Genetische mutatie ontdekt die de kans om een dochter te krijgen, vergroot

De onderzoeksresultaten wijzen erop dat genetische variaties invloed kunnen hebben op de geslachtsverhouding van kinderen, wat scheve verhoudingen in sommige families zou kunnen verklaren.

Elk jaar worden er ongeveer evenveel jongens als meisjes geboren. Maar in sommige gezinnen krijgen koppels vier of meer dochters zonder zonen, terwijl andere alleen maar jongens hebben en geen dochters. Dit roept bij wetenschappers een prangende vraag op. Want zou deze ongelijke geslachtsverhouding misschien te maken kunnen hebben met de genen van de ouders?

Genetica
Wetenschappers speculeren al tientallen jaren dat genetica een rol kan spelen in het bepalen van de verhouding tussen het aantal jongens en meisjes dat geboren wordt. Ze vermoeden dat er mogelijk genetische variaties zijn die ervoor zorgen dat sommige ouders meer kans hebben op zonen of dochters. “Tot nu toe is er echter nog geen concreet bewijs gevonden dat een specifieke genetische variatie de bestaande verhouding van ongeveer 50 procent jongens en 50 procent meisjes in een bevolking echt verandert”, aldus onderzoeker Jianzhi Zhang. Kortom, er is veel onderzoek gedaan naar het idee dat genetica de geslachtsverhouding kan beïnvloeden, maar dit is nog niet bevestigd.

Geen mutaties?
Zhang merkt op dat dit sommige wetenschappers heeft doen denken dat de menselijke geslachtsverhouding misschien helemaal niet onderhevig is aan mutaties. “Toch lijkt dit onwaarschijnlijk”, zegt hij. “Dat komt omdat vrijwel alle menselijke kenmerken beïnvloed worden door mutaties en genetische variaties. Wij zijn daarom van mening dat het moeilijk is om genetische variatie in de geslachtsverhouding te detecteren, omdat deze verhouding niet nauwkeurig wordt gemeten.” Als iemand bijvoorbeeld maar één kind heeft, is het onmogelijk om een evenwichtige geslachtsverhouding te schatten.

UK Biobank
Om de genetische invloed op de geslachtsverhouding te onderzoeken, realiseerden de onderzoekers zich dat ze een veel grotere groep deelnemers nodig hadden dan in eerdere studies. Ze kozen daarom voor de UK Biobank, een biomedische database met genetische en fenotypische gegevens van zo’n 500.000 Britse deelnemers.

Grotere kans op een dochter
Het onderzoek leidt tot een opvallende ontdekking. Bij het bestuderen van de gegevens ontdekten de onderzoekers namelijk een specifieke nucleotideverandering (een wijziging in de volgorde van nucleotiden in het DNA), genaamd rs144724107. En deze nucleotideverandering blijkt samen te hangen met een toename van 10 procent in de kans om een dochter te krijgen in plaats van een zoon.

Zeldzaam
Volgens het team is deze nucleotideverandering overigens wel zeldzaam onder de deelnemers van de UK Biobank: ongeveer 0,5 procent van hen heeft deze variant. De nucleotideverandering ligt dicht bij een gen dat ADAMTS14 heet, dat behoort tot de ADAMTS-genfamilie, welke bekend is om zijn rol in spermatogenese en bevruchting. De onderzoekers vonden ook twee genen, RLF en KIF20B, die mogelijk ook invloed hebben op de geslachtsverhouding.

Principe van Fisher
De resultaten van de studie sluiten aan bij een theorie in de evolutionaire biologie, namelijk het principe van Fisher. Dit principe houdt in dat natuurlijke selectie de genetische variant bevordert die leidt tot meer geboorten van het zeldzame geslacht. Dit betekent dat als er in een populatie minder mannetjes dan vrouwtjes worden geboren, natuurlijke selectie genetische varianten ondersteunt die het aantal geboren mannetjes verhogen, en omgekeerd. Dit leidt uiteindelijk tot een ongeveer evenwichtige geslachtsverhouding in de populatie.

Mensen
“Voor het principe van Fisher om te functioneren, moeten er mutaties bestaan die de geslachtsverhouding beïnvloeden”, legt Zhang uit. “Het ontbreken van geïdentificeerde genetische variatie in de menselijke geslachtsverhouding heeft sommige wetenschappers doen twijfelen aan de relevantie van het principe van Fisher voor mensen. Onze studie laat echter zien dat de gegevens over mensen wel degelijk overeenkomen met het principe van Fisher. De reden waarom er geen genetische varianten voor de geslachtsverhouding zijn gevonden, is de onnauwkeurigheid in de metingen van de geslachtsverhouding van nakomelingen.”

Veeteelt
Hoewel de onderzoekers zich in deze studie hebben gefocust op de menselijke geslachtsverhouding, merken ze op dat hun ontdekkingen ook nuttige toepassingen kunnen hebben in de veeteelt. “In de landbouw heeft vaak één geslacht – meestal de vrouwtjes – veel meer economische waarde dan het andere”, stelt Zhang. “Kippen zijn bijvoorbeeld belangrijk voor de eierproductie en vrouwelijke koeien voor de melkproductie. Mannetjes, die doorgaans minder waardevol zijn, worden vaak kort na de geboorte gedood. Het ontdekken van genetische varianten bij landbouwdieren die net zo’n grote impact hebben als die bij mensen, zoals rs144724107, zou waarschijnlijk aanzienlijke voordelen opleveren en bijdragen aan het welzijn van de dieren.”

Samenvattend wijzen de bevindingen erop dat bepaalde genetische variaties invloed kunnen hebben op de geslachtsverhouding van kinderen, wat een mogelijke verklaring kan zijn voor de ongelijke geslachtsverdelingen die soms in gezinnen optreden. Hoewel de geslachtsverhouding in de bevolking als geheel meestal constant is, kunnen zeldzame genetische mutaties deze verhouding op individueel niveau beïnvloeden. Verdere studies zijn overigens wel nodig om deze bevindingen te bevestigen en de mogelijke invloed van andere genetische varianten te verkennen. Iets dat nog een behoorlijke kluif kan worden. “Dit zal geen gemakkelijke taak worden,” zegt Zhang, “vanwege de benodigde grote steekproefomvang en de zeldzaamheid van de ontdekte genetische variant.”