Sigrid Kaag en drie andere wijze vrouwen uit het Westen over hoop en het goede doen

Het Kerst Muziekgala, Serious Request, de Openingsshow Top 2000. Samen feesten, je samen laven aan de warme gloed van goede doelen. Mooi hoor. Maar het kersthart hongert naar meer. Presentator Kefah Allush verwoordt het goed in zijn interview-reeks Kefah en de Wijzen (NPO 2): „In deze dagen voor Kerst wil ik hoopvol zijn. Maar de toestand in de wereld maakt dat niet gemakkelijk.” Het klimaat slaat op hol, fascisme bloeit, oorlogen en genocides woeden: „En toch moeten we elke morgen opstaan en weer iets van de dag maken. Ik kan me niet neerleggen bij de hopeloosheid. In deze donkere dagen heb ik licht nodig, sprankjes hoop.”

Baby Jezus, die vannacht geboren zal worden, kreeg kraambezoek van drie Wijzen uit het Oosten. Allush bezoekt vier wijzen uit het Westen die hem kunnen bijlichten over hoop en het goede doen: „Vrouwen die zich op wereldniveau inzetten voor vrede, rechtvaardigheid en menselijke waardigheid.” Hiervoor gaat hij de komende kerstdagen langs bij de Finse oud-premier Sanna Marin en de Ierse oud-president Mary Robinson.

De vierdelige reeks opende zaterdag met prinses Mabel van Oranje, die qua statuur niet helemaal in dit rijtje thuishoort. Wel sprak ze mooi over hoe je de duisternis doorkomt. De prinses verloor niet alleen jong haar man, prins Friso, maar ook haar vader, stiefvader en haar zus. „Het is soms wel heel donker geweest.” Ze leerde om zich vast te houden aan de alledaagse, kleine goede dingen. Lichtpuntjes, hoe zwak ook.

De tweede wijze, Sigrid Kaag, wilde zich dinsdag niet zo diep in de ziel laten kijken. Of zij is echt zo’n opgeruimde vrouw die nooit wanhoopt. Die bestaan. Als de oud-minister en VN-diplomaat het wel eens niet ziet zitten, zegt ze, dan gaat ze gewoon het huis schoonmaken. Zolang je niet terminaal ziek bent, en je hebt al je kinderen nog, ben je een gezegend mens, vindt ze.

Langs de deuren

Misschien hoort die weigering om over persoonlijke problemen te praten wel bij haar diplomatenhart: persoonlijke belangen en gevoelens doen er niet toe, zegt ze, het gaat om de opdracht. Bij zo’n interview met Kaag voel ik iedere keer weer teleurstelling en woede dat radicaal-rechts haar de Nederlandse politiek heeft uitgejaagd.

Kaags opgeruimde houding betekent niet dat dat ze geen oog heeft voor wat fout gaat. De internationale samenwerking brokkelt af, zegt ze,  radicaal-rechts heeft zich in de westerse democratieën verankerd. „Roofdierengedrag” wakkert de verkeerde krachten aan. De genocide in Gaza heeft haar diep geraakt. „Met grote droefenis denk ik aan Gaza, omdat we collectief gefaald hebben. Mensen in de steek laten geeft een zwaar gevoel.”

Lage verwachtingen, hoge ambities, is haar motto. Om goed te doen, hoeft je niet eerst vicepremier of ondersecretaris-generaal van de Verenigde Naties te worden. Je kunt ook gewoon in je eigen straat beginnen, vindt Kaag.

Dat toont de korte documentaire We komen niets verkopen (NPO Doc). Regisseur Halil Özpamuk volgt vrijwilligers van Deep Canvassing Nederland. Ze gaan van deur tot deur om gesprekken te voeren over migratie – in de hoop de wijdverbreide vreemdelingenhaat te verminderen. Geen ijdele hoop, volgens Amerikaans onderzoek verandert 10 procent van de mensen die opendoen van mening na een gesprek.

Het uitgangspunt van deep canvassing is: niet oordelen, niet preken. Vooral vragen stellen en luisteren. Zoeken naar gemeenschappelijk grond. De vrijwilligers beginnen vanuit een neutraal klinkende stelling: „Iedereen in Nederland heeft recht op woning, onderwijs werk en zorg.” Ja, dat vinden de meesten wel. Maar geldt dat ook voor migranten? Dan begint het gesprek te lopen.

Angst voor ongedocumenteerden die op straat hangen, komt langs. Het idee dat Nederland vol is. Angst voor de islam, voor terrorisme. Wat vooral lijkt te helpen is als de vrijwilligers er hun eigen persoonlijke verhalen tegenover zetten. Je ziet mensen ontdooien. Zo ontstaat begrip. En hoop. En zo kan ik er weer even tegengaan. Moedig voorwaarts. En een zalig Kerstmis.