De minister wil stroomkabels onder Schiermonnikoog – tot afgrijzen van eilandbewoners en natuurliefhebbers. ‘Dit verstoort de natuur’

11 uren geleden 1

Boswachter Cynthia Borras kijkt naar het ongerepte strand van Schiermonnikoog aan de ene kant, naar de Willemsduin aan de andere kant – en schudt haar hoofd. „Als ze hier aan het werk gaan, dan ga ik niet kijken. Dat wil ik niet zien.”

Op dit deel van het eiland, verwijderd van het dorp en de drukke stranden, heeft de natuur vrij spel. Wandel- of fietspaden zijn er niet. In de winter stroomt de kwelder, een begroeid stuk land direct gelegen aan de kust, vol met zeewater. In de lente broeden hier beschermde wadvogels zoals lepelaars en wulpen en in het najaar komen vogels op trektocht hier op krachten. In de duinen groeien bedreigde plantsoorten als de blauwe zeedistel en zeewolfsmelk. Ook Borras, boswachter van Natuurmonumenten en eilandbewoner, bezoekt dit gedeelte niet vaak. Liever laat ze de natuur met rust. Dus dat juist op deze plek stroomkabels moeten worden gelegd, vindt ze onbegrijpelijk.

Demissionair minister Sophie Hermans (Klimaat, VVD) maakte vorige maand bekend in een Kamerbrief dat ze kabels wil laten leggen om de energie van windmolens in de Noordzee naar de Eemshaven in Groningen te brengen. De voorbereidingen duren al jaren. Het windpark, genaamd Doordewind, moet tussen 77 en 102 kilometer uit de kust verrijzen, ten noorden van Ameland en tegen de grens aan van het Duitse deel van de Noordzee.

Risico’s

Windenergie op zee halen, is nodig om de klimaatdoelen te halen, schrijft Hermans in de brief. Oud-minister van Klimaat Rob Jetten (D66) wilde in 2022 dat de Noordzee 21 gigawatt aan windparken zou hebben voor 2030. En 50 gigawatt in 2040 . Dat laatste gaat niet lukken, liet minister Hermans vorige maand weten.

2032 is het streefjaar voor ingebruikname van Doordewind. De beheerder van het hoogspanningsnet Tennet legt de kabels tussen het windgebied en de Eemshaven. Commerciële partijen kunnen vanaf 2027 intekenen op de aanbesteding, maar een windpark bouwen kent grote financiële risico’s. Het Deense energiebedrijf Ørsted stopte bijvoorbeeld in mei met de ontwikkeling van een windpark op zee in het Verenigd Koninkrijk.

Ons eiland en de kwetsbare Waddenzee met haar prachtige natuur verdienen beter dan deze route

De kabels die vanaf het park naar de Eemshaven lopen, gaan via de Noordzee onder Schiermonnikoog door en bereiken via de Waddenzee en de Groningse kust de Eemshaven. Volgens minister Hermans is het „de snelste en meest betrouwbare route”.

Aan het eind van de zomer doet Tennet verder onderzoek op zee en op het waddeneiland. Het is de bedoeling dat de aanleg van de kabels eind 2028 begint. Daartoe moeten machines door het ongerepte natuurgebied heen. Er wordt ook geboord.

Zeewolfsmelk

Boswachter Borras loopt vanaf het strand naar Kaap Willemsduin – het uitkijkpunt op het oostelijk deel van het eiland – dwars door de kwelder. Onderweg raapt ze aangespoeld afval op. Een haas springt voorbij. Ze komt karkassen van jonge meeuwen tegen, die hun eerste zomer niet hebben overleefd. Op dit deel van het eiland blijven ze liggen. Het is nu nog een van de weinige plekken in Nederland waar de natuur het voor het zeggen heeft, zegt Borras. „Puur natuur. Wij zijn hier als beheerder ook niet actief. Wat gebeurt, gebeurt.”

Ze wijst planten aan die op veel plekken zeldzaam zijn, maar op Schiermonnikoog wél groeien. „In Nederland staat zeewolfsmelk op de rode lijst van bedreigde plantensoorten. Wat we op Schiermonnikoog hebben, is een in heel Europa zeldzaam geworden ecosysteem, omdat de kust overal wordt volgebouwd met boulevards en resorts. Daardoor heb je hier planten en dieren die je nergens anders ziet.”

Als je de rust van deze trekvogels verstoort, ben je ze de komende tien jaar kwijt

Borras wijst van het strand naar de duinen en de kwelder aan de overkant, waar paarse lamsoorvelden bloeien. „Dit is een beschermd stiltegebied. Hier hoor je alleen de zee, de wind en het helmgras. Het is een Nationaal Park, een Natura 2000-gebied, de Waddenzee is Unesco Werelderfgoed. En hier moet dan een werkgebied komen met boringen om kabels onder het eiland door te schieten? Die beschermende titels kan je dan niet meer serieus nemen.”

Borras heeft nog meer vragen. „In het broedseizoen, van 15 april tot 15 juli, is de kwelder dicht. Dan mogen ze hier geen kabels aanleggen. Maar in het najaar zitten de randen van het wad ook vol, met trekvogels die uitrusten voordat ze naar Afrika vliegen. Als je hun rust verstoort, zoeken ze een andere plek. Dan ben je ze de komende tien jaar kwijt.”

Machines

Volgens minister Hermans is „gewerkt aan oplossingen om deze route met respect voor de natuur verder te ontwikkelen”. Zo worden de kabels aangelegd met een wadtrencher, „een voertuig op rubsbanden met minimale druk op de ondergrond”, en wordt beoogd met de boringen „de stabiliteit van het eiland te borgen en de natuur minimaal aan te tasten”.

Het stelt Borras niet gerust. „Hoeveel lawaai maken die boringen? Grote machines moeten over het strand, door de duinen en de kwelder. Dat verstoort de natuur.”

Ook eilandbewoners tonen zich bezorgd. Ze hebben zich verenigd in de groep Vrije Horizon Schiermonnikoog. Bij de veerhaven en in een weiland bij het dorp plaatsten ze een banner: „Geen kabel onder Schiermonnikoog” – met een QR-code voor een petitie, die al meer dan 25.000 keer is ondertekend.

In haar brief schrijft Hermans dat „niet alle zorgen in de regio over de gekozen routes kunnen worden weggenomen”. Maar het kabinet maakt deze keuze vanwege het „belang van de energietransitie”.

Op het strand aan de oostkant, waar de kabels moeten komen, is het duidelijk dat de zorgen inderdaad niet werden weggenomen. Vrije Horizon Schiermonnikoog heeft het besluit van Hermans beantwoord met een stil protest: honderd zwarte vlaggen wapperen in een lijn, van de zee naar de duinen.