Een zoektocht in foto’s naar opa Louis uit Ambon

Ze werd in 1984 in Maarssen geboren, werkt in Utrecht, fotografeerde bijna achttien jaar lang de eerste generatie jonge mensen in het Zuid-Afrika van na de apartheid (in de portrettenreeks Born Free), en ze heet Ilvy Njiokiktjien. Waar haar achternaam vandaan komt? „Mijn grootvader is volbloed Chinees, mijn vader is half Chinees en ik ben dus kwart Chinees”, legt Njiokiktjien uit.

Haar opa heet Louis en werd in 1902 op Ambon geboren. Zíjn vader – dus Ilvy’s overgrootvader – was al eerder uit China naar Ambon geëmigreerd. Hij behoorde tot de Peranakan-Chinezen, generaties met een eeuwenlange historie van migratie op Ambon.

Bonen doppen in de tuin, omstreeks 1915, van het huis aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag, waar de kinderen van de familie Njiokiktjien en de kinderen van de familie Ongkiehong samenwoonden bij pleegouders Von Bülow. Opa Louis staat rechts geleund tegen mevrouw Von Bülow.

Njiokiktjien is een van de negen hedendaagse fotografen en kunstenaars die meedoen aan de tentoonstelling Generasi 3.0 – De verhalen die wij dragen in het Fotomuseum Den Haag. De derde generatie is geboren en opgegroeid in Nederland en heeft een familiegeschiedenis die teruggaat tot het voormalige Nederlands-Indië. Dat laatste ontdekte ook Njiokiktjien. Bij haar tante, de zus van haar recent onverwacht overleden vader Einar, trof ze „tassen vol familiefoto’s” aan uit de Nederlandse koloniale periode in Indonesië en uit de tijd dat Louis in Den Haag woonde.

De kinderen van de familie Njiokiktjien en van de familie Ongkiehong op een groepsfoto met hun pleegouders van de familie Von Bülow, in het huis aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag.

Het huis aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag, waar de kinderen van de familie Njiokiktjien en van de familie Ongkiehong samenwoonden bij pleegouders Von Bülow.

De zoons van de familie Njiokiktjien en hun neven van de familie Ongkiehong, op de schaats in Den Haag, omstreeks 1915.

Met die albums begon haar zoektocht naar haar Nederlands-Indische verleden, legt ze telefonisch uit. „Opa Louis kwam uit een groot gezin van twaalf kinderen. Zijn vader had een kokosplantage op Ambon en elf kinderen, onder wie dus opa Louis, werden aan het naar Nederland gezonden; één van de twaalf bleef achter om later de plantage te besturen. Ook neven en nichten gingen mee. Ze kwamen allemaal terecht bij een pleeggezin aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag.” Haar opa richtte in Zeist het bedrijf op Amboina op dat handelde in kruiden en etenswaren uit Azië.

Met haar werk op de expositie belicht Njiokiktjien de tijd tussen toen en nu door sommige foto’s visueel te bewerken: in de zwart-witbeelden van destijds snijdt ze kleurenfoto’s van latere datum. Schitterend doet ze dat met een studiofoto uit 1913 waarop haar elfjarige grootvader Louis en zijn beide broers in matrozenpakjes voor een geschilderde zee staan, die de zee bij Scheveningen moet voorstellen. Links een kleurenfoto gemonteerd van haarzelf als vijfjarig meisje en haar achtjarige zus Aïsha op het carnaval van Maarssen in 1990. Het gezicht van Aïsha sluit precies aan op het gezicht van de twaalfjarige Sander. Wenkbrauwen en ogen lopen door van zwart-wit in kleur. De ogen vormen elkaars spiegelbeeld. Ilvy zelf draagt een kleurrijke rode blouse met bloemmotieven, waarvan ze dacht dat het een Chinese kimono was.

Met zussen, broer, neven en nicht op het balkon van het huis aan de Laan van Meerdervoort, Den Haag, waar exact honderd jaar eerder opa Louis (rechts in pak) stond met zijn zussen, broers, neven en nichten.

Zussen Aïsha (8) en Ilvy (5) Njiokiktjien tijdens carnaval in Maarssen in 1990. Broers Sander (12), Charles (8) en Louis (11) Njiokiktjien in 1913 in een fotostudio in Den Haag, een jaar na hun aankomst in Nederland.

Ilvy Njiokiktjien, 5 jaar, tijdens carnaval in Maarssen in 1990.

Opa Louis Njiokiktjien met zijn kleinkinderen Ilvy en haar broertje Esli. Op de 88ste verjaardag van opa.