Schadelijke effecten van bestrijdingsmiddel na 14 jaar nog in kinderbrein te zien: fijne motoriek aangetast

Een pesticide die tot voor kort veel gebruikt werd in Europa, lijkt mogelijk tot langdurige schade in de hersenen van kinderen te leiden tijdens de zwangerschap.

Amerikaanse wetenschappers onderzochten de effecten van het landbouwgif chlorpyrifos (CPF) en vonden bij kinderen en tieners afwijkingen in de hersenstructuur en een verslechterde motoriek.

De onderzoekers van Columbia University en University of South California (USC) tonen zo voor het eerst moleculaire, cellulaire en metabole effecten in de hersenen aan en deze schade werkt tot ver in de jeugd door. De bevindingen maken duidelijk hoe schadelijk vroeg contact met dit bestrijdingsmiddel kan zijn.

CPF
Chlorpyrifos is een organofosfor-insecticide die wordt gebruikt om een breed scala aan insectenplagen te bestrijden, zowel in de landbouw als daarbuiten. Het is een stof die inwerkt op het zenuwstelsel van insecten en schadelijk is voor mens en milieu. Daarom is het gebruik sinds 2020 verboden in de Europese Unie, maar in veel ontwikkelingslanden is er nauwelijks tot geen wetgeving dat het gebruik van CPF aan banden legt. Ook in de Verenigde Staten wordt het nog volop over de gewassen gespoten.

Schokkende uitkomsten
In totaal deden 270 kinderen uit New York mee aan het onderzoek. Bij alle proefpersonen zijn bij de geboorte meetbare hoeveelheden CPF gevonden in hun navelstrengbloed. Toen ze tussen de 6 en 14 jaar oud waren, onderzochten de wetenschappers hun hersenen door verschillende scans uit te voeren. Ook werden hun motorische vaardigheden getest. Uiteindelijk waren de resultaten een behoorlijke schok: hoe hoger de blootstelling tijdens de zwangerschap, hoe groter de afwijkingen in hersenstructuur, functie en stofwisseling. Ook scoorden de kinderen slechter op fijne motoriek, zoals snelheid en precisie van bewegingen. Specifieke hersengebieden die afweken zijn onder meer de dikkere frontale, temporale en postero-inferieure cortices, verminderde witte stofvolumes in diezelfde gebieden en veranderingen in de microstructuur van witte stof. De onderzoekers benadrukken wel dat het om een observationele studie gaat, er is geen causaal verband aangetoond.

Blootstelling via huis en voeding
Hoewel het gebruik van chlorpyrifos voor consumenten in de VS al sinds 2001 verboden is, vloeit het giftige goedje nog altijd rijkelijk over de landbouwvelden. Een groot deel van de niet-biologische groenten, fruit en granen hebben een CPF-behandeling gehad om plaaginsecten op afstand te houden. Op deze manier worden zwangere vrouwen en hun ongeboren kinderen nu nog steeds via de lucht en door stof blootgesteld. “Landarbeiders, zwangere vrouwen en ongeboren kinderen worden tot op de dag van vandaag in gevaar gebracht op een niveau dat vergelijkbaar is met die in dit onderzoek. Het probleem is wijdverbreid”, waarschuwt hoogleraar Virginia Rauh van Columbia. “Het is van vitaal belang dat we de blootstellingsniveaus blijven monitoren, vooral bij zwangere vrouwen in landbouwgemeenschappen, want hun baby’s lopen grote risico’s.”

Wijdverspreide hersenschade
De afwijkingen blijken zich niet te beperken tot één hersengebied, maar zijn overal in het brein van de kinderen aanwezig. “De verstoringen in hersenweefsel en stofwisseling die we observeerden bij prenatale blootstelling aan deze ene pesticide waren wijdverspreid door het hele kinderbrein. Er is een grote kans dat andere organofosfaat-pesticiden vergelijkbare effecten veroorzaken. Het is dan ook van het grootste belang om blootstelling tijdens zwangerschap, kindertijd en vroege jeugd zoveel mogelijk te vermijden. Juist in deze periodes gaat de hersenontwikkeling razendsnel en is het brein extra kwetsbaar”, zegt hoofdonderzoeker Bradley Peterson van USC.

De onderzoekers hopen dat hun resultaten leiden tot strengere regels en meer bewustzijn over de risico’s van pesticiden. Want hoewel CPF in de VS voor privégebruik verboden is, worden veel mensen op het platteland nog steeds indirect blootgesteld door contact met landbouwproducten of via de buitenlucht. “We hopen dat dit onderzoek ervoor zorgt dat de menselijke blootstelling aan CPF’s en andere gevaarlijke pesticiden vermindert. Deze studie legt de basis voor verder onderzoek met een veel groter aantal proefpersonen”, schrijft het team.

De gevolgen van giftige bestrijdingsmiddelen blijven niet beperkt tot plaaginsecten op het veld en zelfs niet tot de boer en zijn gezin. De neurologische schade die dit landbouwgif veroorzaakt, lijkt langdurig en is letterlijk in de hersenen van de volgende generatie te zien.