In deze glazen kassen brand je een kaarsje voor een dierbare of doe je een brief op de ‘hemelpost’

Of ze twee kaarsen mag aansteken, vraagt een vrouw in een rode jas die de kas is binnengelopen. Eentje voor haar vader en eentje voor haar moeder.

Onder de Onze Lieve Vrouwetoren in Amersfoort staat een kas waar mensen deze periode stil kunnen staan bij verlies. ‘Rouwen & Vieren’ staat op de voorkant. Er branden kaarsjes, kleurrijke lintjes met woorden van dankbaarheid waaien zachtjes in de wind en er klinkt rustgevende muziek. Sommige mensen lopen nieuwsgierig naar binnen om te kijken wat hier gaande is, anderen weten dat al en steken gericht een kaarsje op voor een overleden dierbare. Of ze schrijven een brief die ze in een brievenbus gooien waar ‘hemelpost’ op staat.

Sinds vier jaar worden in december op verschillende plekken in het land glazen kassen geplaatst, waarin mensen stil kunnen staan bij verlies. Het initiatief van stichting PopUpWerk begon in 2021 in Amsterdam. Dit jaar staan er 24 kassen in heel Nederland.

Mijn vader, dominee, ging altijd bij rouwende mensen langs. Maar veel mensen hebben afscheid genomen van de kerk

Het schemert buiten, de kas straalt warmte uit. Af en toe loopt iemand naar binnen. De een maakt een praatje met de gastvrouwen, een ander neemt de serene stilte in zich op.

In Amersfoort is het de vierde keer dat de plexiglazen kas er staat. Midden in het centrum, maar net buiten de loop van de drukke winkelstraten. Daardoor is het zowel een zichtbare als een veilige, rustige plek om stil te staan bij verlies. Amber Arlar (40) is de initiatiefnemer in Amersfoort. Zij is rouwtherapeut en werd gegrepen door het idee. De kas noemt ze een soort cocon, een plek waar je kunt bezinnen. „Er zijn mensen die iedere dag komen. En er zijn mensen die eerst drie dagen rondjes om de kas lopen voor ze de vierde dag dan naar binnen durven.”

Zichtbare plek

De kassen zijn bedacht door theoloog Rikko Voorberg (45). Hij is artistiek leider bij de maatschappelijke stichting PopUpWerk. Een vriendin die haar dochter was verloren, vroeg hem of hij een ruimte kon inrichten voor rouw. „Ik ben opgevoed in de christelijke traditie. Mijn vader was dominee en ging altijd bij rouwende mensen langs. Maar veel mensen hebben afscheid genomen van de kerk en er zijn geen vanzelfsprekende instellingen meer waar je terecht kunt.”

Voordat het idee van een kas vorm kreeg, ging er een lang proces aan vooraf. Voorberg vond het belangrijk dat het een zichtbare plek in het straatbeeld zou zijn. „Rouw is al zo weggestopt in je eigen lijf en geest.” De eerste kas stond op het Mercatorplein in Amsterdam, dit jaar zijn er drie kassen in de hoofdstad. Het succes verbaasde Voorberg wel. Al meteen het eerste jaar stonden de mensen in de rij om een kaarsje op te kunnen steken.

Mensen zeggen: nu zie ik dat ik niet alleen ben. Je verdriet wordt er niet minder van, maar je voelt je wel een beetje erkend

Amber Arlar verloor haar moeder toen ze veertien was. „Heel lang dacht ik dat ik het niet goed deed, rouwen. En dat het anders moest.” Ze vindt het daarom mooi dat er nu een plek is waar rouw de ruimte mag krijgen. „Een plek voor iedereen, ongeacht wat voor verlies je hebt geleden. En een plek om te rammelen aan hoe we gewend zijn met rouw om te gaan. Níet, meestal.”

Dat veel mensen behoefte aan zo’n rouwplek hebben, blijkt wel uit de bezoekerscijfers. In 2024 waren er dertien kassen, die in totaal bijna 25.000 mensen trokken. Sommige mensen gaan bewust langs, anderen komen er per toeval terecht. „Dan overvalt het ze”, zegt Arlar. „En dat vind ik heel mooi. Want dat is natuurlijk wat rouw ook doet.”

Lees ook

Rouw je bij het verlies van je moeder om haar of om jezelf?

Meningen

Er bestaat rondom rouw veel handelingsverlegenheid, zegt Arlar. Mensen durven elkaar niet zo snel te vragen hoe het gaat, omdat ze bang zijn de ander verdrietig te maken. „Maar die denkt: dat ben ik toch al, dus laten we er maar open over zijn.” Arlar zegt ook dat het als rouwende belangrijk is om zelf aan te geven als je er graag over wil praten. „De omgeving weet niet hoe het met je is, dus probeer dat te benoemen. Dat je het fijn vindt als iemand ernaar vraagt, bijvoorbeeld.”

Veel mensen, zo ziet ze in haar praktijk maar ook in de kas, zijn op zoek naar hoe dat eigenlijk moet: rouwen. „Mensen hebben het gevoel dat ze het niet goed doen. Want de buurvrouw vindt dat het te lang duurt en het nichtje zegt weer dat ze te snel aan het werk gaan.”

Er zijn, kortom, allerlei meningen over rouw en hoe men daarmee omgaat, zegt Arlar. Bij de kas wordt niet geoordeeld. In een gastenboekje staan zowel complimenten voor de organisatoren als berichten aan overleden dierbaren. Ook ontstaan vanuit de bezoekers nieuwe initiatieven: zo is er in Amersfoort een rouwclub opgericht voor jongvolwassenen, een plek om informeel samen te komen. Een folder daarvan ligt in de kas.

In de kas in Amersfoort liggen lintjes om iets op te schrijven en vervolgens op te hangen. De rouw wordt daardoor zichtbaar. „Mensen zeggen als ze de linten zien: nu zie ik dat ik niet alleen ben. Daar wordt je verdriet niet minder van, maar je voelt je wel een beetje erkend.”

Arlar opent de kas altijd door een eerste kaarsje voor haar moeder aan te steken en de woorden van de rouwkaart van haar moeder op te lezen. „Alles waar je echt van houdt, zal liefde blijven geven. Ook al is het niet gebleven. Het blijft altijd een deel van jou. Een stukje van je leven.”

Lees ook

Hoe help je een collega door een rouwperiode?