirill Dmitriev is op bezoek in de Verenigde Staten, melden Russische en Amerikaanse media. Volgens staatspersbureau RIA Novosti is hij daar om te praten over economische samenwerking tussen beide landen, maar nieuwssite Axios meldt dat hij ook een afspraak heeft met Steve Witkoff, de speciale gezant van president Donald Trump.

Witkoff is de laatste maanden Trumps belangrijkste onderhandelaar. Hij ging al meerdere keren op bezoek in Rusland om over de oorlog in Oekraïne te praten en sprak ook met Poetin zelf.

Trump kondigde vorige week aan dat hij Poetin binnenkort zelf zou ontmoeten in Boedapest, maar blies die top ook weer af.

Bij een explosie op een station in het Noord-Oekraïense stadje Ovroetsj zijn vier doden gevallen. Twaalf anderen raakten gewond, meldt de politie. Volgens Oekraïense media ontplofte een granaat.

Naast een grenswacht en twee passagiers kwam ook de dader om, schrijft nieuwsmedium Ukrainska Pravda, op basis van een woordvoerder van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken.

Agenten van de grenspolitie controleerden de reisdocumenten van passagiers van een trein toen een van hen het explosief tevoorschijn haalde en tot ontploffing bracht, aldus een verklaring van de nationale politie. Het motief voor zijn daad is nog onduidelijk.

Volgens de grensdienst komt de dader uit Charkov en zat hij onlangs vast omdat hij probeerde illegaal de westgrens van Oekraïne over te steken. De politie doet onderzoek ter plaatse.

Een Oekraïense aanval heeft een Russisch plan verijdeld om de kerncentrale van Zaporizja aan te sluiten op het Russische elektriciteitsnet als symbolisch verjaardagscadeau voor president Vladimir Poetin. In plaats daarvan werd de centrale deze week opnieuw gekoppeld aan het Oekraïense netwerk, waarmee een maandlange noodsituatie ten einde kwam.

Russische ingenieurs hadden geprobeerd de centrale via een nieuwe hoogspanningslijn te verbinden met het Russische systeem. Oekraïense strijders achter de linies vernietigden echter verschillende energiehubs, waardoor het project mislukte. Rusland moest daarop de oorspronkelijke verbinding over de Dnipro-rivier herstellen om de externe stroomtoevoer vanuit Oekraïne te herstellen.

De betrekkingen tussen Noord-Korea en Rusland bevinden zich op een "historisch hoogtepunt", zei de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un donderdag. Hij sprak tijdens een ceremonie voor de bouw van een nieuw museum in Pyongyang, ter nagedachtenis aan de Noord-Koreaanse soldaten die zijn omgekomen tijdens de oorlog van Rusland tegen Oekraïne.

De Russische ambassadeur in Noord-Korea en andere Russische diplomaten waren aanwezig bij de inwijding van het project. Kim zei tijdens de ceremonie dat het museum "een heilige plaats is, gewijd aan de onsterfelijkheid van ware patriotten".

De Belgische premier Bart De Wever wil en ziet verschillende mogelijkheden om Oekraïne snel aan de benodigde miljarden euro's te helpen, zonder de bevroren Russische tegoeden aan te spreken. Hij vreest echter dat de Europese Commissie toch alleen naar die tegoeden gaat kijken. Dat zei De Wever na afloop van de EU-top.

Oekraïne heeft voor 2026 en 2027 veel geld nodig en moet dat ook krijgen, benadrukte De Wever. Voor het plan van de Europese Commissie om de bevroren Russische tegoeden te gebruiken voor een renteloze lening van 141 miljard euro aan Oekraïne bleek donderdag onvoldoende steun te zijn. De regeringsleiders willen dat de Commissie verschillende opties in kaart brengt om Oekraïne de komende twee jaar financieel te ondersteunen.

De Wever ziet die verschillende opties. Een daarvan is dat de Europese Commissie namens de EU voor Oekraïne een lening aangaat, zoals zij ook tijdens de coronacrisis geld leende voor de EU.

Het ging toen om 750 miljard euro. Na de oorlog kan de lening in de ogen van De Wever als herstelbetaling voor de oorlog door Rusland worden terugbetaald.

Coalitie van bereidwillige landen

Een andere mogelijkheid is dat de coalitie van bereidwillige landen 90 miljard euro bijeenbrengt om Oekraïne de komende twee jaar uit de brand te helpen, oppert De Wever. Daarin zitten landen als Frankrijk, Duitsland en het VK. "Zij kunnen makkelijk 45 miljard euro per jaar opbrengen."

In plaats van een lening op basis van bevroren Russische tegoeden, zouden lidstaten ook net zoveel kunnen afdragen aan Oekraïne als Nederland. "Dan is de financiering rond", zei premier Dick Schoof na afloop van overleg met EU-leiders.

De regeringsleiders willen verschillende opties zien van de Europese Commissie om Oekraïne financieel te ondersteunen in 2026 en 2027. Er kwam onvoldoende steun voor enkel de uitwerking van het plan om de bevroren Russische tegoeden te gebruiken als lening.

België, waar de bevroren Russische tegoeden vaststaan, wil dat de EU-landen de kosten hiervoor evenredig zullen dragen. "België kan niet alleen die garanties dragen", zei Schoof. Desondanks zijn alle EU-landen erop gericht "het plan wel te laten slagen", aldus Schoof.