Ervaren maar niet zonder kleerscheuren: Jesse Klaver is voorlopig de nieuwe leider van GroenLinks-PvdA

12 uren geleden 2

Jesse Klaver (39) mag het gaan doen: GroenLinks-PvdA leiden in de Tweede Kamer tijdens de formatie. Dat heeft de fractie maandagochtend besloten. Klaver was de enige kandidaat voor de gehavende partij, die van 25 naar 20 zetels zakte, waarna haar leider Frans Timmermans aftrad.

Klaver is ervaren. Van 2015 tot 2023 was hij GroenLinks-leider, sinds 2010 Kamerlid. Hij werkte vanaf 2021 actief aan de fusie, gold als de rechterhand van Timmermans en heeft veel bijgedragen aan het opleiden van de nieuwe generatie Kamerleden. Tegelijk is Klaver, die tien jaar geleden gold als aanstormend politiek talent, inmiddels een bekend gezicht aan wie tegenslagen kleven, zoals de mislukte pogingen om tijdens de formaties in 2017 en 2021 onderdeel te worden van de regering.

De nieuwe partijleider heeft een dubbele boodschap: Klaver benoemt dat hij in Den Haag „bijna alles al” heeft meegemaakt én hij zegt onderdeel uit te maken van een nieuwe, frisse generatie. Hijzelf en bijvoorbeeld D66-leider Rob Jetten en ChristenUnie-leider Mirjam Bikker, staan voor een „andere manier van politiek bedrijven”. Hun generatie – eind dertig, begin veertig – wil „oprechte politiek”, herhaalt Klaver maandagochtend meermaals.

‘Uitsluitspelletjes’

De formatie zal de komende tijd de politiek beheersen. Van Klaver is al lang bekend dat hij minister wil worden. Nu zegt hij: „Het initiatief ligt bij Jetten, wij zijn bereid overal aan bij te dragen.” Dat kan ook vanuit de oppositie, benoemt hij.

Klaver geldt als een handig en pragmatisch Kamerlid, dat zacht is in de omgang. Hij is goed in relaties onderhouden, ook met rechtse politici zoals oud-VVD-leider Mark Rutte. Toch kan zijn aanstelling als partijleider GroenLinks-PvdA kwetsbaar maken. De VVD heeft in de campagne GroenLinks-PvdA uitgesloten als coalitiepartner, vooral omdat GroenLinks haar niet aanstaat. VVD’ers zien dat het uitsluiten een van de redenen is dat ze beperkt heeft verloren deze verkiezingen, van 24 naar 22 zetels. Veel liever wil de VVD formeren met JA21.

Klaver noemde maandag zulke „uitsluitspelletjes” en „blokkades” „ouderwets”. Zelf stelt hij zich flexibel op. En op die manier probeert hij de VVD als niet-constructief neer te zetten.

Ambities

Dat Klaver het leiderschap ambieerde, is geen geheim. In 2023 liet hij toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans voorgaan. Afgelopen juni zei hij in een interview met NRC: „De leider kón niet een van de zittende leiders [van GroenLinks of PvdA] zijn. Dan zou me worden toegedicht dat ik het voor mezelf deed.” Hij beschouwde het als de verantwoordelijke keuze: „Soms is leiderschap een stap opzijzetten.”

Op deze maandagochtend herhaalt hij die zin vaak, nu voegt hij toe: „En soms is leiderschap een stap naar voren doen.” Zijn opgewekte gelaat lijkt prijs te geven dat hem dat beter bevalt. In het interview met NRC vertelde Klaver dat hij met moeite het leiderschap van GroenLinks had afgestaan. „Ik dacht altijd dat wij Nederland zouden veranderen, en dat ik dat hoogstpersoonlijk moest doen, als leider”, zei hij. „Ik heb nooit geleden onder de verantwoordelijkheid die ik had als partijleider, het is de mooiste baan in de wereld. Ik vond het lékker.”

Hij heeft de formatie voorbereid, hij zit hier al lang, hij heeft de contacten

Wie maandag al even zonnig kijkt, is Marjolein Moorman. Ze was voorheen onderwijswethouder en lijstrekker in Amsterdam namens de PvdA, die ze in 2022 de grootste maakte in de hoofdstad. Moorman wilde in 2023 evenals Klaver de partij leiden, maar liet Timmermans voor. Nu leek ze de enige tegenkandidaat van Klaver, tot ze dit weekend bekendmaakte zich achter hem te scharen.

Deze maandag is Moorman een van de vele kersverse Kamerleden die hun allereerste dag in de Haagse politiek beleven – al mag ze wel direct plaatsnemen naast Klaver aan de fractietafel. Moorman heeft „100 procent vertrouwen” in Klaver: „Hij heeft de formatie voorbereid, hij zit hier al lang, hij heeft de contacten.”

De vraag is of Klaver een tussenpaus blijft of vervolgens ook de volgende lijsttrekker van GroenLinks-PvdA wordt. Hij denkt in ieder geval over een jaar nog partijleider te zijn, dan is ook de fusie als het goed is voltooid. Moorman vindt vragen over het toekomstig leiderschap „veel te voorbarig”. Maar, zegt ze ook: „Nu is nu en straks is straks”.