Het succesverhaal van de wolven in Yellowstone? Dat bestaat misschien wel niet

Het was hét succesverhaal dat ook voorstanders van de wolf in Nederland vaak aanhaalden: in Yellowstone was de natuur enorm opgeknapt door de herintroductie van de wolf. Dat blijkt niet helemaal te kloppen, toont een nieuwe analyse aan.

Amerikaanse onderzoekers laten zien dat de positieve effecten van de wolf in Yellowstone mogelijk nogal zijn overdreven in een studie van eerder dit jaar. “Ripple et al. beweerden dat het herstel van carnivoren een van de sterkste ecosysteemeffecten ter wereld had veroorzaakt”, legt hoofdonderzoeker Daniel MacNulty van Utah State University uit. “Maar onze heranalyse laat zien dat die conclusie niet klopt, omdat die steunt op cirkelredeneringen en schendingen van de basisaannames van modellen.”

Wiskundige fouten

Ripple en zijn collega’s baseerden hun conclusie op een toename van 1500 procent van de hoeveelheid wilgentakken. Dat is berekend met gegevens over de hoogte van planten en met behulp van een regressiemodel dat het volume definieert en voorspelt aan de hand van dezelfde variabele.

“Omdat hoogte zowel werd gebruikt om het volume te berekenen als te voorspellen is de relatie cirkelvormig: wiskundig gezien is het gegarandeerd dat de relatie sterk lijkt, zelfs als er geen biologische verandering heeft plaatsgevonden”, verklaart MacNulty. En de onderzoekers identificeerden nog verschillende andere problemen: het model van hoogte naar volume werd toegepast op sterk begraasde wilgen met verstoorde vormen, wat de modelveronderstellingen schond en de schijnbare groei overdrijft. De wilgenpercelen die tussen 2001 en 2020 werden vergeleken, waren daarnaast grotendeels niet vergelijkbaar, waardoor ecologische verandering werd vermengd met steekproefbias.

Wereldwijde vergelijkingen van ecosysteemeffecten negeerden bovendien evenwichtsveronderstellingen die niet van toepassing zijn op het nog herstellende, niet-evenwichtssysteem van Yellowstone. En tenslotte was er sprake van selectief fotografisch bewijs en het weglaten van belangrijke factoren, zoals menselijke jacht.

Geen bewijs

“Zodra deze problemen in overweging worden genomen, is er geen bewijs dat het herstel van roofdieren heeft geleid tot een grote toename van de wilgenhaag”, aldus dr. David Cooper van Colorado State University. “De data ondersteunen in plaats daarvan een meer gematigde reactie, beïnvloed door hydrologie, begrazing en lokale omstandigheden.”

Dit betekent volgens de onderzoekers niet dat grote carnivoren niet belangrijk zijn voor een gezond ecosysteem, maar het laat wel zien dat er beter onderzoek moet worden gedaan en dat hun rol misschien kleiner is dan gedacht. “Ons doel is om het bewijs te verduidelijken, niet de rol van roofdieren te bagatelliseren”. besluit MacNulty. “De effecten van roofdieren in Yellowstone zijn reëel, maar contextafhankelijk en sterke beweringen vereisen sterk bewijs.”

Deze studie is overigens niet de eerste die slechts zwakke effecten vond. Hobbs et al. toonden in 2024 al aan op basis van twee decennia aan veldexperimenten dat de voordelen beperkt waren.

Onderzoek van Ripple et al.
Ook wij schreven in maart van dit jaar over de positieve effecten van de wolven in Yellowstone Park. “Na twintig jaar lang analyseren bleek dat het kroonvolume van de wilgen met 1500 procent was toegenomen sinds de terugkeer van de wolf. Dit komt doordat het aantal en de verspreiding van de wapiti’s die wilgenstruiken eten totaal is veranderd door de bejaging door wolven”, klonk het enthousiast. De aanwezigheid van grote roofdieren heeft dus een grote impact op de plantengroei, was de conclusie. Hoewel Yellowstone vele malen groter is dan de natuurgebieden in Nederland, zou deze studie ook het bewijs zijn dat in ons land de wolf het ecosysteem een flinke boost geeft. “De lessen die we hier leren, kunnen worden toegepast op andere ecosystemen wereldwijd”, zei Ripple. En wolvenexpert Diederik van Liere was het daar mee eens. “Daar waar wolven zijn, maken prooidieren dat ze wegkomen. En aangezien prooidieren meestal grazers zijn, leidt hun vertrek vaak tot meer bebossing”, vertelt hij. Een logische conclusie, het effect is waarschijnlijk alleen wat kleiner dan gedacht en gehoopt.

Luister ook naar de Scientias Podcast: