Na Trumps mislukte Rusland-top in Alaska is de Europese eenheid te prijzen, maar voor Oekraïne blijft het vooruitzicht somber

Het kan nauwelijks nog een verrassing worden genoemd, maar de Amerikaanse president Trump heeft opnieuw bewezen een abominabele onderhandelaar te zijn. In zijn dwaze jacht op een Nobelprijs voor de Vrede lijkt de ‘dealmaker’ in het Witte Huis er nog steeds van overtuigd dat hij de oorlog in Oekraïne kan beëindigen met het paaien van de agressor.

Trumps jongste diplomatieke offensief kenmerkt zich door een even onbesuisde als onbeholpen vlucht naar voren: hij liet in Alaska de rode loper uitrollen voor Vladimir Poetin, een dictator die elf jaar geleden de oorlog tegen Oekraïne begon en die internationaal wordt gezocht als oorlogsmisdadiger. Trumps obsessieve voorkeursbehandeling van Poetin is beschamend voor alle waarden waar de Verenigde Staten sinds de Tweede Wereldoorlog voor stonden. Als president van het – nog steeds – machtigste land op aarde heeft juist Trump de kaarten in handen om het einde van Poetins oorlog te bespoedigen. De VS zijn in staat om, met Europa, de Russische economie zodanig af te knijpen dat voortzetting van de oorlog onmogelijk wordt.

Trump liet zich de afgelopen maanden mondjesmaat kritisch uit over de aanhoudende Russische aanvallen op de Oekraïense burgerbevolking, maar een ondubbelzinnige veroordeling kreeg hij nooit uit zijn mond. Integendeel: Trump blijft suggereren dat Oekraïne de oorlog begon. Of zijn voorganger Biden. Oud-president Obama kreeg deze week de schuld van de Russische annexatie van de Krim.

De enige die telkens de dans ontspringt in Trumps onthutsende buitenlandbeleid is Vladimir Poetin. In Alaska gaf Trump vrijwel alles weg wat in de zomermaanden voorzichtig was opgebouwd: de dreiging van zware sancties als Poetin niet zou instemmen met een staakt-het-vuren.

Zonder dat Poetin ook maar één concessie hoefde te doen is na ‘Alaska’ alles weer van tafel: de sancties én de Amerikaanse eis om te komen tot een staakt-het-vuren. Met een glimlach was de Russische president er in een paar uur in geslaagd Trump terug te leiden naar het Oekraïne-jargon dat het Kremlin al jaren bezigt.

Trump presenteerde de bijeenkomst, zoals gebruikelijk, als een doorslaand succes omdat hij een rechtstreekse ontmoeting tussen Poetin en president Zelensky zou hebben geïnitieerd, gevolgd door een trilateraal overleg met Trump zelf. Er wordt zelfs al gespeculeerd over mogelijke locaties.

Maar ook hier bleek Trump niet geïnteresseerd in de details die onvermijdelijk horen bij vredesbesprekingen. Het ging hem om het moment: de wereldleider die zijn zesde (of zevende) oorlog ‘beëindigt’. In de echte wereld gaat dat heel anders: de kans lijkt minimaal dat Poetin binnen afzienbare tijd aan één tafel plaatsneemt met Zelensky.

Na het Amerikaanse fiasco in Anchorage was het aan Oekraïne en zijn Europese bondgenoten om de scherven op te rapen. Niet minder dan zes Europese leiders en NAVO-baas Mark Rutte snelden afgelopen maandag in het kielzog van Zelensky naar Washington om de schade die Trump had aangericht zoveel mogelijk te herstellen. Het moet gezegd: de Oekraïne-oorlog, de Russische dreiging én de grilligheid van de onbetrouwbare bondgenoot in Washington hebben ervoor gezorgd dat Europa volwassener wordt en steeds meer als eenheid opereert. Daar is het afgelopen jaar ontegenzeggelijk winst behaald.

Maar of het hoge Europese bezoek de positie van Oekraïne heeft verbeterd is nog maar de vraag. Na Poetins keizerlijke ontvangst op Amerikaanse bodem, en met de sanctiedreiging van tafel, heeft hij geen enkele reden om te stoppen met de raketaanvallen op de Oekraïense steden. Trump lijkt die bloedige aanvallen – die rond de top in Alaska gewoon doorgingen – alweer vergeten.

Haastig Amerikaans-Europees overleg over veiligheidsgaranties voor een eventuele vredesmacht is altijd nuttig, maar ook prematuur zolang Poetin geen interesse heeft in een bestand of duurzame vrede. Want daarover geen misverstand: Moskou rept met geen woord over vrede; Oekraïne wordt simpelweg niet erkend als soevereine natie. Zolang Poetin niet oprecht bereid is tot vredesbesprekingen – niets wijst in die richting – zijn vage Amerikaanse toezeggingen over ‘NAVO-achtige’ veiligheidsgaranties voor Europa en Oekraïne niets meer dan dat. Bovendien kent Trumps wereld geen garanties; de stemming kan morgen omslaan. Europa weet inmiddels dat hij liever met Poetin zakendoet. En de beoogde opvolger van de 79-jarige president, JD Vance, heeft nog veel minder op met Oekraïne. Bovendien zou het naïef zijn te denken dat Moskou zomaar instemt met een bestand dat moet worden gehandhaafd met Europese troepen, NAVO-vliegtuigen en Amerikaanse oorlogsschepen op de Zwarte Zee.

Het is geen florissant vooruitzicht voor Oekraïne en Europa. Zolang de Europese bondgenoten economisch en militair niet in staat zijn Rusland tot vrede te dwingen zullen zij alle diplomatieke middelen moeten blijven inzetten om de wispelturige Amerikaanse bondgenoot binnenboord te houden. En, indien mogelijk, tot rede te brengen.