LIVE | Trump sluit liever niet aan bij gesprek tussen Poetin en Zelenski: ’Ze zijn als olie en azijn’

De Amerikaanse president Donald Trump weet niet zeker of zijn aanwezigheid bij het gesprek tussen Vladimir Poetin en Volodimir Zelenski nodig is. Trump zou in elk geval "liever niet" aansluiten, zei hij tegen journalisten.

Trump ontmoette zowel de Russische als de Oekraïense president in de afgelopen zeven dagen en probeert de twee met elkaar om de tafel te krijgen. Volgens het Witte Huis hebben beiden dat toegezegd, maar het is nog niet gelukt om die ontmoeting te organiseren. Moskou en Kiev verwijten elkaar een onmogelijke opstelling.

Estland is bereid deel te nemen aan een vredesmissie in Oekraïne met maximaal één compagnie. Dat zei premier Kristen Michal van het Baltische land tijdens een persconferentie met zijn Finse ambtgenoot in Tallinn. Michal zei niet hoeveel troepen dit zou kunnen betekenen.

De NAVO-bondgenoten en Oekraïne werken samen om ervoor te zorgen dat de veiligheidsgaranties voor Oekraïne zo robuust zijn dat Rusland nooit meer zal proberen aan te vallen, zei NAVO-chef Mark Rutte eerder vrijdag.

De Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer hebben zich allebei uitgesproken voor de inzet van troepen als een vredesakkoord voorziet in een stationering van een vredesmacht in Oekraïne. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz heeft aangegeven daarvoor open te staan. 

De secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte, heeft op bezoek in de Oekraïense hoofdstad Kiev opgeroepen tot "robuuste veiligheidsgaranties voor Oekraïne". Die zouden ervoor moeten zorgen dat er na een eventuele vredesregeling tussen de strijdende partijen geen nieuwe dreiging of aanval uit Rusland komt.

Volgens de Oekraïense president Volodimri Zelenski doet Rusland er alles aan om de top tussen hem en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin niet door te laten gaan. Hij riep bondgenoten op om Moskou nieuwe sancties op te leggen als het geen bereidheid toont om een einde te maken aan de oorlog.

De Verenigde Staten zeiden eerder dat Poetin had ingestemd met een ontmoeting met Zelenski, maar dat heeft het Kremlin openlijk nog niet bevestigd. 

Buitenlandminister Sergej Lavrov zei vrijdag tegen het Amerikaanse NBC News dat er nog geen plannen zijn voor een top, omdat nog niet duidelijk zou zijn wat er precies besproken moet worden. "Poetin is klaar om Zelensky te ontmoeten als de agenda voor een top klaar is, maar die agenda is nog lang niet klaar", zei Lavrov tegen de Amerikaanse nieuwszender.

Beide partijen beschuldigen elkaar ervan dat ze geen concessies willen doen. 

De staats- en regeringsleiders Emmanuel Macron (Frankrijk), Friedrich Merz (Duitsland) en Donald Tusk (Polen) zullen woensdag afzakken naar de Moldavische hoofdstad Chisinau om hun steun te betuigen aan het land, dat Rusland beschuldigt van pogingen tot destabilisatie. Dat kondigt het Elysée aan.

Ter gelegenheid van de 34e verjaardag van de onafhankelijkheid van het land trekken de drie leiders op uitnodiging van presidente Maia Sandu naar het land om "hun volledige steun voor de veiligheid, soevereiniteit en Europese koers van Moldavië te bevestigen".

"Moskou wil het land, dat grenst aan de Europese Unie en Oekraïne, vanaf het najaar controleren door middel van het kopen van stemmen en financieren met 'cryptovaluta', waarvoor 100 miljoen euro is uitgetrokken", zo stelde Sandu aan de kaak. Het staatshoofd beschuldigde ook de twee belangrijkste oppositiepartijen ervan van het plan te profiteren om haar een meerderheid in het parlement te ontnemen.

Rusland heeft de verovering geclaimd van drie dorpen in de regio Donetsk, in het oosten van Oekraïne. De Russische troepen zijn er recentelijk stelselmatig opgerukt, en vergroten zo de militaire druk op het terrein. Het Russische ministerie van Defensie meldde op Telegram de inname van de dorpen Katerynivka, Volodymyrivka en Rusyn Yar. 

De Nederlandse organisatie Aidsfonds heeft van het Russische Openbaar Ministerie de aanduiding ongewenst (undesirable) gekregen. De organisatie meldt zich hierdoor gedwongen te voelen per direct de steun aan gemeenschappen in Rusland die een hoog risico lopen op hiv te stoppen. De organisatie laat vrijdag weten alle contracten met Russische partners onmiddellijk te hebben beëindigd.

