Moet ik naar het afscheid van een vervelende leidinggevende?

Dilemma

„Ik ben uitgenodigd voor het afscheidsfeest van een leidinggevende waar ik een slechte relatie mee had. Ze was onbetrouwbaar en heeft een zooitje van de organisatie gemaakt. Het liefst zou ik haar afscheidsborrel afzeggen, maar veel andere collega’s hebben ook al laten weten dat ze niet komen. Moet ik er dan toch heengaan?” (Vrouw, 61 jaar, naam bekend bij de redactie).

Ja

Het is altijd het beste om wel te gaan, luidt het antwoord van Monique Wakelkamp. Als arbeidsmediator bij Bureau 1900 begeleidt ze werkgevers en werknemers bij onderling gedoe op de werkvloer. „Bij dit dilemma moet je er ook rekening mee houden dat je iemand op een later moment in je leven, privé of zakelijk, nog kunt tegenkomen”, zegt Wakelkamp. „Daarom is het altijd beter om iets goed af te sluiten.”

Daarbij moet je meewegen dat je met de beslissing om wel of niet naar het afscheid te gaan ook een signaal geeft aan de collega’s om je heen, zegt Wakelkamp. „Je bent onderdeel van een team, iedereen kijkt naar elkaar. Anderen zien hoe jij handelt in deze situatie. Als je besluit niet te gaan, straal je uit dat er een moeizame relatie was en dat je ervoor kiest die uit de weg te gaan. Wat zegt dat over jou?”

Marc de Haas van Dorsser, die als organisatieadviseur bij Goudvisie leidinggevenden begeleidt bij ‘gedoe’ in teams of op de werkvloer, denkt ook dat het bijwonen van de afscheidsborrel een positief effect kan hebben. „Het is goed om te gaan. Dan ga je de moeilijke situatie niet uit de weg, maar kijk je het beest in de bek en kun je onderzoeken hoe je de slechte ervaring met je leidinggevende los kunt laten.” Bovendien erken je door aanwezig te zijn ook de bijdrage die een leidinggevende heeft geleverd aan het bedrijf. „Hoe vervelend iemand ook is geweest, ze heeft toch onderdeel uitgemaakt van de organisatie en iets bijgedragen.”

Dat andere collega’s de borrel al hebben afgezegd, is voor Wakelkamp geen argument. „Je maakt je eigen keus en je vertegenwoordigt jezelf. Dat iemand teleurstelde is vervelend, maar dan nog kun je gedag zeggen, ook als verantwoordelijke namens de organisatie.”

Een afscheidsborrel is volgens Wakelkamp niet de plek om frustraties te uiten of moeilijke gesprekken te voeren, maar het is ook niet nodig om met een gemaakte glimlach op de borrel te gaan staan. „Kritiek uiten doe je een-op-een, dan krijgt iemand de kans om te reageren. Maar je hoeft ook niet in een speech de loftrompet af te steken als je daar niet achter staat”, zegt Wakelkamp. „Blijf dichtbij jezelf en kies je woorden zorgvuldig. Je kunt iemand bijvoorbeeld bedanken voor de geleerde lessen, een specifiek moment aanhalen, of het algemener houden en iemand succes wensen in zijn of haar volgende functie.”

Mocht het afscheid niet voor de gewenste opluchting en afsluiting zorgen, kun je de frustraties over de leidinggevende altijd nog bespreken met HR, adviseert Wakelkamp. „Op die manier kan een bedrijf er ook lering uit trekken.”

Ga niet als je echt niet wil

Er is wel een uitzondering, zegt De Haas van Dorsser. „Als je niet kan of durft, bijvoorbeeld omdat je je onveilig voelt, kun je beter niet gaan”, zegt hij. „Een leidinggevende moet daar echt wel tegen kunnen, en je geeft daarmee een signaal af naar de organisatie.”

Het is volgens de Haas van Dorsser wel zaak om daarbij je verantwoordelijkheid te nemen, want de borrel afzeggen en verder zwijgen lost niets op. Hij adviseert de leidinggevende een mail te sturen, waarin je uitlegt waarom je je niet comfortabel voelt om naar de borrel te komen. „Op die manier ben je eerlijk over je afwegingen en bied je iemand een leerkans - en voorkom je mogelijk gedoe later.”

Goed afscheid nemen is belangrijk, vindt De Haas van Dorsser. „Woorden als ‘onbetrouwbaar’ en ‘zootje’ maken duidelijk dat het jou heeft geraakt. Als je daar niets aan doet, blijft deze pijnlijke ervaring mogelijk terugkomen, bijvoorbeeld bij het vertrouwen van een toekomstige leidinggevende.” Om die frustratie achter je te laten hoef je niet per se het gesprek met de leidinggevende aan te gaan, zegt De Haas van Dorsser. „Maar je moet wel bedenken hoe je het een plek kunt geven.”

Hij ziet daar ook een rol voor de organisatie: als een bedrijf merkt dat er op een bepaalde afdeling weerstand leeft of dat er een lage opkomst is bij een afscheidsborrel, moeten ze daarover het gesprek aangaan. „Leidinggevenden vinden het vaak lastig om gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken, maar in dit geval leven er frustraties bij werknemers en moet je daar iets mee doen. Ga op zoek naar waarom mensen niet het gevoel hadden dat ze zich konden uitspreken en wat jullie daaraan kunnen doen.” Overigens is zo’n verschijnsel vaak op meerdere plekken in de organisatie aanwezig en gaat het dus over de organisatiecultuur, zegt De Haas van Dorsser.

Dus

Het is goed om wel naar de afscheidsborrel te gaan: om afscheid te nemen van de leidinggevende, haar te bedanken voor de bijdrage die ze wel heeft geleverd, om als collega en werknemer je verantwoordelijkheid te nemen en collega’s te laten zien dat je moeilijke situaties niet uit de weg gaat. Je hoeft daar geen lofrede te houden, maar het is ook niet de plek om kritisch te zijn. Als je echt niet naar de borrel durft of wil, zijn er ook andere manieren om afscheid te nemen en de teleurstellende ervaring achter je te laten, bijvoorbeeld door de leidinggevende een mail te sturen.