Wetenschappelijk je plant in leven houden

Planten in leven houden kan een hele opgave zijn. Met volle moed haal je een plant in huis, zet ‘m in een leuke pot, en dan… ja dan vergeet je de plant water te geven, of misschien geef je veel te veel. En is water eigenlijk het enige dat een plant nodig heeft? Bioloog Casper Quist van Wageningen University geeft je tips hoe je je plant het best verzorgt én hij vertelt welke plant de grootste overlevingskans heeft: een aso, teamplayer of een manager.

Kijk hier de video van Universiteit van Nederland, de tekst gaat verder onder de video.

Scientias: Leuk planten in huis! Ik heb altijd dat bepaalde planten last hebben van verdrinken in plaats van te droog staan…

Casper Quist: “Je kunt binnenplanten ook te veel water geven. Kamerplanten zijn meestal geen waterplanten, dus als de pot lange tijd helemaal verzadigd is met water dan verdrinken ze. Je moet op zoek naar de balans en die ligt bij elke plant anders.”

Onder de video stond een vraag over potgrond en of je bio-buitengrond kunt gebruiken in een pot.

“Duurzame potgrond draait vooral om het vermijden van turf, want dat wordt opgegraven uit veengebieden die daardoor onherstelbaar vernietigd worden. Daar let ik vooral op als ik zelf potgrond koop. Als je buitengrond naar binnen haalt om daar de binnenplanten in te groeien, loopt dit in de meeste gevallen slecht af voor de plant. Het bodemleven en de wortels van planten zorgen buiten voor structuur en luchtigheid. Als deze naar binnen wordt gehaald, sterft het bodemleven en verliest de bodem de structuur en luchtigheid die nodig zijn om gezonde planten te groeien. Je kunt oude potgrond hergebruiken door het te mengen met compost uit bijvoorbeeld de composthoop.

Net als bij planten uit een tuincentrum. Het is best moeilijk te achterhalen of ze wel of niet duurzaam zijn gekweekt. Wat enorm duurzaam en hartstikke leuk en gezellig is, is het organiseren van plantenruilacties in de buurt en het zelf plantjes kweken uit zaad of stekjes. Het buitendeel vind ik zelf veel interessanter dan kamerplanten trouwens. Buiten in de tuin kun je een ecosysteem laten ontwikkelen met planten in de hoofdrol.”

In de video gaat het inderdaad voor een groot deel over buitenplanten. Jullie bekijken de uiterwaarden rond de Waal en je hebt het daar over planten als ‘aso’s, managers en teamplayer’, hoe kom je aan die namen? 

“Als ik college geef wil ik graag dat kennis blijft hangen en dan helpt het om vergelijkingen te maken met zaken die mensen herkennen. Dit is altijd een versimpelde versie van de werkelijkheid, maar het helpt het leerproces. Een van de plantenfamilies die we tijdens een colleges bespreken is de Kruisbloemenfamilie, dit zijn planten die vaak eenjarig zijn en in pionieromstandigheden opgroeien. Vaak vormen ze zaad zonder dat daar bestuivers bij nodig zijn, groeien ze op zonder bodemschimmels en hebben gif om zich te verweren tegen insecten en bodemleven waardoor andere planten daar geen gebruik meer van kunnen maken. Conclusie: ‘Wat een aso’s zijn het eigenlijk’. In het filmpje hebben we ook de teamplayer en de manager-types erbij bedacht zodat je vrijwel alle planten in zo’n groep kunt stoppen om te begrijpen wat de rol van verschillende planten is in hun omgeving en de eisen wat betreft hun verzorging.”

Stel, je huurt of koopt een nieuw huis met een tuintje. Wat kun je dan het beste doen? 

