Spektakel aan de hemel: zo volg je de totale maansverduistering van 7 september

Op 7 september schuift de maan door de schaduw van de aarde en kleurt totaal verduisterd bloedrood. Een zeldzaam avondspektakel dat zich laag boven de oostelijke horizon aftekent.

Overmorgen, zondag 7 september 2025, kunnen we in Nederland en België weer genieten van een hemels spektakel: een totale maansverduistering. Het bijzondere aan deze eclips is het tijdstip; het hoogtepunt vindt plaats rond de avondschemering, vlak nadat de maan is opgekomen. Het belooft een fascinerend schouwspel te worden voor wie een vrij uitzicht op de oostelijke horizon heeft!

Wat staat er te gebeuren?
Een totale maansverduistering verloopt altijd volgens een vast patroon; enkel de tijden en de precieze stand van de maan verschillen. De verduistering van overmorgen begint al om 17:28 uur, maar dat initiële stadium, waarin de maan de buitenste bijschaduw (penumbra) van de aarde binnengaat, is vanaf de grond nauwelijks waarneembaar. Het echte werk start om 18:27 uur, wanneer de maan plus een hap uit dezelfde maan zichtbaar begint te worden bij het binnengaan van de kernschaduw (umbra). Om 19:31 uur is de maan volledig omhuld door de kernschaduw en begint de totaliteit – het moment waarop de maan volledig verduisterd is. Het absolute maximum van de eclips, waarin de maan meest verduisterd zal zijn, is om 20:12 uur. Op dat moment staat de maan slechts 0,1 graden boven de horizon en gaat de zon net onder. Rond 20:55 uur eindigt de totaliteit van verduistering, dus wanneer de maan zich nog volledig in de kernschaduw zone van de aarde bevindt, en begint de maan langzaam weer zichtbaar te raken doordat er wederom direct zonlicht op valt in de halfschaduw zone. Om 21:58 uur zal de maan volledig uit de kernschaduw bewogen zijn en is het meest spectaculaire deel voorbij, om vervolgens om 22:57 uur volledig uit enige schaduw bewogen te zijn (dus ook uit de halfschaduw zone).

Schematische weergave van de zone met halfschaduw (penumbra) en kernschaduw (umbra) waardoorheen de maan zich bewegen zal tijdens een totale maansverduistering. De grootte van de kernschaduw die aarde achter zich slaat, is naarmate de afstand tot aarde toeneemt kleiner dan de aarde zelf; ter hoogte van de maan (zo’n 380.000 km. van aarde) zal de kernschaduw ongeveer 1,28 keer de diameter van de maan bedragen en de halfschaduw ongeveer 2,33 keer de diameter van de maan. Deze weergave is geenszins op schaal en slechts ter illustratie van de fasen van belichting; vol beschenen, (gedeeltelijk) in halfschaduw, (gedeeltelijk) in kernschaduw en het maximum van de eclips. Afbeelding: Yorick La Rivière/Scientias/ESA/NASA

Details van de eclips voor een waarnemer in Utrecht, 7 september 2025

Bloedrode maan?
Hoe kan de maan tijdens een totale verduistering nog zichtbaar zijn en zo’n spookachtige rode kleur krijgen? Het antwoord ligt in de aardatmosfeer. Hoewel de aarde al het directe zonlicht tegenhoudt, buigt onze atmosfeer een deel van het zonlicht af. Met name het rode licht, dat minder wordt verstrooid dan blauw licht, wordt om de aarde heen gebogen en valt zo alsnog op het maanoppervlak. Ditzelfde effect zorgt ervoor dat de lucht rood kleurt tijdens zonsopgang en zonsondergang. De intensiteit van de rode kleur kan per verduistering verschillen, afhankelijk van de hoeveelheid stof en aerosolen zich op dat moment in de Aardse atmosfeer bevindt.

Tot slot
Wie deze eclips mist, moet even geduld hebben. De eerstvolgende totale maansverduistering die volledig zichtbaar is vanuit de Benelux, vindt namelijk 3 maart 2026 plaats, maar valt rond het middaguur overdags en is daarom niet goed te zien aan de hemel. De eerstvolgende volledige maansverduistering die te zien is in het donker vanuit vindt vervolgens pas plaats op 31 december 2028, aan het einde van de middag om 17.52 uur. De maansverduistering van 7 september 2025 is dus een uitgelezen kans om een magisch astronomisch fenomeen aan de avondhemel te aanschouwen.