Nieuwe slagschepen voor Trumps ‘Gouden Vloot’

Behalve aan onroerend goed, golfbanen en een cultureel instituut heeft de Amerikaanse president Trump nu ook zijn naam geschonken aan een nieuwe serie schepen voor de Amerikaanse marine. Deze week kondigde hij de bouw aan van zeker twintig „slagschepen” die zullen behoren tot de „Trump-klasse” en deel moeten uitmaken van wat hij „De Gouden Vloot” noemde.

„Ze zullen de snelste, grootste zijn, en zeker honderd keer zo machtig als enig ander slagschip ooit”, aldus Trump maandag bij de presentatie in Mar-a-Lago. De schepen zouden ruim drie maal zo groot worden als de destroyers uit de Arleigh Burke-klasse, die nu het ‘werkpaard’ van de marine vormen.

Hun bewapening zou onder meer bestaan uit hypersonische raketten, elektromagnetisch aangedreven geschut – zogeheten rail guns – en hoogenergieke laserkanonnen. Geen van deze wapens is al operationeel. Volgens Trump worden er in eerste instantie twee schepen gebouwd. Het eerste schip in de reeks zou USS Defiant (‘uitdagend’) moeten heten. De kosten van dat schip worden op tien miljard dollar geraamd.

De kiel zou over vijf jaar gelegd moeten worden; volgens waarnemers een onhaalbaar korte deadline voor een schip dat nu alleen nog maar als artist’s impression bestaat.

Verouderd

Slagschepen, de facto varende ‘forten’ met een dikke bepantsering en voorzien van zwaar geschut, golden ooit als de belangrijkste oorlogsschepen om overwicht op zee te bereiken, maar zijn sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer relevant.

De zes laatste Amerikaanse slagschepen, de Iowa-klasse, gebouwd vanaf 1940, werden na de Tweede Wereldoorlog afgedankt. Een aantal ervan werd tijdens de oorlogen in Vietnam en Korea gebruikt voor kustbombardementen, maar aan zeeslagen hebben ze nooit deelgenomen. Twee schepen werden in 1991 nog ingezet tijdens de eerste Irak-oorlog om Tomahawk-kruisraketten af te vuren. De USS Missouri deed tot 1992 als laatste dienst en is nu een museumschip in Pearl Harbor.

De USS Wisconsin tijdens een oefening in 1988. Het slagschip uit de Iowa-klasse werd gedoopt in 1943 en in 1991 buiten dienst gesteld.

Universal Images Group via Getty Images

De aanval op Pearl Harbor in 1941 markeerde het einde van het slagschip. Japanse bommen en torpedo’s brachten daar niet alleen vier Amerikaanse slagschepen tot zinken, maar maakten meteen duidelijk dat de toekomst aan een nieuw wapen was: het vliegdekschip, dat met zijn jachtvliegtuigen en bommenwerpers een veel groter bereik had dan het geschut van een slagschip.

Het slagschepentijdperk liep toen sowieso al ten einde. Een Duitse onderzeeboot joeg het bejaarde Britse slagschip HMS Royal Oak in oktober 1939 naar de kelder. Britse oorlogsschepen brachten de Bismarck, trots van de Duitse Kriegsmarine, in 1941 tot zinken. Op hun beurt maakten Amerikaanse bommenwerpers in 1945 korte metten met het Japanse slagschip Yamato, het grootste ter wereld.

Zee-drones

Slagschepen waren log, extreem duur, en hadden enorme bemanningen nodig. En hoewel ze door hun bepantsering op de flanken deels werden beschermd, bleken ze dus kwetsbaar voor torpedo’s en duikbommenwerpers. In toenemende mate geldt dat ook voor de vliegdekschepen waarop de VS sindsdien hebben ingezet. De ondergang van Russische marineschepen op de Zwarte Zee door Oekraïense zee-drones en raketten onderstreept hetzelfde.

De USS Defiant zal een bron van trots zijn voor elke Amerikaan

Volgens verschillende commentatoren is de Trump-klasse het verkeerde antwoord op de militaire uitdagingen waar de VS voor staan, met name de bedreiging door China. Volgens admiraal Mark Montgomery, voormalig directeur operatiën van de Amerikaanse marine in de Stille Oceaan, heeft de marine meer aan „een groot aantal kleinere schepen met een minimale bemanning en veel munitie”, zei hij tegen The New York Times.

Michael Franken, een andere oud-admiraal en nu senator voor Iowa, noemde de kans dat de slagschepen ooit in dienst zullen komen „nul”. Niet voor niets hebben de Chinezen volgens hem de ‘slagschipfase’ bij de opbouw van hun marine helemaal overgeslagen en vertrouwen ze op „mobiliteit en redundantie” in plaats van moeilijk vervangbare „alles-in-één-schepen”, zei hij in de Spaanse krant El Mundo.

Symboliek

Het lijkt er echter op dat bij de Trump-klasse symboliek mede-bepalend is. „Het slagschip USS Defiant zal ontzag en eerbied inboezemen voor de Amerikaanse vlag, welke haven het ook maar aandoet”, zei John Phelan, minister voor Marinezaken. „Het zal een bron van trots zijn voor elke Amerikaan.” Trump zei dat hij zich persoonlijk met het ontwerp had bemoeid.

Behalve met militaire logica breekt de Trump-klasse met traditie. Slagschepen heetten tot nu toe merendeels naar Amerikaanse staten. Namen van presidenten zijn voorbehouden aan Amerikaanse vliegdekschepen. Zij zijn dan niet langer in functie.

President Donald Trump en zijn ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie, Marco Rubio en Pete Hegseth, presenteerden hun plannen voor de ‘Gouden Vloot’ maandag in Mar-a-Lago.

Foto Tasos Katopodis/Getty Images via AFP

Het nieuwste vliegdekschip, de USS Gerald R. Ford, werd in 2013 gedoopt, zeven jaar na Fords dood. De vliegdekschepen William J. Clinton en de George W. Bush zouden in 2034 respectievelijk 2036 in dienst genomen moeten worden. Als de bouw van de Defiant al in 2030 begint, is het in elk geval na Trumps huidige termijn. Slechts eenmaal is een Amerikaans vliegdekschip gedoopt terwijl de naamgever nog leefde, de USS Ronald Reagan in 2001. Die oud-president stierf in 2004.

Maar of en wanneer de Trump-klasse er komt en in welke vorm, staat te bezien, schrijft defensiesite The War Zone. De Amerikaanse schepen die nog het meest op een slagschip lijken, de drie schepen van de Zumwalt-klasse, die vanuit zee vuur moeten kunnen uitbrengen op land, gelden als een mislukking want veel te duur en onzeewaardig. En recent heeft de regering Trump de bouw geschrapt van de fregatten in de Constellation-klasse na jarenlange vertraging door ontwerpproblemen en kostenoverschrijdingen.

Eenmaal eerder is er een USS Defiant geweest: een van de fictieve ruimteschepen uit de serie Star Trek.