De eerste ‘kills’ van Nederlandse F-35’s: een zwerm Russische drones

De Nederlandse F-35’s kwamen binnen minuten in actie. Een zwerm Russische ‘Shaheds’ (zelfmoord-drones) vloog vanuit Wit-Rusland het Poolse luchtruim binnen. De Russische drones waren propeller-aangedreven en vlogen met een maximale snelheid van 400 kilometer per uur.

Voor de Nederlandse F-35 straaljagers was het een ganzenjacht. Meerdere Russische drones werden door de Nederlanders neergehaald. Volgens demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) was duidelijk dat de Russische drones een „ernstige schending” vormden van het Poolse luchtruim. „Dit kan niet zonder antwoord blijven”, zei Brekelmans tijdens een korte ontmoeting met de pers in Den Haag.

De inzet van de Nederlandse F-35’s afgelopen dinsdagnacht is in veel opzichten uniek. Nederlandse gevechtsvliegers hebben de afgelopen kwart eeuw duizenden bommen afgeworpen op Afghanistan, Irak en Syrië, maar het neerhalen van een vijandelijk toestel in de lucht is een zeldzame gebeurtenis.

Kosovo-oorlog

De laatste keer dat dat gebeurde was in 1999, toen de NAVO een luchtoffensief had gelanceerd tegen Joegoslavië vanwege de Kosovo-oorlog. Peter Tankink (bijnaam: ‘Wobble’) vloog op 24 maart 1999 top cover om andere NAVO-bombardementsmissies te beschermen. Toen Tankink een Servische Mig-29 op zijn radarscherm zag, lanceerde hij vanaf zijn F-16 een AMRAAM radargeleide raket.

„Na een halve minuut zag ik een vage lichtflits en een seconde of wat daarna zag ik brandende wrakstukken naar beneden vallen”, herinnerde Tankink zich later. De Servische piloot wist zich in veiligheid te brengen via zijn schietstoel.

Nederland levert al geruime tijd gevechtsvliegtuigen voor de bescherming van de oostflank van het NAVO-gebied

Iets meer dan een kwart eeuw later waren het Tankinks opvolgers die hun eerste zogeheten kills scoorden – zij het tegen onbemande drones. De Nederlandse luchtmacht heeft sinds september vier F-35-gevechtsvliegtuigen gestationeerd in Polen – de precieze locatie houdt Defensie geheim. Nadat duidelijk werd dat een groot aantal Russische drones op weg was naar het Poolse luchtruim werden de Nederlandse F-35’s snel de lucht in gestuurd om de drones neer te schieten.

Volgens minister Brekelmans zijn de Nederlandse F-35-vliegers de hele nacht bezig geweest met het scannen op nieuwe schendingen. „Onze piloten staan nu pas weer aan de grond”, zei hij woensdagmiddag.

Nauwelijks een vergissing

Nederland levert al geruime tijd gevechtsvliegtuigen voor de bescherming van de oostflank van het NAVO-gebied. Begin dit jaar opereerden Nederlandse F-35’s nog vanuit Estland. Daarbij werden de vliegers diverse malen ingezet om Russische militaire vliegtuigen te onderscheppen die over de Oostzee onderweg waren naar de Russische exclave Kaliningrad. Bij deze ‘air policing’ worden Russische vliegtuigen onderschept, maar niet per se op een agressieve manier benaderd.

In de afgelopen maanden heeft Polen echter meermaals te maken gehad met Russische drones die – waarschijnlijk per ongeluk – in Polen neerstortten. Gezien het grote aantal Russische drones dat ditmaal het Poolse luchtruim schond, kan er nauwelijks sprake zijn van een vergissing.

Lees ook

Lees ook: Na maandenlange Russische sabotage en provocaties trekt de NAVO een rode lijn

Het sturen van meer geavanceerde – stealth – gevechtsvliegtuigen is een van de mogelijke antwoorden. Tijdens missies van de Nederlandse F-35’s in Estland, zo vertelde de detachementscommandant, zagen de F-35 vliegers hoe de Russen hun radars inschakelden, maar geen ‘lock’ konden krijgen op de F-35’s en ze dus niet konden waarnemen.

In Zuid-Oost Polen, aan de grens met Oekraïne, lijken de Nederlanders iets minder beducht voor Russische luchtafweer. Uit Poolse en Oekraïense bronnen doemt het beeld op dat de Russische Shaheds zijn neergehaald met AIM-9 ‘Sidewinder’ raketten voor de korte afstand. Dergelijke raketten passen niet in de F-35 ‘bomb bay’ (het bommenluik) maar moeten onder de vleugels worden opgehangen. Slecht voor de ‘stealth’, de onzichtbaarheid op de radar, maar erg nuttig voor het neerschieten van Russische drones. Vorige week nog werden de F-35’s ingezet omdat Russische drones het Poolse luchtruim naderden.

De Nederlandse F-35’s, zei Brekelmans woensdagmorgen, „hebben gedaan waarvoor ze bedoeld zijn”.

Lees ook

Koning Willem-Alexander bij Nederlandse F-35's in Estland: ‘Eraan wennen dat we ook in Nederland moeten oefenen om gereedheid te behouden’