Europese Sacharovprijs toegekend aan gevangengenomen journalisten uit Georgië en Wit-Rusland

Journalisten Andrzej Poczobut en Mzia Amaglobeli, die gevangen zitten in Wit-Rusland en Georgië, hebben de Sacharovprijs gewonnen. Dat heeft Roberta Metsola, de voorzitter van het Europees Parlement, woensdag bekend gemaakt. 

Beide journalisten zijn veroordeeld „op basis van valse beschuldigingen, simpelweg omdat ze hun werk deden en zich uitspraken tegen onrechtvaardigheid”, aldus Metsola tijdens de bekendmaking. „Door hun moed zijn ze symbolen geworden van de strijd voor vrijheid en democratie.”

De Sacharovprijs, vernoemd naar Nobelprijswinnaar Andrej Sacharov (1921-1989), is de belangrijkste Europese onderscheiding voor individuen, groepen of organisaties die zich inzetten voor de democratie en mensenrechten. Nelson Mandela was in 1988 de eerste ontvanger van de prijs, in de jaren daarna volgden dissidenten, activisten, journalisten en politici uit meer dan dertig landen over de hele wereld. Vorig jaar ging de prijs naar het Venezolaanse oppositielid María Corina Machado, zij ontving deze maand ook de Nobelprijs voor de Vrede.

Boegbeeld

De Georgische journalist Mzia Amaglobeli (50) wordt door mensenrechtenorganisaties de eerste vrouwelijke politiek gevangene in Georgië sinds de Sovjetjaren genoemd. Het land verklaarde zich in 1991 onafhankelijk. Ze werd in augustus veroordeeld tot twee jaar celstraf, omdat ze tijdens antiregeringsprotesten in januari een politiechef in het gezicht sloeg nadat hij haar had belaagd. De zaak werd gezien als lakmoesproef voor de persvrijheid in het land.

Na haar arrestatie werd Amaglobeli het boegbeeld van de prodemocratische protestbeweging, die zich verzet tegen regeringspartij Georgische Droom, aldus het Europees Parlement. Honderden sympathisanten wachtten Amaglobeli op toen ze naar de gevangenis werd gereden. Tijdens haar slotpleidooi verklaarde ze dat ze gedurende zeven maanden gevangenschap niet is ondervraagd door de aanklagers. „Ze hebben alles verzonnen en vervalst”, zei ze. 

Lees ook

Geruchtmakende rechtszaak in Georgië nadert einde: ‘Welke beslissing u ook neemt, ik wil dat u weet dat ik mijzelf als overwinnaar beschouw’

Amaglobeli is de medeoprichter en directeur van het onafhankelijke nieuwsmedium Batumelebi/Netgazeti. Begin jaren 2000 startte ze met een redactie in kuststad Batoemi, later volgde een redactie in hoofdstad Tbilisi. De krant groeide uit tot invloedrijk onderzoeksmedium, dat internationale journalistieke prijzen won.

De Georgische regering, die sterk onder invloed staat van Moskou, maakt het de krant steeds moeilijker. Afgelopen zomer legde de overheid beslag op de bankrekeningen van de krant. Boven alle artikelen van de nieuwssite staat een rood kader, waarin de redactie haar „onmiddellijke vrijlating” eist. 

Strafkolonie

Andrzej Poczobut (52) is correspondent in Wit-Rusland voor de Poolse krant Gazeta Wyborcza. In zijn werk uitte hij regelmatig kritiek op de autocratische leider Aleksandr Loekasjenko. In 2021 is hij veroordeeld tot acht jaar in een strafkolonie, voor het bedreigen van de Wit-Russische nationale veiligheid. Zijn gezondheid is verslechterd en zijn familie mag hem niet bezoeken, volgens het Europees Parlement. 

In 2023 riep het Parlement in een resolutie op tot onmiddellijke vrijlating van de journalist. Daarin verklaarde het Parlement dat de aanklachten tegen Poczobut politiek gemotiveerd zijn en bedoeld om onafhankelijke stemmen het zwijgen op te leggen.

De bekendmaking van de prijs werd bijgewoond door de Wit-Russische oppositieleiders Svetlana Tichanovskaja en haar man Sergej Tichanovski, die afgelopen juni na vijf jaar politiek gevangenschap is vrijgelaten. Zij kregen de Sacharovprijs in 2020. Tichanovskaja roemde Pozcobut tegenover persbureau AP omdat hij „compromisloos de waarheid spreekt over de vreedzame protesten in Wit-Rusland en de brute terreur van het regime van Loekasjenko”.

Pozcobut lijkt in zekere zin op de Russische dissident en atoomgeleerde Andrej Sacharov naar wie de prijs is vernoemd, schrijft Gazeta Wyborcza woensdag. „Beide dissidenten trotseerden in hun eentje de totalitaire macht. Ondanks repressie bogen zij niet.” Zijn collega’s hopen dat de toekenning van de prijs zal leiden tot zijn vrijlating. „Het lot van Andrzej is niet meer alleen een zaak tussen Loekasjenko’s geheime diensten en Polen. Het is nu een zaak van heel Europa”, schrijft de krant. 

Lees ook

‘Zolang Loekasjenko’s repressie doorgaat, kan er geen versoepeling zijn van sancties tegen Wit-Rusland’