Zelensky staat met zware Europese delegatie voor immense opgave om Trump weer in hun richting te trekken

13 uren geleden 1

De laatste keer dat Volodymyr Zelensky het Witte Huis bezocht, een half jaar geleden, eindigde in een verbale afranseling. Het was een eenzaam gezicht. Zo ver als toen zal het maandag niet komen. Als de Oekraïense president opnieuw in Washington aankomt voor een bezoek aan president Donald Trump, heeft hij zijn voornaamste bondgenoten aan zijn zijde.

Maar ondanks het gezelschap van een stevige delegatie van Europeanen, onder wie NAVO-chef Mark Rutte en staats- en regeringsleiders uit onder meer Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, oogt Zelensky’s opdracht dit keer moeilijker dan in februari. Bij dat bezoek lonkte een lucratieve grondstoffendeal, die door alle bekvechterij afketste. Nu moet Trump worden omgepraat.

De Amerikaanse president is vastbesloten de oorlog in Oekraïne te beëindigen. En snel een beetje. De prijs die daarvoor betaald moet worden, is voor hem van minder belang: die komt voor rekening van Oekraïne en Europa. Trump heeft andere belangen. Hij wil het bloedvergieten stoppen, probeert de relatie met Rusland te herstellen en aast op een Nobelprijs voor de Vrede.

Vrijwel niets gaat Trump in zijn vredesmissie te ver. Dus ook toen Vladimir Poetin vrijdag tijdens een topoverleg in Alaska liet merken dat hij niets voelt voor een staakt-het-vuren en eerst grote concessies wil zien van Oekraïne voordat hij de wapens neerlegt, sprak Trump de Russische president niet tegen. Na afloop gaf hij het gesprek met Poetin „een tien”.

Poetins wensenlijst

Oekraïne en Europa hadden het nakijken. Zij ijveren al geruime tijd voor een staakt-het-vuren, zodat in enige rust over de voorwaarden voor vrede kan worden onderhandeld. Het belang van zo’n wapenstilstand is nog groter gezien de terreinwinst die Rusland traag maar gestaag op het slagveld blijft boeken. Trump was het met hen eens, dachten ze. Maar dat was voor vrijdag.

Tot harde afspraken of een gezamenlijke verklaring kwam het niet op de luchtmachtbasis in Anchorage. Maar dat betekende niet dat de top zonder gevolgen was. Al snel liet Trump weten dat hij niet meer inzette op een wapenstilstand, „die toch geen stand houdt”, maar op een alomvattend vredesakkoord. Vervolgens vertelde Trump aan de Europeanen wat er volgens Poetin allemaal in zo’n vredesakkoord moest zitten.

Op de Russische wensenlijst zou om te beginnen de gehele Donbas staan, ook delen die Rusland nog niet militair heeft veroverd, en het behoud van alle veroverde delen van de provincies Cherson en Zaporizja. Oekraïne zou daarnaast moeten afzien van NAVO-lidmaatschap en er zou een gedeeltelijk einde moeten komen aan de sancties tegen Rusland. Tot slot eist Poetin een betere status voor de Russische taal en de Russisch-orthodoxe Kerk in Oekraïne. In ruil zou Rusland dan bereid zijn te stoppen met vechten en beloven geen nieuwe invasies uit te voeren.

Voor Oekraïne en voor Europa is deze lijst onaanvaardbaar. Zelensky piekert er niet over gebieden in Oekraïense handen af te staan. „We hebben echte onderhandelingen nodig”, zei hij zondag in Brussel, met Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen naast zich. „Die kunnen het best beginnen bij de frontlinie zoals die nu is.”

Artikel 5-garantie

Zo’n boodschap kan Zelensky maar beter niet alleen overbrengen, beseften zijn Europese collega’s. Een woordenstrijd zoals in februari zou nu nog slechter uitkomen. De VS zijn dan wel gestopt met het financieren van wapensteun, maar leveren nog altijd belangrijke inlichtingen aan Oekraïne, hanteren sancties tegen Rusland en kunnen een rol gaan spelen om de toekomstige veiligheid van Oekraïne de garanderen.

Vandaar dat Zelensky een belangrijke Europese delegatie mee krijgt. Behalve Von der Leyen en Rutte reist de Duitse bondskanselier Friedrich Merz mee naar Washington , net als de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer. Ook de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de Finse president Alexander Stubb, die een goede band heeft met Trump, zijn van de partij.

De aanwezigheid van de bonte club Europese leiders weerspiegelt de lastige opgave waar Oekraïne en Europa nu voor staan. Het is in hun belang om Trump weer in hun richting te trekken, door hem te overtuigen meer afstand te nemen van Poetins plannen en veiligheidsgaranties af te geven. Dat laatste is niet onhaalbaar. Steve Witkoff, Trumps vredesgezant, verwees dit weekend naar „een soort van artikel 5-garantie” – de belofte van NAVO-landen om elkaar te hulp te schieten bij een aanval – voor Oekraïne. Poetin zou dat zelfs geaccepteerd hebben, zei Witkoff.

Tegelijkertijd weten de Europeanen, Zelensky voorop, maar al te goed dat het zelden werkt om Trump tegen te spreken. Een nieuwe aanvaring is niet alleen voor Oekraïne, maar ook voor Europa desastreus.