“Doe eerst een jaartje zo min mogelijk in je tuin en kijk eens wat er binnen dat jaar gebeurt. Elke plant heeft een moment in het jaar waarin ze bloeien en interessant zijn voor dieren, zoals insecten. Sommige planten zie je alleen in het voorjaar en andere in het najaar. Je weet niet wat je verliest als je direct alles aanpast. Het idee hierbij is ook dat een ecosysteem in de tuin zich langzaam ontwikkelt doordat over de jaren heen allerlei interacties ontstaan tussen planten en dieren. Als delen in de tuin oud kunnen worden, krijgen deze plekken een bepaalde waarde, denk aan een hele oude boom of een vijver met helder water.

Wat ik wil overbrengen is dat de natuur heel mooi is en dat het gezond is om je te omringen door planten en dieren. Het draagt bij aan je geluk en je kunt er herstellen van bijvoorbeeld een dag vol met vergaderingen. Ik las net in de Guardian over de verbondenheid van mensen met de natuur. Nepal staat bovenaan en wij bungelen onderaan met Engeland en Duitsland.”

Even terug naar het filmpje. Is het nou altijd slecht als een plant nieuwe plantjes maakt via de wortels? En als het slecht is, kun je de plant daarna nog redden?

“Dat hangt nogal van de plant af. Dat geldt in ieder geval voor een banaan, dat is een schoolvoorbeeld van wat een plant doet bij stress. Als de banaan begint met bloeien en dus een tros laat vormen, dan gaat dit deel van de plant dood. Een signaal gaat naar het wortelsysteem dat een nieuwe scheut nodig is om verder te leven. Dit signaal wordt ook doorgegeven als de plant onder te veel stress opgroeit, bijvoorbeeld bij gebrek aan vocht en voedingsstoffen. Dan gaat de bananenplant in overlevingsstand en sterft af en laat vanuit de wortels kleine plantjes opgroeien die het dan maar moeten proberen.”

Is dat dan ook zo bij bomen buiten bijvoorbeeld?

“Ja dat kan, ik werkte vroeger in een kersenboomgaard en bij zieke of beschadigde bomen ontstonden er vanuit de onderstam flinke scheuten terwijl dat bij gezonde bomen onderdrukt werd. Bij veel planten is het ook een manier van vermeerderen en voldoende jong en gezond blijven. Bessenstruikjes doen dat bijvoorbeeld ook, die maken vanuit de wortels nieuwe scheuten.”

Waar zou je eens moeten kijken voor meer info?

“Nou ik sta helemaal achter dit filmpje! De aso-planten, teamplayers en managers. En als je die allemaal in je tuin hebt, dan heb je mooie variatie en dan komen de insecten en ondergrondse diertjes vanzelf. Met planten kun je goed sturen naar meer biodiversiteit. Maak het niet te netjes, laat een hoop takken en bladeren liggen na het snoeien en laat een paardebloem tussen de tegels eens staan. Laat ruimte voor groen! En daar kun je eindeloos in variëren. Probeer iets, doe eens iets anders met de buren, maak verbindingen tussen tuinen, een gat onderin de schutting zodat egels tussen de tuinen kunnen lopen.

Je gaat er de wereld niet mee redden, maar het geeft wel een signaal af dat je het belangrijk vindt. Verder is het bewezen gezond om je vaak genoeg te omringen door groen.  Dat kan binnen, op een terras of balkon en in de tuin.

Ik ben bezig met evenementen die aandacht vragen voor biodiversiteit, en waar iedereen aan mee kan doen. Wereldwijd neemt de biodiversiteit af en kinderen komen steeds minder in contact met de natuur. Daarom stellen we de natuur bij de aankomende editie van Alle Scholen Verzamelen centraal. Leerlingen gaan naar buiten om de biodiversiteit op hun eigen schoolplein te onderzoeken. Ook interviewen ze hun klasgenoten over hoe verbonden zij zich voelen met de natuur. Geef je op!

Het tweede is dat we alle onderwijsinstellingen, universiteiten, vmbo’s, hbo’s en mbo’s, uitnodigen om zoveel mogelijk planten en dieren op te sporen op hun terrein in een biodiversity challenge. Opgeven kan via biodiversitychallenge@wur.nl“