Waarom wordt TikTok overspoeld met filmpjes over Chinese fabrikanten van westerse merken?

„Louis Vuitton en Chanel gaan me haten als ik je dit vertel”, zegt een TikTokgebruiker die zichzelf Luna noemt, terwijl ze samenzweerderig in de camera kijkt. De video „onthult de geheimen achter grote merken”, ofwel allerlei details over de Chinese fabrikanten die deze producten maken.

Niet alleen luxemerken worden aan de schandpaal genageld. In een stroom aan Engelstalige filmpjes die de afgelopen dagen TikTok overspoelen, worden ook de ‘geheimen onthuld’ van meer betaalbare merken als Lululemon, Tommy Hilfiger en Birkenstock. De boodschap is keer op keer hetzelfde: je kunt hetzelfde product voor een fractie van de prijs krijgen als je het direct bij de Chinese fabrikant bestelt. Is dat echt zo?

In een ruim 12 miljoen keer bekeken video over Lululemon noemt ‘Luna’ twee Chinese fabrikanten waar het Amerikaanse sportmerk zijn yogabroeken vandaan zou halen. Een van die fabrikanten is op de Chinese groothandelssite Alibaba te vinden en biedt daar inderdaad producten aan die op de foto’s zeer sterk op de kledingstukken van Lululemon lijken. De prijs is, zoals Luna al beloofde, fors lager: waar Lululemon zelf 98 euro vraagt, koop je bij Yiwu Xianglong Clothing een yogalegging voor 5,23 euro. Moet je wel meer dan duizend stuks bestellen: de minimale afname is twee exemplaren en dan geldt een prijs van 24 euro per stuk. Met verzendkosten erbij ben je dan al snel alsnog bijna 70 euro kwijt.

De video’s lijken vooral bedoeld om Amerikanen ervan bewust te maken hoeveel producten uit China komen

Dat is inderdaad voordeliger dan kopen bij Lululemon, maar ook weer niet schrikbarend veel goedkoper. Bovendien zal er geen Lululemon-logo op staan, bij merkkleding toch niet onbelangrijk voor veel kopers. Wie toch al niet om merken geeft, kan net zo goed een huismerklegging kopen bij een reguliere sportwinkel.

Lululemon heeft zelf een lijst op zijn website staan met de leveranciers van zijn producten. Daarop staan 29 Chinese producenten, maar niet de namen die TikTokker Luna noemt. Als consument heb je dan ook geen idee of de door haar genoemde Chinese leveranciers daadwerkelijk een legging gaan leveren en in hoeverre die écht hetzelfde is als de merkvariant.

Onduidelijke claims

Veel van de in de TikTokfilmpjes gedeelde informatie is niet zo spannend als wordt gesuggereerd. Zo „onthult” een video dat Nike veel schoenen laat maken in de zuidoost-Chinese provincie Fujian – informatie die ook op de website van het sportkledingmerk zelf te vinden is.

In andere video’s claimt iemand die zichzelf Wang Sen noemt dat luxemerken hun producten in China laten maken en ze vervolgens naar Frankrijk of Italië sturen om er daar nog een logo op te plakken en een label met „made in France” of „made in Italy” aan te hangen – iets dat modehuizen ontkennen.

Wang en andere TikTokkers onderbouwen hun beweringen niet in de video’s. We zien een fabriek of loods en we zien een designertas, maar we zien niet dat die designertassen daar en masse in elkaar gezet worden. Het is ook de vraag of luxemerken dat nodig hebben: vorig jaar werd al bekend dat handtassen van Dior en Giorgio Armani onder gevaarlijke omstandigheden door Chinezen in elkaar worden gezet, maar dan in sweatshops in Italië zelf.

Lees ook

Een handtas van Dior, ‘made in’ een sweatshop in Milaan

Handelsoorlog

De plotselinge opkomst van de video’s kan niet los worden gezien van de torenhoge heffingen die de Amerikaanse president Donald Trump op goederen uit China heeft ingesteld. In die zin is de oproep aan Amerikaanse consumenten om rechtstreeks bij de Chinese fabrikanten te bestellen opmerkelijk: de heffingen gelden daar evengoed voor. De uitzondering van de importheffing die eerst bestond voor kleine pakketjes uit webwinkels die rechtstreeks naar consumenten gaan, wordt volgende maand in de VS geschrapt.

Het doel van de video’s met hun nationalistische toon lijkt iets anders te zijn: Amerikanen ervan bewust maken hoeveel producten uit China komen. Daarnaast lijken de claims over luxemerken bedoeld om aan te tonen dat ook producten van hoge kwaliteit in China worden gemaakt.

De handelsoorlog heeft bovendien een chaotische context geschapen, waarin verkopers van namaakproducten en ‘dupes’ (producten die expres zoveel mogelijk lijken op een gewild artikel, maar wel nadrukkelijk als een voordelig alternatief worden aangeboden) een kans ruiken.

Zo presenteert tassenverkoper Wang een rekensom over de Birkin-tas van Hermès. Die kost zo’n 1.400 dollar om te maken, zegt hij: 600 dollar voor de arbeid in Frankrijk, 450 dollar voor het leer, 150 dollar voor het sluitwerk en zo nog wat kostenposten. Hermès vraagt voor de gewilde tas, die alleen op uitnodiging te koop is, minstens tienduizend euro. Wang stelt in zijn fabriek met dezelfde materialen een tas van vergelijkbare kwaliteit te kunnen maken voor duizend dollar. „Als je niet geeft om het logo, kun je er gewoon een van ons kopen”, zegt hij.

Schadelijk voor luxemerken

Op de lange termijn kunnen deze video’s schadelijk zijn voor luxemerken, denkt Fabio Becheri. „Het narratief dat deze video’s promoten, kan veranderen hoe mensen kijken naar de waarde van een product”, schrijft de voormalig Gucci-medewerker op LinkedIn. Iedereen kon altijd al bedenken dat een Birkin-tas geen tienduizend euro kost om te produceren, maar genoeg mensen hadden die meerprijs over voor de status die een merknaam vertegenwoordigt. Als dat verandert, komen modehuizen wel degelijk in de problemen. „Onderschat dit niet.”

De rol van TikTok in het verspreiden van de fimpjes is op zijn minst opvallend: de Verenigde Staten willen dat de Chinese eigenaar ByteDance de Amerikaanse versie van de app verkoopt, juist uit angst voor beïnvloeding door China van het Amerikaanse publiek. TikTok heeft altijd ontkend dat het zich daarvoor laat lenen, maar biedt nu ruim baan aan de promotie van made in China.