Voortzetting van het werk zou lokale partners in gevaar brengen, zegt directeur Aidsfonds - Soa Aids Nederland Mark Vermeulen. "Russische organisaties mogen geen enkele verbinding hebben met organisaties die als 'undesirable' zijn bestempeld." De Nederlandse organisatie ziet de beslissing als een "onderdeel van de systematische onderdrukking van het Russische maatschappelijk middenveld en de vrije pers, door het ze zeer moeilijk tot onmogelijk te maken financiering te krijgen en hun werk te doen".

Aidsfonds is een Nederlandse organisatie die ook internationaal actief is. Een woordvoerder vertelt dat volgens een rapport het aantal hiv-diagnoses in Rusland hard stijgt. In 2024 zouden er meer dan 1,1 miljoen mensen met de diagnose zijn. "Maar waarschijnlijk zijn het er meer, omdat er heel gelimiteerd wordt getest en heel veel niet wordt gerapporteerd."

Door Aidsfonds als ongewenst aan te merken, maken de Russische autoriteiten volgens de Nederlandse organisatie programma's onmogelijk waarbij mensen worden getest, behandeld of preventieve hiv-zorg ontvangen. Volgens het hoofd internationale programma's van de organisatie volgt het Aidsfonds in een rijtje met andere grote partijen die al werden geweerd. Aidsfonds is volgens haar vrij laat aan bod gekomen, maar zij kan zo snel niet bedenken of er nog andere externe donoren zijn die er hiv-hulp bieden.

Rusland heeft nu bevestigd dat er een Oekraïense aanval is uitgevoerd op een olie-installatie die is verbonden met de Droezjba-pijpleiding, een van de grootste ruwe oliepijpleidingnetwerken ter wereld.

Volgens de regionale gouverneur Alexander Bogomaz heeft een brand uitgebroken bij de installatie in Unetsja in de Russische regio Brjansk, als gevolg van Oekraïense raketten en drones. Hij voegde eraan toe dat de brand nu is geblust.

Eerdere berichten meldden al dat Hongarije had gezegd dat de olieleveringen uit Rusland naar Hongarije via de Droezjba-pijpleiding waren stopgezet als gevolg van de aanval.

De Droezjba-pijpleiding levert olie vanuit Rusland naar Centraal-Europa via Oekraïne en Belarus. Hongarije en Slowakije zijn de enige EU-lidstaten die nog grote hoeveelheden Russische olie ontvangen.

Hongarije en Slowakije hebben de Europese Commissie opgeroepen zich in te spannen om de levering van energie aan de twee landen te garanderen. De buitenlandministers benadrukten in een verklaring dat mede gezien de ligging van de landen "het een realiteit is dat zonder de Droezjba-oliepijpleiding een veilige aanvoer van energie niet mogelijk is".

De laatste Oekraïense luchtaanval op de pijpleiding was donderdag in het grensgebied van Rusland met Belarus. Begin deze week en afgelopen week werd de olietoevoer ook enige tijd onderbroken door luchtaanvallen. Volgens de ministers kan het herstel nu mogelijk vijf dagen duren.

Volgens bronnen binnen de Amerikaanse regering heeft president Trump besloten om zich voorlopig terug te trekken uit de vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. Trump heeft zijn adviseurs laten weten dat hij een overleg met de leiders van beide landen pas wil organiseren nadat Poetin en Zelenski elkaar eerst hebben ontmoet. Dat meldt The Guardian.

Trump lijkt de bal bij Rusland en Oekraïne te leggen, in de hoop dat de twee leiders zelf een weg kunnen vinden om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. De Amerikaanse president heeft gezegd dat hij "gewoon wil zien wat er gebeurt" tijdens een eventuele ontmoeting tussen Poetin en Zelenski.

Deze afwachtende houding van Trump komt nadat hij aanvankelijk had beloofd om de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur te kunnen oplossen. Trump erkent nu dat het beëindigen van het conflict moeilijker is gebleken dan hij had verwacht. Hij heeft wel aangeboden om mee te werken aan veiligheidswaarborgen voor Oekraïne in een vredesakkoord, maar wil geen Amerikaanse troepen op de grond in Oekraïne stationeren.

Vooralsnog zijn er weinig concrete tekenen van vooruitgang in de onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. 

Vladimir Poetin eist dat Oekraïne de hele oostelijke Donbas-regio opgeeft, afziet van zijn ambities om toe te treden tot de NAVO, neutraal blijft en westerse troepen buiten het land houdt. Dat hebben hoge bronnen binnen het Kremlin aan Reuters verteld.

In zijn nieuwe voorstel houdt de Russische president vast aan zijn eis dat Oekraïne zich volledig terugtrekt uit de delen van de Donbas die het nog steeds controleert, aldus de drie bronnen. In ruil daarvoor zou Moskou de huidige frontlinies in  Zaporizja en  Cherson bevriezen, voegden ze eraan toe. Rusland controleert volgens Amerikaanse schattingen ongeveer 88% van de Donbas en 73% van  Zaporizja en  Cherson .