Arib-zaak: geen onderzoek naar ‘lek’ uit presidium Tweede Kamer, wel uithaal naar topambtenaren

3 uren geleden 1

Het presidium laat niet onderzoeken hoe informatie is gelekt over het besluit tot een extern onderzoek naar voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Dat heeft het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, onder leiding van voorzitter Martin Bosma, vrijdagochtend meegedeeld aan de Kamer.

Wel gaat het mogelijk vertrekregelingen herzien van twee ambtenaren, onder wie de toenmalige griffier, de ambtelijke baas van de Kamer. Het presidium stelt vast dat ze hun vertrouwensplicht hebben geschonden.

De zaak draait om het geruchtmakende besluit tot een onderzoek naar het gedrag van Arib jegens ambtenaren – in haar periode als Kamervoorzitter van 2016 tot 2021 – dat uitlekte. Een eerdere bijeenkomst van het presidium vorige week maandag leidde niet tot een besluit, maar wel vertrok Gidi Markuszower (PVV) uit het presidium. Die vroeg daarop een debat aan over de zaak, waarvoor hij een meerderheid verkreeg. Onbekend is wanneer de Tweede Kamer debatteert.

Klachtenbrieven

Het presidium besloot op 28 september 2022 unaniem tot een onderzoek naar Arib, op basis van een advies van de landsadvocaat na twee anonieme klachtenbrieven aan het presidium. Arib zou de Kamercommissie gaan leiden die het coronabeleid ging onderzoeken. Voor het besluit door toenmalig Kamervoorzitter Vera Bergkamp aan Arib was meegedeeld, stond het nieuws al in NRC.

Een strafzaak tegen Bergkamps toenmalige woordvoerder resulteerde eerder deze maand in vrijspraak wegens gebrek aan bewijs. Wel leidde het uitlekken van het strafdossier aan diverse media tot nieuwe vragen over de rol van twee topambtenaren.

Het presidium noemt het ‘een pijnlijke constatering’ dat topambtenaren niet open waren

Het presidium meldt vrijdag in een Kamerbrief dat het „na kennisneming van het strafdossier” duidelijk acht „dat de toenmalige Griffier […] op de hoogte raakte dat de voormalige directeur Huisvesting nauw betrokken is geweest bij het opstellen van de tweede anonieme brief.” Het presidium noemt het „een pijnlijk constatering” dat de topambtenaren dat niet hebben gemeld. Ook schrijft het dagelijks bestuur dat hun „contact met NRC niet gedeeld [is] in de vergaderingen van het Presidium in de periode van 14 tot en met 28 september 2022 en ook niet daarna”.

De twee ambtenaren hebben tegenover het presidium geen verklaring afgelegd. De voormalig griffier zou om privéredenen niet hebben kunnen reageren. De voormalig directeur huisvesting wordt door het OM verdacht van lekken. Hij wil niet reageren zolang tegen hem geen vervolgingsbeslissing is genomen.

Verwijten

Arib trok zich kort na de aankondiging van het onderzoek terug uit de Kamer en verweet haar opvolger Bergkamp (D66) dat die een „dolk in mijn rug” had gestoken.

Bergkamp deed namens het presidium aangifte van lekken van vertrouwelijke informatie. Tweeënhalf jaar later leidde dat tot een zaak voor de rechtbank Den Haag tegen Bergkamps toenmalige woordvoerder, Sonja K. De rechter sprak haar twee weken geleden vrij: het OM had onvoldoende bewijs aangedragen.

De rechter wees ook op de vele mogelijkheden waarop NRC informatie over het advies van de landsadvocaat en het besluit van het presidium kon verkrijgen. Bijvoorbeeld via presidiumleden of stafmedewerkers. Het bestuur van de Kamer werd in het vonnis op basis van getuigenissen bovendien omschreven als „zo lek als een mandje”.

In verhoorverslagen staan handelingen beschreven die de indruk wekken dat Bergkamp iets te verbergen had

In de zaak had Arib zich gevoegd als benadeelde partij. De aandacht kwam tijdens de rechtszaak tegen Sonja K. te liggen op Bergkamp en de twee ambtenaren, nadat media het dossier van de Rijksrecherche in handen hadden gekregen. Daar staan in verhoorverslagen handelingen beschreven die de indruk wekken dat Bergkamp iets te verbergen had. Zo had Bergkamp Sonja K. juist van de lijst laten halen van mensen met kennis van het advies van de landsadvocaat, terwijl ze dat tweemaal had gestuurd naar haar woordvoerder.

Ook wiste Bergkamp appjes en had ze contact met haar woordvoerder en een andere verdachte ambtenaar toen die in contact stonden met een NRC-journalist. Het OM verdenkt deze ambtenaar van betrokkenheid bij het lekken, maar gaat niet over tot vervolging.

Ambtsdelict

Over Bergkamp rept het presidium niet. Gezien het OM het onderzoek niet overdraagt aan de Tweede Kamer of het presidium, stelt het presidium „dat het onderzoek van de Rijksrecherche geen bevindingen heeft opgeleverd die het vermoeden opleveren van een ambtsdelict van een Kamerlid”. Bergkamp was naast Kamervoorzitter ook Kamerlid (D66). Tegen politici, zoals presidiumleden, kan het OM zelf geen vervolging instellen. Daartoe moet de Tweede Kamer of de regering de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht geven.

Het onderzoek naar Arib wees in het najaar 2023 uit dat de klachten over haar uit twee anonieme brieven voor een groot deel werden onderschreven door ambtenaren. De rechtbank Den Haag bepaalde eerder dit jaar dat het presidium het onderzoek „rechtmatig” en „conform de regels” had ingesteld.