‘Erg weinig kandidaten van onder de dertig maken echt kans op een Kamerzetel’

2 dagen geleden 4

Jongeren hebben weinig leeftijdsgenoten om op te stemmen deze Tweede Kamerverkiezingen. Als de ruim drie miljoen jonge stemgerechtigden (18 tot en met 35 jaar) willen stemmen op een jongvolwassene, kunnen zij bij zestien invloedrijke partijen kiezen uit 259 personen van jonger dan 35 jaar, en slechts 150 kandidaten van onder de 30. Bovendien staan de jonge mensen vaak laag op plekken die de Kamer volgens de laatste zetelpeilingen niet halen.

Daardoor zijn slechts tien tot dertien kandidaten jonger dan dertig jaar écht verkiesbaar op 29 oktober, zegt Nikki Trip (29), voorzitter van Stem Jong, een organisatie die zich inzet voor meer jongeren in de politiek. Op basis van de leeftijden van kandidaten, hun plek op de kieslijsten en het gemiddelde van de laatste peilingen van EenVandaag, Ipsos en Maurice de Hond, stellen zij vast hoeveel kans jongere politici daadwerkelijk maken.

Forum voor Democratie, JA21, Denk, GroenLinks-PvdA en SP hebben op hun lijsten een relatief gelijke verdeling van kandidaten jonger en ouder dan 35 jaar. De VVD heeft twee kandidaten jonger dan 30 jaar op de lijst, en achttien van 35 of jonger. BIJ1 en Volt hebben de meeste jongvolwassen op de kieslijst staan. Maar volgens de peilingen haalt BIJ1 geen zetels. Volt heeft een kandidaat van 34 jaar op plek twee, en staat in de peilingen op drie zetels.

De gemiddelde leeftijd van verkiesbare personen bij de geanalyseerde partijen is 41,8 jaar. Deze verkiezingen doen 27 partijen mee en zijn er in totaal 1.116 kandidaten verkiesbaar. Stem Jong analyseerde de leeftijd van 813 kandidaten van de vijftien zittende partijen en Bij1, omdat die partij in het verleden ook één zetel had. Dat deed de organisatie samen met EenVandaag. Een lastige klus, want de leeftijd van kandidaten is geen publieke informatie.

„Het is bijzonder om te zien hoeveel partijen zelf niet eens weten hoe oud hun kandidaten zijn”, zegt Stem Jong-voorzitter Trip. De organisatie vroeg de leeftijden bij partijen op, en bij gebrek aan antwoord baseerde zij zich op publieke informatie. De gegevens van de PVV zijn daardoor niet compleet, omdat de partij niet wilde meewerken en de onderzoekers weinig informatie over kandidaten konden vinden.

Momenteel telt de Tweede Kamer zes Kamerleden die dertig jaar of jonger zijn. „Het moet niet zo zijn dat thema’s die belangrijk zijn voor jongeren, worden bepaald door mensen die zich daar niet mee kunnen identificeren”, zegt Trip. Thema’s zoals onderwijs, studiefinanciering en woonruimte worden nu door politici behandeld die daar zelf geen directe last van ervaren, vindt Stem Jong.

Meer dan de helft van de stemgerechtigden in Nederland is vijftig jaar of ouder (53,6 procent). Bovendien groeit het aantal kiezers boven de vijftig jaar door de vergrijzing. De grootste groep kiezers in Nederland is ouder dan 65 jaar (27,8 procent), bleek woensdag uit nieuwe cijfers van het CBS. Kiezers tot 35 jaar vormen een kwart van alle stemgerechtigden in Nederland (25,1). Het CBS telt jongvolwassenen tot 35 jaar mee in die groep, Stem Jong stopt bij 30 jaar.

Het aantal jonge kandidaten groeit de afgelopen jaren wel. Het aantal verkiesbare jongeren tot dertig jaar is de laatste jaren gestegen, ondervond Stem Jong. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 was 13,4 procent van alle kandidaten ‘jong’. Dit jaar is dat 17,7 procent, „ongeveer in lijn met de hoeveelheid jongeren van 18 tot en met 30 jaar in Nederland”, zegt voorzitter Trip.

„Tuurlijk kunnen ouderen voor jongeren opkomen”, zegt Trip. Maar iemand vertegenwoordigen zonder dezelfde ervaringen te delen, is niet hetzelfde, vindt de organisatie. „Als je zelf ook geen huis kan vinden, of een studieschuld van duizenden euro’s hebt, dan heb je meer authentieke motivatie om te vechten voor die thema’s.”