Met een radicale ommezwaai in zijn buitenlandse beleid heeft de Amerikaanse president Trump besloten Oekraïne te voorzien van nieuwe wapens en munitie voor de oorlog tegen Rusland.
Trump maakte de nieuwe wapenleveranties maandag bekend na een ontmoeting in het Witte Huis met de secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte. „We gaan kwalitatief hoogwaardige wapens maken, en die worden naar de NAVO gestuurd”, zei Trump. De Amerikaanse president onderstreepte dat de NAVO-lidstaten zullen betalen voor de wapens en munitie, niet de Amerikaanse belastingbetaler.
Volgens Rutte betekent dit dat „Oekraïne de beschikking krijgt over enorme hoeveelheden militair materieel, zowel voor de luchtverdediging, maar ook voor raketten, munitie, etc”. Meer details gaven Trump en Rutte niet. De secretaris-generaal voegde eraan toe dat de deal de militaire paraatheid van de VS zelf niet in gevaar brengt.
Snelheid is van het grootste belang
De secretaris-generaal van de NAVO noemde onder meer Nederland, Duitsland, Finland, Canada, Noorwegen, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Denemarken als landen die de Amerikaanse wapens zullen kopen voor Oekraïne. „Snelheid is van het grootste belang”, zei Rutte. De aanstaande wapenleveranties zouden Poetin opnieuw aan het denken moeten zetten over vredesonderhandelingen, aldus Rutte.
Patriots
Patriot-luchtafweersystemen en de bijbehorende PAC-3 onderscheppingsraketten vormen het hart van de leveranties; hiermee kan Oekraïne zijn bevolking beter beschermen tegen Russische aanvallen met ballistische raketten, die bijna dagelijks dodelijke slachtoffers eisen. Nieuwe luchtafweerraketten voor de Oekraïense Patriotbatterijen moeten volgens Trump „binnen enkele dagen” in Oekraïne zijn.
Dat Trump wapens naar Oekraïne wil sturen betekent een aardverschuiving in zijn buitenlandbeleid. Tot nu toe weigerde hij de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne te verlengen.
Trump dreigde maandag verder „zeer zware importheffingen” te zullen opleggen aan de handelspartners van Rusland als het Kremlin niet binnen vijftig dagen instemt met een vredesregeling voor Oekraïne. De Amerikaanse president, die opnieuw zei „zeer teleurgesteld” te zijn in Rusland, denkt aan heffingen van ten minste 100 procent aan landen die producten als olie of gas importeren uit Rusland, zoals China en India. De oorlogseconomie van president Poetin drijft voor het leeuwendeel op olie-exporten.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134962687-e65bab.jpg|https://images.nrc.nl/pGVKHcFxDAs48mcpdk2j5_VtHNs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134962687-e65bab.jpg|https://images.nrc.nl/QoOTNUYbSNAAXmQ_f2FdIZKTehg=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134962687-e65bab.jpg)
Mark Rutte, secretaris-generaal van de NAVO, op bezoek bij president Trump in het Witte Huis, maandag. Foto Evan Vucci/AP
Het is voor het eerst dat Trump instemt met de levering van nieuwe wapens aan Oekraïne sinds hij begin dit jaar terugkeerde in het Witte Huis. De Amerikaanse leveranties van onder meer granaten en luchtafweerraketten die de afgelopen maanden nog doorkwamen in Oekraïne waren nog afgesproken tijdens het presidentschap van Joe Biden, maar de voorraden in Oekraïne slinken snel.
Verbeterde relatie met Zelensky
Trumps koerswijziging is opmerkelijk, omdat hij zich in de eerste maanden van zijn presidentschap meer achter Poetin schaarde – met wie hij zaken wilde doen – dan achter de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. De verhouding tussen Trump en Zelensky liep eind februari bovendien een flinke knauw op door een knallende openbare ruzie tijdens een ontmoeting in het Witte Huis. Maar die onderlinge relatie is de afgelopen maanden langzaam verbeterd.
Trump, die zich altijd tegen wapenleveringen keerde omdat die de Amerikaanse schatkist tientallen miljarden dollars kostten, had gehoopt de oorlog tussen Rusland en Oekraïne „binnen een etmaal” na zijn entree in het Witte Huis te beëindigen. Maar ondanks zijn pogingen Poetin te paaien en Oekraïne tot concessies te dwingen zag Trump het Kremlin de oorlog alleen maar verder escaleren; bovendien weigert Poetin te onderhandelen over vrede.
Trump zinspeelde de afgelopen dagen steeds vaker op een verandering van zijn Oekraïnebeleid, voortkomend uit zijn frustratie met Poetin over de toenemende Russische aanvallen op Oekraïne, met soms vele honderden drones en raketten in één nacht. Poetin „heeft mooie praatjes, maar ’s avonds bombardeert hij iedereen”, zei Trump in het weekeinde.
Dat Trump langzaam is bijgedraaid in zijn mening over Oekraïne bleek uit een aantal opmerkingen die hij maandag maakte. Hij sprak zijn bewondering uit over de Oekraïense vastberadenheid in de oorlog tegen Rusland. De Oekraïners vechten wat hem betreft met ,,geweldige moed”. „Wat je ook wilt zeggen over Oekraïne, toen de oorlog begon, hadden ze geen kans. Zonder [Amerikaans] materieel hadden ze nog steeds geen kans. Maar ze blijven vechten met enorme moed.”
Verder opende Trump een boekje over de manier waarop hij thuis wordt ontvangen door zijn echtgenote Melania, als hij haar bijpraat over zijn gesprekken met Poetin. „Dan kom ik thuis en dan vertel ik de First Lady: ik had een geweldig gesprek met Vladimir. Dan zegt zij: ‘Oh, echt? Zojuist is opnieuw een (Oekraïense) stad geraakt.’”
Met zijn koerswijziging breekt Trump, zolang als het duurt, met een periode waarin hij meestal vol lof over Poetin sprak. In 2022, vlak voor de grootschalige inval in Oekraïne, noemde Trump de Russische president nog „geniaal” omdat hij delen van Oekraïne onafhankelijk had verklaard. En sinds zijn terugkeer in het Witte Huis in januari zei Trump herhaaldelijk dat Poetin in zijn ogen uit is op vrede met Oekraïne.
Speciale gezant Kellogg in Kyiv
Maandag sprak de Amerikaanse speciale gezant Keith Kellogg tijdens een bezoek aan Kyiv met Zelensky over de oorlog. Kellogg blijft een week in Oekraïne om zich op de hoogte laten stellen van de situatie aan de Oekraïense frontlinies en de problemen die het land ondervindt in de luchtverdediging. „We hebben gesproken over de vraag hoe we vrede dichterbij kunnen brengen, en wat we samen kunnen doen: betere luchtafweer, gezamenlijke productie en wapens kopen met Europa”, zei Zelensky na afloop.
Hij onderstreepte opnieuw het belang van de rol die de Amerikanen kunnen spelen in de oorlog. „Moskou stopt niet, tenzij het wordt tegengehouden met geweld.”