‘Geen sociale media onder de vijftien jaar, pas in groep 8 de eerste smartphone,’ adviseert het kabinet aan ouders

4 uren geleden 1

Kinderen onder de vijftien jaar zouden geen sociale media meer moeten gebruiken, en kinderen zouden pas vanaf groep 8 van de basisschool een smartphone moeten krijgen. Dat is het advies aan ouders dat demissionair staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie, VVD) deze dinsdagmiddag presenteerde: „Ik maak me zorgen. Sociale media en smartphones zijn niet alleen maar leuk.”

De adviezen staan in de richtlijn Gezond schermgebruik. Karremans kiest bewust niet voor een verbod, lichtte hij toe: „Dat is totaal niet te handhaven. Ik kan moeilijk aan elke keukentafel gaan kijken of kinderen dat echt niet doen. Een verbod is een papieren werkelijkheid. Er is trouwens ook geen draagvlak voor.”

Dat er wel adviezen komen, komt omdat ouders daar zelf om vragen, zei hij. Ouders worstelen met vragen als ‘wanneer geef ik mijn kinderen een smartphone?’ „Veel ouders weten niet hoe ze daarmee om moeten gaan en kijken dan naar de overheid.” Na de zomer start het ministerie van Binnenlandse Zaken een publiekscampagne om de richtlijnen onder de aandacht te brengen.

Verder staat in het advies dat ouders hun eigen schermtijden moeten beperken en hun telefoon weg moeten leggen als ze in gesprek zijn met hun kind, omdat ze belangrijke rolmodellen zijn. Ook moeten er geen actieve schermen zijn tijdens het eten en in de slaapkamer. Ouders zouden ook vaker in gesprek moeten gaan met kinderen over wat zij online doen en welke ervaringen ze hebben.

Karremans wees in zijn toelichting op de negatieve gevolgen van social media- en smartphone-gebruik: slaapproblemen, mentale problemen, bijziendheid, soms angststoornissen: „Kinderen die tot diep in de nacht scrollen, gaan slecht slapen, worden moe wakker en halen de volgende dag slechte cijfers op school.”

Stapsgewijs

Volgens Karremans, die binnenkort overstapt naar Economische Zaken om daar minister te worden, is groep 8 van de basisschool een goede leeftijd om de eerste ervaringen op te doen met smartphones, die ze in de rest van hun leven nodig gaan hebben. Vanaf de brugklas kunnen ze dan chat-apps als WhatsApp en Signal gebruiken, vanaf vijftien jaar sociale media als Snapchat, TikTok en Instagram. Op die manier worden ze stapsgewijs „wegwijs gemaakt” in de online samenleving.

Karremans werd door de Tweede Kamer al langer onder druk gezet om iets te doen. Zo riep de Kamer hem in maart op tot het instellen van een minimumleeftijd voor socialemediaplatforms als Facebook, Instagram, TikTok en Snapchat. Een maand later dienden de ChristenUnie en NSC een initiatiefnota in over online kinderrechten. Daarin bepleiten zij onder meer een landelijke leeftijdsnorm voor de eerste smartphone, vijftien jaar bijvoorbeeld. Onlangs volgde D66 met een initiatiefnota die oproept smartphones ook in schoolpauzes en op schoolpleinen te verbieden.

Bezorgde ouders

In 2024 waren het de scholen die als eerste een rem op smartphonegebruik wilden zetten. Ze voerden een smartphoneverbod in de klas in. Later dat jaar volgden duizenden ouders, die bij de organisatie Smartphonevrij Opgroeien aangaven hun kinderen tot hun veertiende jaar geen telefoon te geven. Eind mei volgden artsen en andere experts, die in een brandbrief opriepen tot leeftijdgrenzen voor smartphones en sociale media.

Ongeveer negen op de tien scholieren in het voorgezet onderwijs zijn (bijna) dagelijks actief op sociale media, bleek uit eerder onderzoek van het Trimbos-instituut. Problematisch gamegedrag komt vaker voor bij jongens (3 procent) dan bij meisjes (1,3 procent). Voor sociale media is dit juist omgekeerd: bij jongens is dat bij 3,3 procent problematisch, bij meisjes 6,2 procent. Problematisch gedrag betekent dat gamen of sociale media leidde tot problemen op school of voor de gezondheid, en dat jongeren het moeilijk vonden om zelf te stoppen.