Plots weet mijn robotstofzuiger niet meer waar hij is

Zou mijn robotstofzuiger doorhebben dat hij onthoofd is? Mijn „intelligente robotstofzuiger” is sinds deze maand de verbinding verloren met zijn brein in de cloud van fabrikant Neato. Voorgoed, de servers zijn offline gehaald en bijbehorende app doet niets meer.

„Je robot blijft werken”, beweert het bedrijf in een bericht aan zijn klanten. Er zit inderdaad een knop op het apparaat waarmee ik handmatig een schoonmaakronde kan starten. Maar de app was een vrij essentieel onderdeel van het product: daarin stond een plattegrond van ons huis waarmee ik de robot alleen naar de keuken kon sturen, of juist kon markeren waar hij weg moest blijven (het hoekje naast de bank waar alle opladers liggen waar de robot zich telkens in verslikte).

Nu heeft de robot geen idee meer waar hij is, raakt-ie nog meer dan eerst verdwaald tussen stoelpoten en beweegt hij stuurloos door de kamer. De keuken haalt-ie zeker niet meer. Rijp voor de stort, wat zonde is aangezien er met de hardware zelf weinig mis is.

Geen echte verrassing

Echt een grote verrassing was de aankondiging niet. Ik haalde mijn Neato in maart 2023 in huis, een maand later kondigde moederbedrijf Vorwerk aan de stekker uit het merk te trekken. De robotdivisie groeide niet hard genoeg om verdere investeringen te rechtvaardigen, wel zouden bestaande producten nog „minstens vijf jaar” ondersteund blijven, inclusief app.

Vorwerk, een Duits familiebedrijf opgericht in 1883 en tevens de maker van de gierend dure kookrobots van Thermomix, komt nu op die belofte terug. Het bedrijf zegt dat veranderende „cyberveiligheidsstandaarden” en „regelgeving” ervoor zorgen dat de verouderde clouddienst niet meer veilig in de lucht gehouden kan worden. De fabrikant bezweert zelfs dat de beslissing „onze plicht weerspiegelt om jouw privacy, gegevens en veiligheid te beschermen”.

Het komt vaker voor dat fabrikanten oude apparaten niet meer bijwerken. Deels is dat logisch: software kan steeds meer, wordt daarmee zwaarder en vraagt meer van de hardware. Een verouderd apparaat kan dat niet bijbenen.

Het wisselt hoe vervelend dat is voor de gebruiker. Een slimme koelkast waarop je het weerbericht niet meer te zien krijgt, koelt nog steeds even goed. Een oude tablet werkt vaak nog een tijdje prima om series op te kijken, tot ook de streamingapps niet meer ondersteund worden. Dan resteert nog een leven als digitaal fotolijstje – verre van ideaal, maar wel een geleidelijk proces dat meestal jaren duurt.

Een stap minder sympathiek is wat bijvoorbeeld Sonos een paar jaar geleden deed. De speakermaker besloot zijn oudste producten niet meer te updaten en kwam tegelijkertijd met een compleet nieuwe softwareversie voor zijn nieuwere luidsprekers. Wie beide varianten in huis had, kon die daardoor niet meer laten samenwerken – terwijl het op meerdere speakers tegelijk afspelen van dezelfde muziek juist voor velen een reden was om voor Sonos te kiezen.

Nog een tandje onaangenamer zijn apparaten die ineens iets heel anders gaan doen dan de bedoeling is. Tijdens de storing van Amazons clouddienst AWS twee weken terug werd ook Eight Sleep getroffen, een aanbieder van „slimme topmatrassen” die diepere slaap beloven door de temperatuur van het matras aan te passen op de slaper.

Een klant vertelt aan The New York Times dat hij badend in het zweet wakker werd in een bloedheet bed en vervolgens in de app de temperatuur wilde bijstellen. „De app laadde niet door de storing, waardoor ik geen enkele manier had om toegang te krijgen tot mijn bed”, zegt hij. En dan was dit nog maar een storing van een paar uur, stel je voor wat er gebeurt als de fabrikant besluit dat je bed van duizenden dollars „te oud” is om te blijven functioneren.

Onduidelijke regels

Mogen fabrikanten zomaar op afstand de stekker uit een apparaat trekken? Daar is niet echt een eenduidig antwoord op. Sinds 2022 hebben consumenten recht op updates van producten die „digitale elementen” hebben. Daardoor moeten de apparaten goed blijven werken en veilig blijven.

Er staat in de wet niet precies hoe lang die updates moeten blijven komen. De Autoriteit Consument en Markt zegt dat consumenten uit mogen gaan van een „periode die de koper redelijkerwijs kan verwachten”. Een beetje hoe ook de wettelijke garantie in Nederland geregeld is: minstens twee jaar, maar bij een dure wasmachine mag je ervan uitgaan dat die veel langer meegaat. Van een slimme lamp van een paar euro niet. Dat levert leuke discussies op voor juristen, schreef NRC recent, maar aan de balie bij de klantenservice wil je als consument gewoon duidelijkheid. De toezichthouder ziet dat het nog te vaak mis gaat.

Zelf zou ik vooral willen dat fabrikanten niet meer elk apparaat nodeloos ‘slim’ maken, dan hebben ze ook geen last van die updateplicht. Ik heb zeker tien verschillende apps op mijn telefoon waarmee huishoudelijke apparaten bediend kunnen worden. Dat zijn eigenlijk allemaal dingen waar je toch echt fysiek bij moet zijn om ze te gebruiken – die app gaat de was niet in de trommel stoppen, en waarom zou ik overal ter wereld mijn slimme tv willen kunnen bedienen? Als ik tv kijk, zit ik er per definitie al voor.

Samsung heeft inmiddels een heuse strategie met de naam „Screens Everywhere” waarbij het touchscreens op elk denkbaar huishoudelijk apparaat plakt. Die kregen onlangs een update – zij wel – waarbij een functie werd toegevoegd waar absoluut niemand op zat te wachten: advertenties op je koelkast.